دردسرهای آقای رئیس‌جمهور
دو سال از عمر دولت دوم حسن روحانی گذشته و بعد از شش سال سکانداری دولت تدبیر و امید، حالا او تنها دو سال فرصت دارد که دولت دوازدهم را به هشتمین رئیس‌جمهور تاریخ جمهوری اسلامی ایران تحویل دهد. روحانی ۷۱ ساله در دو سال اول دولت دوم خود با چالش‌هایی مهم دست‌وپنجه نرم کرده است؛ از خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام تا حوادث طبیعی مانند سیل در استان‌های کشور. شرایط اقتصادی نیز در این دو سال با چالش بسیاری مواجه بوده و بالارفتن قیمت ارز، هم برای مردم و هم برای دولت مشکلات زیادی را ایجاد کرده است. به مناسبت هفته دولت به برخی از مهم‌ترین چالش‌های رئیس‌جمهوری در دو سال اخیر پرداخته‌ایم.
خروج ترامپ از برجام
۱۸ اردیبهشت سال ۹۷، رئیس‌جمهور جمهوری‌خواه آمریکا به صورت یک‌جانبه از برجام خارج شد. دونالد ترامپ در نطقی ایران را متهم به خرابکاری در منطقه و نقض توافق و دستیابی به سلاح هسته‌ای کرد و فرمان بازگرداندن تحریم‌های هسته‌ای ایران را امضا کرد؛ اتفاقی که با واکنش مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روبه‌رو شد و بدون آنکه آمریکا یا ایران را خطاب قرار دهد، توصیه کرد تا به تعهداتشان متعهد بمانند. ساعتی بعد نیز رئیس‌جمهوری در یک برنامه زنده تلویزیونی ظاهر شد و با تأکید بر اینکه برجام توافق بین‌المللی ایران و آمریکا نبوده که آمریکا بخواهد از این توافق خارج شود، گفت از این لحظه توافق برجام میان ایران و پنج کشور است؛ از این پس ۱+۵، یک را از دست داده است و در این شرایط ما باید منتظر آن باشیم که شش کشور بزرگ جهانی نسبت به این توافق چگونه عمل خواهند کرد.
اعتراضات شهری دی ۹۶
هفتم دی سال ۹۶، تجمعی اعتراضی در مشهد با عنوان «نه به گرانی» در اعتراض به سیاست‌های دولت حسن روحانی برگزار شد، اما کم‌کم به دیگر شهرهای کشور، از جمله تهران نیز کشید. معاون‌اول رئیس‌جمهوری اولین کسی بود که به این اعتراض‌ها واکنش نشان داد و گفت چند کالا گران شده که دلایل خود را دارد و دولت هم مکلف است قیمت آنها را اصلاح کند، اما مسائل اقتصادی بهانه برخی مسائل شده است. در پشت پرده مسائل دیگری مطرح است. کسانی که بانی برخی اقدامات علیه دولت شده‌اند، بدانند دود اقدامات آنها به چشم خودشان می‌رود. وقتی حرکت سیاسی در خیابان شروع می‌شود، دیگران بر آن سوار می‌شوند و کسانی که آن حرکت را شروع کرده‌اند، پایان‌دهنده آن نیستند. وزیر کشور در واکنش به این اتفاقات از معترضان خواسته بود تا افراد درخواست مجوز کنند و از حضور در تجمعات بدون مجوز قانونی خودداری کنند. رحمانی‌فضلی همچنین اعلام کرده بود تعداد بازداشت‌شدگان در این تجمعات بیش از پنج‌هزار نفر بوده و تظاهرات در روزهای ابتدایی به صد شهر رسیده و در ۴۲ شهر هم درگیری اتفاق افتاده بود. این اعتراضات تا اواخر دی‌ماه ادامه داشت و کم‌کم فروکش کرد.
استعفای ظریف
ساعت به نیمه‌شب ششم اسفند ۹۷ نزدیک می‌شد که وزیر خارجه در اقدامی غیرمنتظره در یک پست اینستاگرامی اعلام کرد از سمت خود استعفا داده و صحنه سیاسی ایران را دچار شوک کرد؛ اتفاقی که دقیقا در روزی افتاد که بشار اسد در یک سفر کوتاه به تهران با مقام معظم رهبری و رئیس‌جمهوری دیدار و گفت‌وگو کرده بود. در تصاویر منتشرشده از این ملاقات‌ها ظریف و اعضای وزارت خارجه حضور نداشتند و همین می‌توانست دلیل این استعفا باشد. وزیر خارجه در پست اینستاگرامی خود نوشته بود: «از بزرگواری مردم عزیز و دلاور ایران و مسئولان محترم در ۶۷ ماه گذشته بسیار سپاسگزارم. از ناتوانی برای ادامه خدمت و تمام کاستی‌ها و کوتاهی‌ها در دوران خدمت صمیمانه پوزش می‌خواهم. شاد و سربلند باشید». یک روز بعد با اینکه حسن روحانی هنوز به این استعفا واکنش نشان نداده بود، ظریف در گفت‌وگو با سایت آریا گفت: «استعفای من صرفا به‌منظور دفاع از شأن و جایگاه وزارت امور خارجه در روابط خارجی بوده است که آن را در کنار سایر توانمندی‌ها برای امنیت ملی ایران حیاتی می‌دانم. من ناراحتی و دلخوری شخصی ندارم و نیازی به دلجویی ندارم. به‌عنوان وزیر خارجه وظیفه داشتم به خاطر منافع ملی و اقتدار کشور در برابر رعایت‌نشدن جایگاه وزارت خارجه واکنش نشان دهم. بقیه گمانه‌زنی‌ها صرفا زاییده تخیلات افراد است». در نهایت اما رئیس‌جمهوری در نامه‌ای پذیرش استعفای وزیر خارجه را برخلاف مصالح کشور دانست و با آن موافقت نکرد.
استعفای وزرا
رئیس‌جمهور پیش از شوک استعفای وزیر خارجه‌اش، با استعفا و خروج دو وزیر دیگر خود نیز مواجه شده بود. ۲۸ مهر سال ۹۷ بود که عباس آخوندی، وزیر راه‌وشهرسازی که از اصلاح‌طلبان دولت نیز محسوب می‌شد، استعفای خود را در کانال شخصی خود منتشر کرد و از هیئت دولت رفت. او که در هر دو دولت حسن روحانی وزیر این وزارتخانه بود، در سه سال آخر سه بار استیضاح شد و هربار به وزارتخانه برگشت. او در آن استعفا عنوان کرد که در سال ۹۶ سه بار استعفا داده و رخصت خواسته بود که در اولین فرصت از کابینه خارج شود. آخوندی در استعفای خود اعلام کرده بود که رئیس‌جمهور سه اصل «پایبندی به قانون»، «احترام به حقوق مالکیت» و «اقتصاد بازار رقابتی» را نقض کرده است. متن استعفا نشان از اختلاف‌نظر زیاد او با حسن روحانی را نشان می‌داد. حسن قاضی‌زاده‌هاشمی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران نیز از وزرای کلیدی دولت دوم حسن روحانی محسوب می‌شد که در ۱۳ دی ۱۳۹۷ از سمت خود استعفا داد. دلیل استعفای او کمی بودجه سال ۹۸ در بخش سلامت عنوان شده بود. استعفای محمد شریعتمداری، وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز از نکات جالب دولت بود. او که در آستانه استیضاح بود، ناگهان استعفا داد و به‌عنوان وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی به مجلس معرفی شد و رأی آورد. علی ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و مسعود کرباسیان، وزیر امور اقتصادی و دارایی نیز در این دولت از طرف مجلس استیضاح و برکنار شدند. در دولت دوم حسن روحانی بارها نیز از اختلاف‌نظر میان اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور و محمود واعظی، رئیس دفتر حسن روحانی سخن گفته شد. حتی چند باری استعفای جهانگیری مطرح شد که در نهایت همه آنها تکذیب شد.
اختیارات ویژه
اختیارات ویژه از آن مسائلی است که حسن روحانی بارها درباره آن صحبت کرده است. ماه رمضان امسال بود که رئیس‌جمهور از مشکلات در دوران جنگ یاد کرد و گفت: «همان‌گونه که در جنگ هشت‌ساله اختیارات ویژه‌ای را از امام راحل گرفته و توانستیم جنگ را اداره کنیم و حتی موفقیت‌های بسیاری را به دست آوریم، امروز هم به چنین اختیاراتی نیاز داریم. در هیچ دوره‌ای در تبادلات بانکی و فروش نفت با مشکلات و شرایط امروزه مواجه نبوده‌ایم، بنابراین نیازمند تمرکز و احساس شرایط جنگ اقتصادی از سوی همه هستیم». شرایط اقتصادی به‌وجودآمده و انتقاداتی که به دولت تدبیر و امید درباره مسائل فرهنگی و سیاست خارجی می‌شد، از عوامل مهمی بود که روحانی را بر آن داشت تا نیاز به اختیارات ویژه را حس کند. او در جای دیگر گفته بود: «وقتی از دولت سؤال و مطالبه‌ای می‌شود، باید از طرف دیگر بررسی شود که دولت چه مقدار در حوزه‌های مورد سؤال دارای اختیار بوده است؛ به‌طورمثال اگر درباره سیاست خارجی، فرهنگ یا فضای مجازی از دولت سؤال و مطالبه‌ای می‌شود، باید ببینیم که دولت چقدر در این حوزه‌ها اختیار دارد. باید در حد توان و در حوزه اختیارات رئیس‌جمهور از دولت مطالبه داشت».
سیل نوروز ۹۸
دولت سال ۹۸ را با اخبار سیل در شمال و جنوب کشور آغاز کرد. رئیس‌جمهوری در ایام عید به استان‌های سیل‌زده مازندران، گلستان، خوزستان، ایلام و لرستان سفر کرد. او وزیر کشور را مأمور کرده بود تا برای تکمیل و تسریع در اقدامات امدادی انجام‌شده، علاوه بر امکانات موجود در استان‌های سیل‌زده، تجهیزات و امکانات لازم از مناطق هم‌جوار نیز برای مدیریت مشکلات ناشی از سیل، کاهش خسارات و هرگونه کمک فوری و لازم به سیل‌زدگان بسیج کند. روحانی همچنین در دیدار جمعی از وزرا، مدیران و مسئولان اجرائی کشور با تأکید بر اینکه باید در زمان مناسب و با مطالعات دقیق، علت اصلی بروز چنین حوادثی بررسی شده و تصمیمات لازم برای جلوگیری از تکرار آن اتخاذ شود، گفته بود این حوادث تلخ و تأسف‌بار به ما گوشزد می‌کند باید در طراحی‌های زیرساختی و برنامه‌ریزی‌ها دقت بیشتر و نگاه بلندمدت داشته باشیم.
