تردید و امید در بازار مسکن
در تازه‌ترین گزارش طرح شامخ مدیران خرید بخش ساختمان که به‌صورت ماهانه و بر پایه اطلاعات اظهارشده از سوی فعالان ساختمانی درخصوص وضعیت بازار مسکن و ساخت‌وساز در ماه قبل در ابتدای هر ماه منتشر می‌شود، مدیران‌عامل یا نمایندگان ۱۰۰ شرکت ساختمانی با تشریح وضعیت بازار ساخت‌وساز و مسکن در دی‌ماه نگاه خود را به شرایط پیش‌روی بازار مسکن اعلام کردند.
در این نظرسنجی، ۱۰ پارامتر اصلی مورد پرسش از فعالان ساختمانی «سرعت اجرای پروژه‌ها»، «هزینه خرید مصالح ساختمانی»، «فروش»، «قیمت تمام‌شده ساخت»، «حجم فعالیت و سفارش کار»، «موجودی واحدهای آماده‌فروش»، «ناتمام‌ماندن پروژه‌ها»، «پروژه‌های در نوبت عرضه و ناتمام»، «تمایل به تخریب» و «انتظارات نسبت به آینده» است. شاخص «شامخ»-شاخص مدیران خرید- در بازه عددی صفر تا ۱۰۰ براساس پاسخ مدیران ساختمانی به سه گزینه «بهترشدن»، «عدم‌تغییر» و «بدترشدن» وضعیت و درصد پاسخ‌ها در هر گزینه محاسبه می‌شود، به‌طوری‌که عدد ۵۰ در طرح شامخ، نشان‌دهنده عدم‌تغییر وضعیت نسبت به ماه قبل، بالای۵۰ نشان‌دهنده بهبود وضعیت نسبت به ماه قبل و زیر۵۰ به معنای بدترشدن وضعیت نسبت به ماه قبل است.
«شامخ‌کل بخش ساختمان» در یک ماه ابتدایی دی‌ماه روی عدد ۵۸ قرار گرفته که نسبت به یک ماه پایانی فصل پاییز اندکی افت را تجربه کرده است. اما اولین فاکتور از میان شاخص‌های ده‌گانه، مربوط به تغییر وضعیت نگاه فعالان بازار ساخت‌وساز نسبت به آینده کوتاه‌مدت آن است که تحت عنوان شاخص «انتظارات در ارتباط با فعالیت‌های شرکت در ماه آینده» مورد سنجش قرار می‌گیرد. مطابق با شرایط تعریف‌شده، ثبت عدد بالای۵۰، برای این شاخص نشان‌دهنده ایجاد حس خوش‌بینی نسبت به آینده است. آنطور که نتایج این گزارش نشان می‌دهد: سازندهها در پایان فصل پاییز نسبت به وضعیت بازار در یک ماه ابتدایی فصل زمستان، به بالاترین سطح خوش‌بینی از مهر سال ۹۸ (اولین دوره انجام این گزارش شامخ) رسیده بودند و عدد شاخص برای این مولفه، به ۷۲ رسیده بود اما اکنون در پایان ماه نخست فصل زمستان، این شاخص روی عدد ۶۸ قرار گرفته است. بنابراین اگرچه انتظارات سازندهها نسبت به آینده کوتاه‌مدت فعالیت در این بازار با مطلوبیت حداکثری فاصله گرفته اما همچنان با مرز بدبینی فاصله دارد.
بررسی روند این شاخص طی سه ماه گذشته نشان می‌دهد؛ شاخص انتظارات در نیمه فصل پاییز، با سرعت بالا به سمت بدبینی مفرط حرکت می‌کرد تا اینکه با تغییر شرایط ریسک غیراقتصادی، روند بدبینی کم شد و نهایتا در ابتدای دی ماه، فعالان ساختمانی با یک خوش‌بینی حداکثری تحت‌تاثیر کاهش ریسک غیراقتصادی، کاهش انتظارات تورمی و چشم‌انداز مثبت به آینده قیمت‌ها دومین ماه از فصل زمستان را آغاز کردند اما گزارش تازه منتشر شده شامخ مربوط به نگاه سازندهها نسبت به آینده کوتاه‌مدت فعالیت در این بازار حاکی از آن است که اگرچه در این ماه، سازندهها بدبین نشده‌اند اما خوش‌بینی حداکثری آنها کاهش پیدا کرده و در کنار آن به‌نظر می‌رسد با یک نوع تردید نسبت به چگونگی قیمت‌ها در این بازار مواجه هستند. آنطور که مشخص است پس از کاهش انتظارات تورمی در میانه پاییز، اکنون سازندهها به دنبال علائمی قوی‌تر از آنچه در دو ماه گذشته در رابطه با کاهش ریسک غیراقتصادی و کاهش انتظارات تورمی مشاهده کردند، هستند.
از سوی دیگر نیز از آنجا که سایر بازارها همچون بازار ارز، در چند روز اخیر با توقف ریزش مواجه شده‌اند این روند می‌تواند تاحدودی روی تغییر خفیف امیدواری سازندهها اثرگذاشته باشد. «میزان فروش» شاخص دیگری است که طی یک ماه دی روی عدد ۴۴ قرار گرفته و نسبت به ماه قبل از آن کاهش پیدا کرده بنابراین به دلیل قرارگیری در سطح کمتر از ۵۰، بیانگر فاصله داشتن با سطح مطلوب از نگاه سازندهها است. «قیمت محصولات تولید‌شده» یا همان «قیمت تمام‌شده ساخت مسکن» شاخصی است که سازندهها تحت‌تاثیر رشد قیمت زمین و مصالح ساختمانی، آن را تعیین می‌کنند. گزارش تازه منتشر‌شده شامخ نشان می‌دهد عدد این شاخص از حدود ۵۶ در آذر به ۵۲ رسیده است.
