تعدد بانک‌ها چه آسیبی به اقتصاد کشور وارد می‌کند؟
بهمن قدمی دمابی با اشاره به وضعیت سیستم بانکی کشور، اظهار کرد: در جهان، بانک‌ها به‌عنوان یک نهاد مالی شناخته می‌شوند که وظیفه اصلی آن‌ها بحث مبادلات مالی و تامین سرمایه برای بخش‌های تولیدی و اقتصادی است، اما متاسفانه بسیاری از بانک‌های کشور ایران به سمت بنگاه‌داری رفته‌اند و به‌عنوان یک مرکز زیان‌ده شناخته می‌شوند.
مدرس علوم اقتصاد در دانشگاه آزاد اسلامی شهرکرد افزود: در ایران تعدد بانک‌ها بسیار بالا است و این تنوع موجب شده است که در امورات اقتصادی کارایی لازم را نداشته باشند.
وی با بیان اینکه بسیاری از بانک‌ها به وظیفه اصلی خود که قانون برای آن‌ها تعریف کرده است، عمل نمی‌کنند، گفت: بانک‌ها عمدتا به دنبال بنگاه‌داری هستند، هر نهاد، سازمان و ارگانی که دارای نفوذ بود برای خود یک بانک تاسیس کرده است، در هیچ کجای دنیا به این شیوه نیست.
قدمی با تاکید بر اینکه در کشورهای توانمند از نظر اقتصادی بانک‌های خصوصی در قالب ضوابط و مقررات خاص تاسیس می‌شوند، بیان کرد: اما در کشور ما برای تاسیس بانک‌های خصوصی این قوانین عمدتا رعایت نمی‌شود یا صرفا براساس اساسنامه و روی کاغذ است، این سیاست‌های غلط موجب شده تا نهادها و موسسات مختلف تمایل به تاسیس بانک داشته باشند.
مدرس علوم اقتصاد در دانشگاه آزاد اسلامی شهرکرد در ادامه با اشاره به موضوع نقدینگی در مباحث اقتصادی، خاطرنشان کرد: معمولا پول موجب تقویت اقتصاد می‌شود و زمانی‌که نقدینگی در یک کشور رشد کند موجب می‌شود پایه پولی در اقتصاد بزرگ شود، اما صرفا افزایش نقدینگی در هر کشوری ناشی از افزایش تولید نیست، بلکه در برخی مواقع این افزایش به‌صورت کاذب است.
وی با بیان اینکه در برخی مواقع افزایش نقدینگی ناشی از تورم و کسری بودجه در کشور است، تصریح کرد: با افزایش نقدینگی در سیستم اقتصاد باید کالا و خدمات نیز به همان میزان افزایش پیدا کند، اگر این افزایش متناسب نباشد، شاهد افزایش قیمت کالا و تورم خواهیم بود، معمولا به‌علت محدودیت منابع امکان افزایش تولید در کوتاه‌مدت وجود ندارد و این افزایش نقدینگی باعث افزایش قیمت در بازار می‌شود.
قدمی با تاکید بر اینکه نقدینگی در کشور ایران در حال افزایش است، یادآور شد: دولت برای جبران کسری بودجه اقدام به چاپ پول، پرداخت یارانه نقدی، تزریق ارز به بازار، اعطای تسهیلات بلاعوض و ... می‌کند، این اقدامات موجب افزایش نقدینگی در بازار و برهم خوردن تعادل در حوزه پول و ارائه کالا وخدمات می‌شود.
مدرس علوم اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی شهرکرد اضافه کرد: بازار کالا و خدمات عمدتا توانایی جذب نقدینگی بازار را ندارد، به‌همین دلیل بانک‌ها این نقدینگی را در قالب سپرده جذب و به سپرده‌گذاران سود پرداخت می‌کنند و این مسئله موجب تقویت نقدینگی در کشور می‌شود.
وی با بیان اینکه افزایش نقدینگی در بازار موجب جذاب شدن فرآیند بانکداری می‌شود، توضیح داد: به‌همین دلیل تعداد بانک‌ها در کشور ایران رشد بالای دارند، اما به دلیل اینکه بانک‌های کشورمان از استانداردهای لازم برخوردار نیستند، فعالیت آن‌ها تنها محدود به مرزهای جغرافیایی ایران است، بنابراین حدود ۷۰ درصد این بانک‌ها حال خوبی ندارند و زیان‌ده هستند.
قدمی با اشاره به اینکه تعداد بانک‌ها در کشور مطلوب نیست، عنوان کرد: یکی از دلایل زیان‌ده بودن بانک‌ها بحث هزینه‌بر بودن تامین سرمایه است، بانک‌ها باید خود سرمایه لازم را داشته باشند و یا این سرمایه را از طریق دولت و یا مردم تامین کنند.
مدرس علوم اقتصاد در دانشگاه آزاد اسلامی شهرکرد اضافه کرد: معمولا دولت به‌علت مشکلات اقتصادی توانایی برای حمایت مالی از بانک‌ها را ندارد، همچنین بانک‌ها نیز سرمایه اولیه چندانی برای تامین مالی ندارند، بنابراین تنها راه برای تامین مالی جذب منابع مالی از طریق سپرده است و زمانی که تورم در جامعه بالای ۳۰ درصد است، معمولا بانک‌ها باید برای سپرده‌ها سود بالایی بدهند.
وی خاطرنشان کرد: بانک برای پرداخت سود باید فعالیت اقتصادی پرسودی را انجام دهد، اما باتوجه به اینکه در ایران شاخص‌های اقتصادی نامطلوب است، چنین فعالیتی عملا امکانپذیر نیست و تامین مالی برای بانک‌ها بسیار هزینه‌بر است و موجب زیان‌ده شدن بانک می‌شود.
قدمی در ادامه نرخ پایین کارمزد در سیستم بانکی را یکی از عوامل زیان‌ده شدن بانک‌ها عنوان کرد و گفت: بانک‌ها در تامین هزینه با مشکل مواجه هستند، همچنین هزینه‌های غیرضروری برای تجهیزات، ساختمان، پرسنل و ... در بانک‌ها بسیار بالا است، اما بانک‌ها نمی‌توانند بابت خدمات درآمدزایی مطلوبی داشته باشند و زیان‌ده می‌شوند.
مدرس علوم اقتصاد در دانشگاه آزاد اسلامی شهرکرد یادآور شد: معمولا دولت‌ها برای اهداف خیرخواهانه یکسری تسهیلات را به بانک‌ها تکلیف می‌کنند و این تسهیلات در حوزه مسکن، اشتغال، ازدواج و ... از مقامات بالا ابلاغ می‌شود و هزینه بالایی را به بانک‌ها تحمیل می‌کند.
وی ادامه داد: گاهی برخی از تسهیلات بانکی کلان به‌صورت غیرمنطقی به افراد براساس ارتباطات پشت پرده پرداخت می‌شود، این تسهیلات معوق، زیان بزرگی به بانک‌ها وارد می‌کند.
قدمی با اشاره به ناکارآمدی مدیران سطح کلان سیستم بانکی، بیان کرد: بسیاری از مدیران کلان در این حوزه تحصیلات مرتبط با بانکداری ندارند و نمی‌توانند سیاست‌گذاری صحیحی در این حوزه انجام دهند، این ساختار معیوب و عوامل متعدد موجب شده است بانک‌ها کارایی لازم را نداشته باشند.
این مدرس دانشگاه با تاکید بر اینکه برای تشخیص بانک زیان‌ده از سود ده چند پارامتر وجود دارد، خاطرنشان کرد: صورت‌های مالی سالیانه بانک‌ها، یکی از پارامترها است، اما متاسفانه این صورت‌های مالی در دسترس عموم قرار نمی‌گیرد یا این کار با تاخیر انجام می‌شود و عمدتا اطلاعات در این حوزه غیرشفاف است.
وی افزود: بانک‌های زیان‌ده برای دولت تعهدات بودجه‌ای ایجاد می‌کنند، بانک‌ها برای تامین مالی گاهی مجبور می‌شوند فعالیت‌های پرمخاطره‌ای را آغاز کنند و این مسئله می‌تواند زیان آن‌ها را تشدید کند و اقتصاد را به چالش بکشد.
قدمی خاطرنشان کرد: بانک‌ها باید تقویت‌کننده ارکان اقتصادی در کشور باشند، نیاز است بانک‌های کشورمان بتوانند فعالیت خود را در سطح بین‌المللی و در خارج از مرزهای کشور گسترش دهند، همچنین نیاز است قوانین مربوط به تاسیس بانک‌ها اصلاح شود تا تعدد بانک‌ها به حداقل برسد.
