چه زمانی باید تهران را تخلیه کرد؟!
دیروز صبح خبری به نقل از پیروز حناچی شهردار تهران منتشر شد که تهران باید به دلیل تشدید آلودگی هوا تخلیه می‌شد؛ خبری که بلافاصله از سوی خود حناچی تکذیب شد. حناچی گفته است ذرات معلق بالای ۲۰۰ یعنی عبور از مرز هشدار و وضعیت خطرناک که این رقم به بالای ۲۰۰ رسیده بود. در صورت گسترش آلودگی باید تمهیدات بیشتری می‌اندیشیدیم، از جمله اینکه تعطیلی کامل شهر را اعلام می‌کردیم. غلامحسین محمدی سخنگو شهرداری تهران هم در توئیتی در تکذیب خبر تخلیه شهر نوشت: برخی خبرگزاری‌ها از زبان شهردار در مراسم امروز اتاق بازرگانی تهران نقل کرده‌اند که اگر باران نمی‌آمد شهر باید تخلیه می‌شد. چنین برداشتی از سخنان شهردار درست نیست و حناچی تاکید کرد در صورت توسعه آلودگی، شهر باید تعطیل می‌شد.
با این حال این‌بار هم باران به داد تهرانی‌ها رسید و بارش باران روند افزایشی آلودگی هوا را متوقف کرد. میزان آلودگی هوا در شب گذشته (دوشنبه ۲۵ آذر) به اوج خود رسید و در برخی مناطق جنوبی تهران مثل پیروزی، شاد آباد و منطقه ۲۰ از شاخص ۲۰۰ عبور کرد که در صورت ادامه باید محدودیت‌های بیشتری در رفت‌وآمدها و فعالیت مراکز شغلی ایجاد می‌شد. دیروز هم وزارت بهداشت اعلام کرده بود که اگر باران نیاید و و شاخص کیفی هوای تهران همچنان روی عدد ۱۶۷ یا نزدیک به آن باشد، باید مدارس تعطیل شود.
چیزی به اسم تخلیه شهر در آیین‌نامه وجود ندارد
خبر تخلیه شهر تهران در حالی دست به دست می‌شود و بازار توئیت‌ها درباره آن داغ است که عباس شاهسونی رئیس گروه سلامت هوا مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت و نماینده وزارت بهداشت در کارگروه کاهش آلودگی هوا می‌گوید که چیزی به عنوان تخلیه شهر در آیین‌نامه اجرایی اقدامات مربوط به شرایط اضطرار آلودگی هوا وجود ندارد.
به گفته شاهسونی شاخص میانگین از ۲۰۰ که وضعیت بسیار ناسالم است، عبور نکرد اما اگر طی روزهای آینده شاخص میانگین به ۲۰۰ برسد، باید طبق قانون محدودیت‌های بیشتری اعمال شود. در این میان پیش‌بینی سازمان هواشناسی نشان می‌دهد طی هفته آینده بارندگی نخواهیم داشت و احتمال افزایش دوباره آلودگی هوا با توجه به پایداری هوا بسیار زیاد است.
وی ادامه می‌دهد: در آیین‌نامه شرایط اضطرار به این موضوع اشاره شده است که در صورتی که شاخص به بالای ۳۰۰ برسد محدودیت کامل رفت‌وآمد در شهر مثل تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها، ادارات و سازمان‌ها و تعطیلی کامل اعلام شود اما چیزی با عنوان تخلیه شهر در این آیین‌نامه وجود ندارد.
تخلیه شهر در صورت انتشار گازهای سمی
این موضوع را محمد رستگاری معاون نظارت و پایش محیط زیست استان تهران هم تایید می‌کند. رستگاریمی‌گوید: تخلیه شهر در حوزه آلودگی هوا زمانی باید اعلام شود که مثلا گازهای سمی به واسطه انفجار پالایشگاه یا کارخانه‌ای تولید شده و آلاینده سمی در هوا پراکنده شود.
نیازی به محدودیت بیشتر نیست
رستگاری ادامه می‌دهد: این که آلودگی هوا اثرات نامطلوبی بر روی سلامت افراد دارد غیرقابل انکار است ولی این به این معنی نیست که شهر تخلیه شود، همین تصمیمات محدودیت‌زا که گرفته می‌شود تصمیماتی است که بر اساس دستورالعمل‌هایی که تهیه شده اجرا می‌شود و واقعا بیشتر از این تصمیمات نیازی نیست.
به گفته وی حداکثر محدودیت در زمان آلودگی هوا تعطیلی کل شهر است و با این اعدادی که وجود دارد حداکثر ادارات، صنف‌ها و کارخانه‌ها، علاوه بر تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها انجام می‌شود و برای آلودگی هوا چیزی به اسم تخلیه شهر وجود ندارد. معمولا در مورد آلودگی هوا، «کمتر در معرض هوا قرار گرفتن» پیشنهاد اصلی است.
این اولین بار نیست
رستگاری درباره افزایش شاخص به بالای ۲۰۰ می‌افزاید: دیروز شاخص در اغلب ایستگاه‌ها ۱۵۷ بود، فقط در دو ساعت ۳ ایستگاه شاخص بالای ۲۰۰ رفت. در حالی که برای تدابیر محدودیت‌زا، متوسط شاخص ایستگاه‌ها را باید در نظر گرفت.
به گفته او این نخستین بار نیست که تهران چنین شاخص آلودگی هوایی را تجربه می‌کند، در سال‌های ۹۰ و ۹۱ موارد زیادی داشتیم که میانگین شاخص ۲۴ ساعته، بالای ۲۰۰ رفته باشد؛ در صورتی که روز گذشته تنها یکی، دو ساعت شاخص ۳ ایستگاه بالا ۲۰۰ بود.
روز دوشنبه هوای تهران یکی از آلوده‌ترین شب‌های خود را در چند سال اخیر تجربه کرد. شاخص ۱۶۰، ۱۷۰، ۱۸۰ و بالاتر از آن زمانی که اقدام کارآمدی برای حفاظت از سلامت مردم انجام نشود تفاوتی با هم نمی‌کند.
در سال ۱۹۵۲ میلادی، یک مه گرفتگی چهار روزه شدید که به «مه گرفتگی عظیم» (The Great Smog) شهرت پیدا کرد، به سراغ لندن آمد و تداخل آن با موقعیت‌های جوی نا به‌سامان، سیستم حمل و نقل شهری را به صورت جدی مختل کرد. تمام سیستم‌های حمل و نقل به جز متروهای زیرزمینی به خاطر کاهش جدی میدانِ دید، فلج شد. مردم لندن که تجربه مه گرفتگی را داشتند، اول از بروز این مشکلات شوکه نشدند؛ اما در هفته‌های بعد ۴۰۰۰ نفر در اثر این اتفاق جان باختند و بیش از ۱۰۰ هزار نفر به طور جدی بیمار شدند. این فاجعه بالاخره پارلمان را مجبور کرد که برای این مشکل حاد، چاره‌ای بیندیشد. آیا ما نیز باید فاجعه‌ای مشابه را تجربه کنیم تا به فکر چاره بیفتیم؟!
البته دوچرخه بازی سه شنبه ها ....