شوک به بازار خودرو
با تصویب و ابلاغ کمیته قیمت‌گذاری و ستاد تنظیم بازار خودرو، انتظار خودروسازان برای افزایش رسمی نرخ مصوب محصولات‌شان زودتر از موعد سه ماهه تعیین شده شورای رقابت(شهریورماه امسال) محقق و قیمت انواع خودروهای پرتیراژ داخلی گرانی رسمی ۲۰تا ۳۵درصدی را شاهد بوده است.
با این روند دور تازه عرضه خودروی داخلی با پیش‌شرط‌های اعلام شده و به‌صورت قرعه‌کشی در دستور کار مسئولان ستاد تنظیم بازار و خودروسازان قرار گرفته است. اما میزان قابل‌توجه افزایش رسمی قیمت مصوب این خودروها نه‌تنها موجب کاهش شکاف نرخ مصوب و حاشیه بازار خودرو نشده بلکه مسابقه گرانی خودرو از کارخانه تا بازار، نرخ‌هایی را برای خودروهای داخلی رقم زده که شاید در سال گذشته هیچ‌کس تصور آن را نمی‌کرد.
با تعیین و ابلاغ دور دوم افزایش رسمی قیمت خودروهای پرتیراژ داخلی در سال‌جاری، نوسان نرخ ارز و عرضه قطره‌چکانی خودروسازان، نرخ حاشیه بازار انواع خودرو در حالی سیر صعودی به‌خود گرفته که متولیان تنظیم بازار خودرو تلاش می‌کنند تا با سخت‌تر کردن شرایط قرعه‌کشی شانس واسطه‌ها و دلال‌ها از ثبت‌نام و دریافت خودروهای داخلی را کاهش دهند. از سوی دیگر گرچه آمارهای رسمی از رشد تولید خودرو در ۴ماه امسال نسبت به‌مدت مشابه سال گذشته حکایت دارد اما تقاضای انباشته در بازار خودرو و عرضه محدود خودروسازان شرایطی را رقم زده که این افزایش تولید تأثیری در تثبیت یا کاهش قیمت خودروهای پرتیراژ داخلی نداشته است.
کورس متولیان تنظیم بازار و شرکت‌های خودروسازی برای افزایش رسمی قیمت مصوب خودروهای داخلی و اعمال شرایط سختگیرانه ثبت‌نام و قرعه‌کشی خرید خودرو در حالی ادامه دارد که بازار بی‌مشتری خودرو هر روز شاهد افزایش نجومی قیمت خودروهایی است که کمتر مشتری واقعی قدرت خرید آن را دارد. عبور قیمت انواع محصولات رده قیمتی پایین ایران‌خودرو از مرز ۱۰۰میلیون تومان و پراید و تیبا از مرز ۹۰میلیون تومان، موجب شده تا نرخ برخی محصولات رده قیمتی بالای ایران خودرو مانند دنا پلاس به مرز ۲۴۸میلیون و یا کوئیک‌آر سایپا به ۱۱۹میلیون تومان افزایش یابد. این افزایش قیمت، دستاورد نرخ‌های مصوب ابلاغ شده‌ای است که در فاصله زمانی دو ماه خرداد تا تیر۹۹ توسط شورای رقابت تعیین و با تصویب ستاد تنظیم بازار برای اجرا به شرکت‌های خودروسازی ابلاغ شده است.
ناکارآمدی رشد ۴ درصدی تولید خودرو
پیشی‌گرفتن تقاضای انباشته از میزان عرضه خودرو و فروش قطره‌چکانی خودروسازان در حالی به‌عنوان متهم اصلی افزایش قیمت خودرو در حاشیه بازار قلمداد می‌شود که آمارهای رسمی وزارت صنعت و خودروسازان از رشد ۴.۳درصدی تیراژ تولید خودروهای سواری طی ۴ماه نخست امسال نسبت به‌مدت مشابه سال قبل حکایت دارد. بر اساس آمارهایی که ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو در سامانه کدال ارائه کرده‌اند، این سه خودروساز طی ۴ماه نخست امسال در مجموع بیش از ۲۶۳هزار و ۵۰۰ دستگاه خودروی سواری تولید کرده‌اند که حجم تیراژ آنها در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۴.۳درصد افزایش یافته‌است. مجموع تیراژ تولید این سه شرکت خودروسازی از ۲۵۲هزار و ۵۸۸ دستگاه در ۴ماه نخست سال ۹۸ به ۲۶۳هزار و ۵۲۷دستگاه در ۴ماه نخست سال۹۹ رسیده است. براساس این آمار، ایران‌خودرو طی ۴ماه ابتدایی امسال ۱۳۲هزار و ۳۲۶دستگاه خودروی سواری تولید کرده که در مقایسه با ۹۸هزار و ۵۷۳ خودروی تولید شده در مدت مشابه سال گذشته، رشد ۳۴.۲درصدی داشته است. همچنین این شرکت در تیرماه امسال ۳۵هزار و ۸۳۶دستگاه خودروی سواری تولید کرده که نسبت به تولیدات مدت مشابه سال گذشته ۲۲.۹درصد رشد داشته است اما حجم فروش این شرکت در ماه گذشته با کاهش ۲۸.۹درصدی نسبت به میزان فروش تیرماه ۹۸ به۲۶هزار و ۶۱۱دستگاه رسیده است. همچنین آمارها نشان می‌دهد تولید تجمیعی خودروهای سواری در گروه سایپا(سایپا و پارس خودرو) در ۴ماه ابتدایی امسال۱۳۱هزار و ۲۰۱دستگاه بوده که نسبت به ۱۵۴هزار و ۱۵دستگاه خودروی سواری تولید شده در سال۹۸ حدود ۱۵درصد افت کرده است. تیراژ تولید سایپا از ابتدای امسال تا پایان تیرماه نیز به تنهایی ۱۱۷هزار و ۸۰۴دستگاه بوده که در مقایسه با تیراژ تولید این شرکت در ۴ماه سال گذشته (۱۲۲هزار و ۵۶۸دستگاه) ۳.۸درصد کاهش یافته‌است. اما سایپا در تیرماه امسال ۳۸هزار و ۲۸۴دستگاه خودروی سواری تولید کرده که این حجم تولید نسبت به ماه مشابه سال گذشته ۲۶درصد افزایش یافته‌است. نگاهی به تولیدات پارس‌خودرو نیز نشان می‌دهد که این شرکت از ابتدای امسال تا پایان تیرماه مجموعا ۱۳هزار و ۳۹۷دستگاه خودرو تولید کرده که در مقایسه با مدت مشابه پارسال ۵۷.۳درصد کاهش داشته است اما آمار تولیدات این شرکت در تیرماه امسال حاکی از تولید ۹هزار و ۹۶۴دستگاه خودروی سواری با رشد ۴۴درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل است.
افزایش میزان گرانی رسمی خودرو
با توجه به مجوز چندی پیش شورای رقابت، قیمت محصولات ایران‌خودرو و سایپا در دور جدید فروش و نسبت به مرحله قبلی، افزایش قابل‌توجهی داشته است به‌نحوی که ایران‌خودرو سمند ال‌ایکس را با قیمتی حدود ۹۵میلیون تومان، پژو ۲۰۶ تیپ ۵ را با قیمت ۱۰۳ میلیون و ۴۰۰هزار تومان، ۲۰۶ صندوقدار را با قیمتی بالغ بر ۱۰۷میلیون‌تومان، پارس را با قیمت ۱۰۲میلیون و ۵۰۰هزار تومان و دنا را با قیمت ۱۲۱میلیون و ۶۰۰ هزار تومان عرضه کرده است. همچنین سایپا تیبا را با قیمتی بین ۷۸ تا ۹۱میلیون تومان (بسته به تیپ آن)، ساینا را به نرخ ۷۶ میلیون و ۲۰۰هزار تومان و کوئیک معمولی را با قیمت ۹۴میلیون و ۴۰۰هزار تومان عرضه خواهد کرد.
دو شرط تازه ثبت‌نام قرعه‌کشی خودرو
با اعلام فصل دوم قیمت جدید خودروهای داخلی در سال ۹۹ از سوی شورای رقابت، دور دوم فروش فوق‌العاده خودروسازان نیز از هفته گذشته کلید خورد. در شرایطی که طی دور نخست فروش فوق‌العاده ۲خودروساز کشور، به‌طور هماهنگ و در بازه زمانی یکسان نسبت به فروش فوق‌العاده خودرو اقدام کردند اما در دور جدید، ایران‌خودرو زودتر از سایپا طرح فروش فوق‌العاده خودرو را اجرا کرد. همچنین طبق اعلام خودروسازان، بخش اعظم تعهدات مرحله نخست طرح فروش فوق‌العاده خودرو اجرایی شده است اما به‌نظر می‌رسد تأخیر سایپا در اجرای مرحله دوم ثبت‌نام طرح فروش محصولاتش ناشی از نرسیدن میزان تحویل خودروهای ثبت‌نامی این شرکت به حد نصاب تعیین شده است. همچنین علاوه بر شروط قبلی، کمیته خودرو ۲شرط تازه را در فصل دوم فروش فوق‌العاده خودرو و لحاظ دایره‌شمول متقاضیان دارای صلاحیت برای ثبت‌نام را محدودتر کرده است. در این مرحله مدت زمان شرط عدم‌خرید خودرو از ۳۶به ۴۸ماه افزایش یافته و از سوی دیگر پیش‌شرط نداشتن پلاک فعال که در فصل نخست محدود به فرد متقاضی ثبت‌نام خودرو بود در این مرحله به همه اعضای خانواده تعمیم یافته است. بر این اساس هیچ‌یک از اعضای خانواده‌ای که هر کدام از آنها دارای پلاک انتظامی فعال باشد، امکان شرکت در قرعه‌کشی فروش فوق‌العاده جدید خودروسازان را نخواهند داشت. اما تاکنون خودروسازان و کمیته خودرو توضیح نداده‌اند که چگونه خانوارهای متقاضی ثبت‌نام در طرح فروش فوق‌العاده خودرو را که دارای پلاک انتظامی فعال هستند، شناسایی خواهند کرد و با جود این آنچه مسلم است با این شروط تازه و تنگ‌تر شدن حلقه ضوابط و شرایط ثبت‌نام متقاضیان در طرح فروش فوق‌العاده خودرو، حجم تقاضای مشتریان برای این خودروها نسبت به فصل نخست که بیش از ۶میلیون نفر برای دریافت ۲۵هزار خودرو ثبت‌نام کردند، کاهش خواهد یافت.
شتاب قیمت‌ها در حاشیه بازار خودرو
برخلاف سیاستگذاری متولیان تنظیم بازار و کمیته خودرو مبنی بر عرضه خودرو به خریداران واقعی برای کاهش تقاضای انباشته و کم‌کردن شکاف قیمت کارخانه و حاشیه بازار خودروهای داخلی، با اتمام فصل نخست قرعه‌کشی خودرو و اعلام نرخ‌های مصوب جدید خودروهای داخلی توسط شورای رقابت، افزایش رسمی قیمت این خودروها نه‌تنها موجب کاهش فاصله قیمت مصوب و بازار این خودروها نشده است بلکه قیمت این خودروها در حاشیه بازار سیر صعودی به‌خود گرفته است. رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران و فروشندگان خودرو در مورد جدیدترین قیمت خودروهای پرتیراژ سایپا و ایران‌خودرو در حاشیه بازار به همشهری گفت: اعلام نرخ مصوب جدید خودروها باعث افزایش قیمت انواع محصولات ایران‌خودرو و سایپا در حاشیه بازار شده است به‌نحوی که روز شنبه هفته جاری در محصولات ایران خودرو، قیمت پژو ۴۰۵ به ۱۲۹میلیون‌تومان، پژو ۲۰۶ تیپ ۲ به ۱۵۳میلیون، پژو ۲۰۶ تیپ ۵ به ۱۹۰میلیون، پژو ۲۰۶صندوقدار به۱۸۲ میلیون، دنا به ۲۰۴میلیون و دنا پلاس به ۲۴۷ تا ۲۴۸میلیون تومان افزایش یافته است. سعید موتمنی در مورد نرخ حاشیه بازار محصولات سایپا نیز افزود: در محصولات سایپا، نیز قیمت وانت ۱۵۱ به ۸۸میلیون و ۵۰۰ هزار، سایپا ۱۱۱ به ۹۱میلیون، سایپا ۱۳۱ به ۷۹میلیون و ۵۰۰ هزار، تیبا صندوقدار به ۹۱ میلیون و ۵۰۰هزار و تیبا ۲ و ساینا نیز هر کدام به ۱۰۴میلیون، کوئیک ساده ۱۱۴میلیون و قیمت کوئیک‌آر به ۱۱۹میلیون تومان رسیده است.
