چه کسانی مخالف تنش‌زدایی در روابط ایران و عربستان هستند؟
خاورمیانه چند سالی است که در شرایط نه جنگ و نه صلح قرار دارد؛ بویژه بعد از حضور ترامپ در کاخ سفید و اقدامات خصمانه وی ضد ایران تنش‌ها حالت تصاعدی گرفت. محاسبات اشتباه برخی بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای می رفت که کنترل اوضاعه را از دست بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای خارج کند. با این حال تحولات ماه‌های اخیر ظاهرا باعث تجدید نظر در محاسبات شده است. با این حال به نظر می‌رسد دست‌های پنهانی می خواهند مانع از حل و فصل اختلافات و کاهش تنش در منطقه شوند. همزمانی اقدامات تنش‌زا و ماجراجویانه با ابتکارعمل‌های دیپلماتیک برای کاهش تنش اکنون این گمانه‌زنی را تقویت کرده است مخالفان عادی سازی مناسبات منطقه کماکان به تلاش‌های مخرب خود برای تنش زایی در منطقه ادامه خواهند داد. آخرین نمونه از چنین اقداماتی حمله به نفتکش ایرانی همزمان با مطرح شدن احتمال مذاکره میان تهران و ریاض در روزهای اخیر بوده است.
صبح روز جمعه اعلام شد که یک کشتی ایرانی در دریای سرخ هدف دو موشک قرار گرفته است و بسیاری عربستان سعودی را متهم به این ماجرا کردند و حتی برخی رسانه های عربی اظهار می داشتند که این انتقام حمله به تاسیسات آرامکو است. اما ظهر همان روز شرکت نفت ملی ایران مالک نفتکش سابیتی، شلیک موشک به این نفتکش از خاک عربستان را تکذیب و اعلام کرد که باید در این زمینه تحقیق شود.
در حالی که یک سال قبل تیتر بسیاری از رسانه‌های منطقه ای و غربی در مورد خطر وقوع جنگ میان ایران و عربستان بود و امروز علاوه بر رسانه ها از لحن اظهارات تند مقامات دو کشور هم کاسته شده و هر دو از احتمال مذاکرات دو جانبه سخن می‌گویند.
در آستانه سفر عمران خان نخست وزیر پاکستان به تهران، سید عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه روز شنبه ۲۰ مهرماه گفت که «ایران بارها اعلام کرده که با میانجی و بدون میانجی آماده است با همسایگان خود از جمله عربستان گفت‌وگو و رایزنی کند که اگر سوء تفاهمی وجود دارد این سوء تفاهم‌ها برطرف شود.»
او همچنین اضافه کرد: «اجازه ندهیم که اشخاص ثالث و کشورهای فرامنطقه‌ای از شرایط در منطقه سوء استفاده کنند و بخواهند از این طریق در امور منطقه دخالت کنند.»
این در حالی است که دو مقام پاکستانی به رویترز گفته‌اند، سفر عمران خان به تهران به درخواست دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا انجام شده و ترامپ از او خواسته است که میان ایران و عربستان میانجیگری کند و هدف او در این سفر تلاش برای کاهش تنش بین ایران و عربستان است. این در حالی است که امروز عمران خان نخست وزیر پاکستان هم در نشست خبری با رئیس جمهوری تایید کرد که در سفر نیویورک ترامپ از وی درخواست کرده تسهیل‌کننده دیالوگی بین ایران و ایالات متحده باشد.
پیش از این گزارش‌هایی در خصوص تلاش‌های عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر عراق، برای میانجیگری بین ایران و عربستان مطرح شده بود.
جدای از اینکه کشورهای منطقه چه انگیزه‌هایی از تلاش برای کاهش تنش در منطقه دارند، جمهوری اسلامی ایران همانطور که سخنگوی وزارت خارجه اعلام کرده حاضر است با میانجی یا بدون میانجی برای رفع سوء تفاهم اقدام کند. در همین راستا رئیس جمهوری شهریورماه با ابتکار صلح هرمز راهی نیویورک شد و در هفته‌های اخیر هم دستگاه دیپلماسی گام‌هایی برای تبیین ارکان و ابعاد این ابتکار عمل صلح‌آمیز برداشته است.
جمهوری اسلامی همکاری و توسعه مناسبات با همسایگان و کشورهای پیرامونی را جزو ابراولویت‌های خود عنوان کرده است و در تمام این سال‌ها بارها هم خود برای کاهش تنش اعلام آمادگی کرده و هم با حسن نیت به فعالیت‌های بازیگرانی که قصد میانجیگری داشته‌اند، نگاه کرده است. شاید بتوان پیام کلیدی رئیس جمهوری در نشست با عمران خان را این بخش از سخنان وی انتخاب کرد که گفت هر گونه حسن نیت و کلام طیب پاسخ شایسته و طیبی خواهد داشت.
در هر صورت بیشترین نتایج و تبعات هر بحران و تنش متوجه کشورهای منطقه است. نگاهی به تحولات خاورمیانه در سال‌های گذشته نشان می‌دهد ظرفیت‌های قدرت‌های مهم اسلامی منطقه همچون لیبی، سوریه، یمن، سودان، افغانستان، مصر، پاکستان هر کدام به شیوه‌ای در معرض تخریب و نابودی قرار گرفته است. اعلام‌آمادگی تهران مبنی بر اینکه هر گونه حسن نیت و کلام طیبی با پاسخ شایسته ایران مواجه می‌شود، حاکی از دوراندیشی ایران برای جلوگیری از آسیب‌های بیشتر به منطقه است.
طبیعی است کارتل‌های نظامی و تسلیحاتی غربی که درامدهای نفتی منطقه را در ازای تسلیحات ناکارامد به سوی خود سرازیر می کنند بخواهند در هر گونه تنش زدایی کارشکنی کنند. از سوی دیگر بحرانهای منطقه در سال‌های اخیر باعث به حاشیه رفتن موضوع فلسطین به عنوان اصلی ترین مساله جهان اسلام شده است. طبیعی است تنش زدایی در منطقه بار دیگر ظلم و ستم رژیم صهیونیستی بر ملت مظلوم فلسطین را در کانون توجهات قرار خواهد داد. بعید نیست چنین بازیگرانی برای جلوگیری از تنش زدایی دست به ماجراجویی های جدیدی بزنند. حال باید دید رهبران منطقه چقدر برای رفع تنش و سوء تفاهمات آمادگی دارند.
