پیروزی بایدن آتش اختلافات ایران و آمریکا را سرد می‌کند؟
دکتر مهدی نجف‌زاده در خصوص قطعنامه تصویب شده در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره ایران اظهار کرد: این قطعنامه در دو نوبت به رای گذاشته شد. در نوبت نخست که به صورت مجازی برگزار شده بود، رای نیاورد، این نشان می‌دهد که رای نسبت به روزی که تصویب شد، سیاسی‌تر شده است.
وی افزود: از آن جا که ایران اعلام کرده این رای را جدی نخواهد گرفت، صدور این قطعنامه پیامدهای جدی برای ایران نخواهد داشت، در حال حاضر در این مرحله اتفاق خاصی رخ نخواهد داد، اما در دراز مدت سیاست‌هایی وجود دارد که با توجه به دو مساله، ممکن است در تصمیمات ایران تغییراتی به وجود آورد. اگر انتخابات ریاست جمهوری آمریکا برگزار شود، برجام را به یک مرحله غیرقابل بازگشت برسانند، دولت ترامپ از این لحاظ به این قضیه نگاه می‌کند و فشار آورده که پرونده ایران مجددا به جریان بیافتد، این نشانه آن است که آمریکا توانسته اروپا و حداقل 25 کشور و حداکثر 7 کشوری که رای ممتنع داده بودند را مجاب کند، نیت آمریکاییان نشان می‌دهد که دیگر بازگشت به برجام غیرقابل اجرا خواهد بود، اگر چنین روندی تدوام یابد ابتدا از سوی اروپا و سپس از سمت ایران مرگ برجام اعلام می‌شود.
استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد در ادامه با بررسی اهداف اروپاییان در تصویب این قطعنامه خاطرنشان کرد: رفتار اروپاییان در این خصوص اهمیت بسیاری دارد، اروپاییان بیشتر نگران برداشتن تحریم‌های تسلیحاتی ایران هستند و قصد دارند ایران و سایر کشورها را مجاب کنند که تحریم تسلیحاتی ایران ادامه یابد. نکته جالب توجه اینجاست که اروپاییان پس از صدور قطعنامه گفتند که خواهان بازگشت تحریم‌ها نیستیم، نگرانی‌های متعددی در این خصوص وجود دارد. آمریکاییان به دنبال طراحی مسیر غیرقابل بازگشت هستند و نگرانی اروپاییان مسئله موشکی ایران است و به دنبال تفاهم‌نامه‌ای هستند که مطمئن شوند که ایران به آن مسیر نخواهد رفت.
نجف‌زاده گفت: به لحاظ این که کشور ما این قطعنامه را جدی نگرفته است به نظر می‌رسد ایران کار به خصوصی انجام نخواهد داد، اگر گام ششم کاهش تعهدات برجامی توسط ایران برداشته شود، این مشکل حادتر خواهد شد. ایران از ان‌پی‌تی خارج نخواهد شد، اما امکان آن وجود دارد که فضا به سمتی برود که آمریکا و اروپا پرونده را به شورای امنیت ببرند. اگر پرونده به شورای امنیت برود می‌توانیم بگوییم که تصمیم ایران جدی خواهد بود و باید منتظر بمانیم در آینده چه اتفاقاتی رخ خواهد داد که با توجه روند حقوقی آن، زمان بر خواهد بود.
وی ادامه داد: همچنین در شورای حکام هیچ کشوری حق وتو ندارد، اما در آن جا رای چین و روسیه تاثیرگذار خواهد بود. بنابراین کمی مشکل را به دست‌انداز خواهند انداخت و در 6 ماهه آینده این روند به سمتی خواهد رفت که مسئله هسته‌ای ایران را در صدر موضوعات اختلاف‌زا در دنیا می‌بینیم، با توجه به این که انتخابات ریاست جمهوری ایران و آمریکا را در پیش داریم و به سمتی خواهیم رفت که احتمالا فضا تغییر خواهد کرد و سرپوشی که سال‌ها با مسئله برجام گذاشته شده بود، به نظر می‌رسد ما را به سمت دیگری هدایت کند.
این تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل در پاسخ به این سوال که آیا تصویب قطعنامه مقدمه‌ای بر مرگ برجام خواهد بود یا خیر، عنوان کرد: نگرانی اروپاییان مسئله موشکی ایران است و به دنبال حل و فصل آن هستند. تحولات آتی را مشاهد کنید. اروپاییان به سمتی خواهند رفت که ایران را مجاب کنند تا بر سر اختلافات مسائل موشکی پای میز مذاکره بنشینند. اروپاییان به دنبال ترساندن ایران نیستند و قصدشان موضوعات هسته‌ای ایران نیست، از سوی دیگر، مشاور جو بایدن اعلام کرده که اگر بایدن به کاخ ریاست جمهوری هم برسد چیزی به نام برجام نخواهیم داشت و باید قرارداد فراگیرتری اتخاذ شود. احتمالا به سمتی می‌رویم که اختلافات افزایش یابد و زمینه‌ای برای آغاز مذاکرات فراهم شده و اتفاقاتی در جریان رفتارهای ایران، آمریکا و اروپا رخ دهد که به نتایج دیگری برسند. حال باید منتظر بمانیم که ایران این مسائل را خواهد پذیرفت یا خیر که تمامی آنان‌ها به حوادث آتی بستگی دارد.
نجف‌زاده با اشاره به این که در صورت پیروزی بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، مسیر روابط ایران و آمریکا همچنان پرپیچ و خم خواهد بود، تصریح کرد: اختلافات ایران با حوزه دموکرات‌ها شدیدتر است، جمهوری‌خواهان بر روی مسائل سخت‌افزاری مانند مسائل هسته‌ای تاکید دارند، اما دموکرات‌ها روی مسائل ایدئولوژیک و حقوق بشر تاکید دارند که میان روابط دو کشور گره بیشتری ایجاد خواهد کرد، با توجه به شرایط ایران، فکر می‌کنم اتفاق خاصی نخواهد افتاد و دست دموکرات‌ها برای اجماع جهانی علیه ایران بالاتر خواهد بود، و حتی اگر دموکرات‌ها نیز روی کار بیاند بازگشتی به برجام اتفاق نخواهد افتاد.
وی در خصوص تحلیلش از ترکیب آرا در صدور قطعنامه بیان کرد: مسئله روسیه و چین با آمریکا نشان می‌دهد که فراتر از اختلاف ایران و آمریکاست، در حقیقت روسیه و چین از چنین ابزارهایی استفاده می‌کنند که سیاست خود را به آمریکا و ترامپ نشان دهند. بنابراین تمامی این اختلافات بخاطر طرفداری از ایران نیست. بیشتر به عنوان یک ابزار از آن استفاده می‌کنند تا آمریکایی‌ها امتیازات بیشتری به آنان بدهند. این اتفاق در گذشته نیز رخ داده و نباید به رای ممتنع روسیه و چین دل خوش باشیم، چرا که این دو کشور هم نگاه ابزاری به ایران دارند، چین مسائل بسیار حادی با آمریکا دارد. بنابراین احتمال این که چینی‌ها از این موضع خود عقب‌نشینی کنند خیلی زیاد است. رفتار روسیه نیز به همین شکل است.
استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: میان سایر کشورهای قدرتمند شورای حکام با توجه به دور شدن اروپاییان از آمریکا، اجماعی شکل گرفته که نشان می‌دهد یک سری نکات مشترکی در مسئله هسته‌ای ایران بدست آورده‌اند. با توجه به این که مسئله هسته‌ای ایران با مسئله موشکی گره خورده باعث اجماع این کشورها شده و باید منتظر بمانیم در آینده اروپاییان تا چه اندازه در این مسائل جدی خواهند بود، به هر حال علی‌رغم این که از سیاست ترامپ در برخی مسائل ناراضی بوده‌اند میان آنان اجماع شکل گرفته و نشان می‌دهد که مسئله موشکی ایران را جدی گرفته‌اند. کشورهایی که رای ممتنع داده‌اند نیز نمی‌تواند روی رای‌شان حساب کرد، چرا که احتمالا یک ترس‌خوردگی در رای‌شان وجود داشته است.
