بنزین گران شد، قایق‌ صیادان به گل نشست/ «صرف نمی‌کند به دریا بروند»

نه قبل از اعلام خبر و نه حالا که بیش از یک ماه از آن گذشته کسی شک نداشت که شوک ساعت صفر ۲۴ آبان مشاغل، کسب‌وکارها و آدم‌های مختلفی را درگیر خود می‌کند. در ساعات اولیه اعلام خبر گرانی بنزین آنهایی که معیشت‌شان به صورت مستقیم به این محصول بسته بود، فکر کردند تصمیم‌گیرندگان لابد تمهیدات لازم را اندیشیده‌اند. صیادانی که بیش از هزار کیلومتر دورتر از محل تصمیم‌گیری درباره گرانی بنزین در استان‌های جنوبی کشور به فکر فردا بودند که آیا دریا آرام است یا توفانی و اگر آرام است، ماهی بزرگ را به تور می‌اندازند یا نه، جزء همان کسانی بودند که اینطور به خودشان دلخوشی می دادند. آنها بیش از یک ماه بعد از گرانی بنزین هنوز سهمیه بنزین دریافت نکرده‌اند و حتی مشخص نیست سهم‌شان از بنزینی که سهمیه‌ای‌اش هم ۵۰ درصد گران‌تر از قبل شده چقدر است؟

صیادان چه می‌گویند؟

«ما چهار نفری می‌رویم صید؛ چهار نفری که چهار تا خانواده را می‌گردانند. اگر خوش شانس باشیم، بعد دو سه روز که از دریا برمی‌گردیم حدود دو میلیون تومان ماهی صید کرده‌ایم. خرج بنزین و روغن و هزینه‌های دیگر، برای هر بار دریاروی یک میلیون و ۳۰۰ هزار تا یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان می‌شود. مابقی را باید بین خودمان تقسیم کنیم؛ درآمدی که شاید اندازه مزد یک کارگر ساده هم نشود، با این تفاوت که ما دل به دریا می‌زنیم و خطر را به جان می‌خریم، ولی کارگران ساده مثل کارگران ساختمانی یا رفته‌گران شاید این مشقت‌ها و خطرات را هم نداشته باشند.»

این روایت منوچهر عبداللهی است؛ یکی از صیادانی که در ۱۳۷ قایق هویت‌دار یا مجاز بندر گناوه مشغول است. او مثل صدها نفر دیگر که در این بندر واقع در استان بوشهر از راه دریا امرار معاش می‌کنند، هنوز در شوک خبر گرانی بنزین است.

وقتی به یکباره اعلام شد بنزین گران شده است، سهمیه‌ای برای برخی از مشاغل در نظر گرفته شد. صیادان از این نظام سهمیه‌ای جا ماندند، حال آنکه از حدود ۱۲ هزار شناوری که در هفت استان ساحلی کشور به صورت مجاز صیادی می‌کنند، هشت هزار شناور بنزین می‌سوزانند. تازه این به جز شناورهای غیر مجاز است که تعدادشان از شناورهای مجاز بیشتر است. در همین بندر گناوه که عبداللهی جسته و گریخته درباره شرایط صیادانش حرف زد، ۱۸۰ تا ۲۰۰ شناور بی‌هویت یا غیر مجاز فعالیت می‌کنند. شمار افرادی که به صورت مجاز مشغول کار صید در آب‌های ایران هستند ۱۵۰ هزار نفر برآورد شده. اگر غیر مجازها را هم در نظر بگیریم ده‌ها هزار نفر تحت تاثیر تصمیمی قرار گرفته‌اند که هزینه‌های تولید آنها را می‌تواند تا سه برابر افزایش دهد؛ این تازه در شرایطی است که صیادان بی‌هویت همان بنزین سه هزار تومانی هم گیرشان بیاید.

بنزین گران چه بر سر صیادی می‌آورد؟
گرانی بنزین و این اتفاق که سهمیه‌ای برای صیادان در نظر گرفته نشد، بلافاصله صیادان را به تکاپو انداخت. آنها از همان روزهای اول بعد گرانی پیگیری‌های خود را شروع کردند. جلسه گذاشتن با نمایندگان مجلس، سازمان شیلات، بنادر و دریانوردی و ... نهایتا کار را به آنجا رساند که شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ۱۴ آذر امسال اعلام کند سهمیه سوخت صیادان تعیین شده است. یک هفته بعد این اطلاعیه، گمانه‌زنی‌ها شروع شد؛ گمانه‌زنی‌هایی که هنوز هم ادامه دارد. می‌گویند ظاهرا قرار است برای هر شناور صیادی مجاز ۴۰۰ لیتر بنزین سهمیه‌ای در نظر گرفته شود. یعقوب دوجی، رئیس اتحادیه صیادی کشور گفته این میزان بنزین یک پنجم نیاز صیادان را هم تامین نمی‌کند و سلیمان آراییش، رئیس اتحادیه صیادی سیستان و بلوچستان به خبرآنلاین می‌گوید: در خوش‌بینانه‌ترین حالت یک شناور ۱۱۳۳ لیتر بنزین می‌خواهد.

عبداللهی (صیاد گناوه‌ای) روایت متفاوتی دارد: ما قبلا بر اساس میزان دریاروی بنزین دریافت می‌کردیم، یعنی اینکه یک شناور اگر ۲۱ روز به دریا می‌رفت بین ۱۵۰۰ تا ۱۸۰۰ لیتر بنزین مصرف می‌کرد. بعد گرانی بنزین و به دنبال اینکه هیچ سهمیه‌ای برای ما پیش‌بینی نشده است، ما باید بنزین مورد نیاز را با قیمت سه هزار تومان با احتساب کرایه تانکر دریافت کنیم. یعنی در واقع بنزین برای ما هر لیتری سه هزار و ۱۳۰ تومان شده است. می‌گویند قرار است ۴۰۰ لیتر بنزین سهمیه‌ای به ما بدهند. این میزان در واقع تامین‌کننده یک بار رفتن به دریاست و ما به شدت با کمبود بنزین و افزایش هزینه‌ها رو به‌رو خواهیم بود. شرایط برای قایق‌های بی‌هویت سخت‌تر است، چون همان میزان سهمیه بنزین را هم دریافت نمی‌کنند. از وقتی بنزین گران شده، خیلی از صیادان قایق خود را گذاشته‌اند توی ساحل و دیگر به دریا نمی‌روند. صرف نمی‌کند به دریا بروند. صید با بنزین سه هزار تومانی جوابگوی نیاز سه یا چهار سرپرست خانواری نیست که روی یک شناور کار می‌کنند. اگر فکری به حال ما نکنند، باید دنبال کار دیگری برویم؛ تازه اگر کاری پیدا شود.

رابطه بنزین و گرانی قیمت ماهی

بسته به موتور قایق‌های صیادی و همچنین فاصله تا صیدگاه یک شناور بین هزار تا ۲۰۰۰ لیتر بنزین در ماه لازم دارد. تاکید روی سهمیه ۴۰۰ لیتری و بلاتکلیفی در این زمینه صیادان را نگران کرده است.

رئیس اتحادیه صیادی سیستان و بلوچستان در این باره می‌گوید: هنوز به ما چیزی ابلاغ نشده، اما ظاهر نظر مسئولان روی همان ۴۰۰ لیتر است. انتظار داریم لااقل ۱۰۰۰ لیتر بنزین سهمیه‌ای بدهند. اگر این اتفاق نیفتد با افزایش هزینه‌های صیادان باید انتظار گرانی ماهی را داشته باشم.

در حالی پیش‌بینی می‌شود گرانی بنزین، قیمت ماهی را افزایش دهد که همین حالا هم ایرانی‌ها خیلی کمتر از میانگین جهانی ماهی مصرف می‌کنند.

اسفند سال گذشته نبی‌الله خون میرزایی، رئیس سازمان شیلات کشور گفت: طبق بررسی‌ها، سرانه مصرف ماهی در جهان ۲۲ کیلوگرم بوده، اما در ایران ۱۱ کیلوگرم در سال است.

گرانی ماهی احتمالا باز هم میزان تقاضای ماهی را کاهش می‌دهد و در این میان این باز هم صیادان هستند که از شوک ساعت صفر ۲۴ آبان متضرر می‌شوند. با توجه به اینکه صیادی چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیر مستقیم تاثیر زیادی بر معیشت ساحل‌نشینان دارد، اتفاقات اخیر بیش از پیش آنها را با مشکل روبه‌رو می‌کند؛ این در حالی است که استان‌های ساحلی به ویژه در جنوب کشور جزء مناطق محروم به حساب می‌آیند. ساکنان این مناطق که به دلیل شرایط استراتژیک باید از مواهب بیشتری برخوردار باشند تحت تاثیر تحریم‌ها که تجارت را تحت‌الشعاع قرار داده و حالا تحت تاثیر قیمت سوخت که صیادی را پر هزینه کرده محروم و محروم‌تر می‌شوند.