خطر زلزله بیخ گوش شهری در مازندران
عبدالله محسن سلطانی درباره چگونگی رخداد زلزله اظهار کرد: زمین از صفحات مختلف تکتونیکی تشکیل شده است که در اثر فشار این صفحات به یکدیگر انرژی به شکل موج از گسل ها خارج شده و زلزله رخ می‌دهد.
وی با بیان اینکه کشور ایران کشوری زلزله خیز است، تصریح کرد: صفحه تکتونیکی ایران از سه جهت، صفحات اوراسیا، عربستان و هند تحت فشار است، این موضوع در شمال ایران به شکل گسل های مشترک بین مازندران و تهران دیده می شود بدین معنی که منطقه زلزله این مناطق یکی است.
این کارشناس زلزله با یادآوری مناطق زاگرس و البرز به عنوان مراکز زلزله خیز کشور خاطرنشان کرد: تعدد زلزله در زاگرس بالاست و به طور میانگین هر روز در زاگرس زلزله رخ می‌دهد که عمده آن‌ها در مقیاس کوچک بوده اما منطقه البرز با تعداد کم مستعد زلزله با مقیاس های بزرگ است.
محسن سلطانی گفت: زلزله امری شناخته شده و قابل کنترل است که می‌توان منابع خطر و مناطق وقوع آن را شناسایی کرد، در نتیجه با آگاهی کامل از ریسک زلزله، خسارت‌های ناشی از آن را کاهش دهیم.
وی با اشاره به اینکه غرب مازندران محل تقاطع دو گسل بزرگ است، افزود: شهرستان تنکابن، از مناطق بسیار نزدیک به مرکز زلزله است چراکه از ۲ سمت شمال و جنوب توسط گسل های "البرز" به طول تقریبی ۳۰۰ کیلومتر و گسل "خزر" محصور شده به نحوی که در فاصله حدود ۱۱.۵ کیلومتری از گسل خزر قرار دارد.
این کارشناس زلزله با بیان اینکه در گسل جنوبی خزر تا ۵.۷ ریشتر و درگسل شمالی البرز تا ۴.۷ ریشتر زلزله تجربه می‌شود، اظهار کرد: طول گسل، فاصله تا مرکز، نوع خاک، توپوگرافی منطقه، عمق زلزله و شکل لایه‌ها بر میزان قدرت زلزله تاثیر می‌گذارد و تاکنون ۸۳ زلزله با بزرگی ۵.۴ ریشتر، ۵۳ زلزله ۵ ریشتری، ۱۴ زلزله با قدرت ۵.۵ ریشتر و یک زلزله بالای ۷ ریشتر که در رودبار رخ داد در محدوده این گسل‌ها گزارش شده است.
محسن سلطانی سطح آسیب‌پذیری شهر تنکابن را به علت قرارگیری در میان دو گسل بسیار بالا توصیف و تاکید کرد: تنکابن منطقه‌ای پرخطر بوده چراکه تمرکز جمعیت و نوع ساختمان‌ها در میزان خسارت پس از وقوع زلزله تاثیرگذار است، بر این اساس انجمن زلزله محلی در شهرستان تشکیل شد و تنکابن توانسته با قرارگیری در شبکه لرزه‌نگاری کشور داده‌های زلزله را بررسی و تحلیل خطر می‌کند.
وی با مطرح کردن پیشنهاداتی خطاب به مدیران شهری تنکابن گفت: انجام مطالعات ریزپهنه بندی در شهر، شناسایی مناطق پرخطر، برنامه‌ریزی جهت مدیریت بحران زلزله، بهسازی لرزه‌ای ساختمان‌های ضروری مانند بیمارستان‌ها و تعیین مکان مناسب برای استقرار مردم پس از وقوع زلزله از جمله اقداماتی است که باید اکنون به فکر آن بود.
رییس انجمن مهندسین زلزله شهرستان تنکابن با اشاره به اینکه آیین نامه‌ها و مقررات مربوط به ساخت و ساز کامل بوده اما در اجرا، طراحی و نظارت دچار ضعف است، تصریح کرد: برای کاهش ریسک زلزله باید نگرش مهندسین ساختمان و سرمایه‌گذاران و حتی مردم را نسبت به خطر احتمالی زلزله و ایمن سازی دربرابر آن تغییر داد.
این کارشناس زلزله با بیان اینکه بعد از وقوع هر زلزله مهم در کشور نظیر رودبار، بم و سرپل ذهاب، آیین نامه‌های ساخت و ساز به روز رسانی شدند، بیان کرد: علاوه بر اهمیت سازه اصلی ساختمان، ایمنی جانی و عدم آسیب به بخش‌های غیرسازه‌ای نیز جزء قوانین ساخت و ساز محسوب می‌شوند که در حال حاضر از شیوه‌هایی استفاده می‌شود که تا حد امکان میزان خسارت کاهش یابد.
محسن سلطانی به تحلیل خطر احتمالی برای کاهش میزان خسارت زلزله اشاره کرد و افزود: گروه‌های مطالعاتی و پژوهشی، از یک سو وظیفه شناسایی ساختمان‌های پرخطر، تمرکز جمعیتی مناطق و مکان های امدادرسانی را دارند و از سوی دیگر میزان آسیب‌پذیری ساختمان‌ها و درصد خسارت ناشی از زلزله را بررسی می‌کنند.
وی تصریح کرد: علاوه بر تحلیل خطر، لازم است مطالعه بر روی مقاومت خاک منطقه و مطالعه ژئوتکنیک لرزه‌ای در هنگام تنظیم طرح تفصیلی شهرها انجام گیرد چراکه زمانی که سطح آسیب‌پذیری سازه‌ها در مناطق زلزله خیز بالاست، دستور ساخت بناهای بلند مرتبه و احداث کوچه‌های باریک انجام نگیرد.
این کارشناس زلزله با تاکید بر ایمن سازی به جای مقاوم سازی بیان کرد: ایمن کردن معماری داخلی سازه‌ها و کاهش انرژی زلزله از طریق مستهلک سازی یا میراسازی اقداماتی است که برای ایمن سازی می‌تواند انجام گیرد به عنوان مثال به جای ساخت ستون‌های حجیم و پرهزینه از جداگرای لرزه ای در پی ساختمان استفاده کرد.
محسن سلطانی خاطرنشان کرد: کشورهای پیشرفته از میراگراهای فعال، نیمه فعال و غیر فعال، میراگراهای مکانیکی، جداسازهای لرزه‌ای و اصطکاک های دورانی در ساختمان‌های خود برای کاهش دادن میزان خسارت استفاده می‌کنند تا سازه‌ها اقتصادی و در عین حال مقاوم و ایمن باشند.
رییس انجمن مهندسین زلزله شهرستان تنکابن با اشاره به نقش مسئولین کشور یادآور شد: شهرداری‌ها به اندازه‌ای که در بحث نشاط اجتماعی فعالند به ایمن سازی ساختمان‌ها توجه نمی‌کنند، علاوه بر این اطلاع رسانی به عموم مردم برای ایمن ساختن منازل شخصی در برابر زلزله نیز ضعیف است.
