تصمیمات غافلگیرکننده قیس سعید و سناریوهای پیش‌روی تونس
عبدالباری عطوان، نویسنده و تحلیلگر مشهور جهان عرب و سردبیر روزنامه رأی الیوم با انتشار یادداشتی درباره تحولات اخیر تونس نوشت: پس از تنش سیاسی در همه سطوح که منجر به یک وضعیت فلج در بیشتر نهادهای کشور تونس شد، قیس سعید، رئیس جمهوری تونس ابتکار عمل را به دست گرفت و ماده ۸۰ قانون اساسی را فعال کرد که به او اختیار انحلال دولت، تعلیق فعالیت پارلمان و لغو مصونیت نمایندگان آن و عهده دار شدن قدرت اجرایی را می‌دهد.
این حرکت ناگهانی برای مخالفان سیاسی وی به ویژه جنبش النهضه و حزب قلب تونس، دو حزب بزرگ پارلمان شوک آور بود و این دو حزب آن را اقدامی غیرقانونی برای تداوم حاکمیت یک فرد خواندند. با این حال، ناظران تحولات تونس از وضعیت رضایت مردم صحبت کردند که در تظاهرات حمایت از رئیس جمهوری "مستقل" که به هیچ حزب سیاسی تعلق ندارد، منعکس شد.
وضعیت تنش در شش ماه گذشته در تونس و اختلافات سیاسی و رسانه‌ای که در آن رخ داده است و شورش هشام المشیشی، نخست وزیر برکنار شده علیه ریاست جمهوری بیش از این نمی‌توانست ادامه یابد، به ویژه اینکه پس از شیوع کرونا صبر مردم این کشور و بحران اقتصادی آن لبریز شد و موضوع انفجار اوضاع این کشور حتمی و مساله، مساله زمان و شلیک گلوله نخست آن توسط سعید یا راشد الغنوشی رئیس پارلمان و رهبر جنبش النهضه بود.
در میان نخبگان سیاسی تونس یک اعتقاد اکثریتی ریشه دار وجود دارد که سیستم پارلمانی تونس از زمان اجرای رسمی آن از چند سال پیش با موانع زیادی روبرو شده است. مردم خواستار تغییر آن به نظام ریاست جمهوری هستند و قیس سعید بلندترین صدا را در این میدان داشت و جنبش او ممکن است با یک همه پرسی مردمی این تغییر قانون اساسی را اجرایی کرده و از وقوع بحران‌های مشابه در حکمرانی این کشور در آینده جلوگیری کند.
سعید که برخی با او مخالف یا موافق بودند، بحران تنش سیاسی تونس را هوشمندانه مدیریت کرد، زمانی که او نقش رئیس جمهوری مظلوم را بازی می‌کرد، خشم افکار عمومی تونس را فرو می‌نشاند. او منتظر شد تا وضعیت خشم مردم به اوج خود برسد. مخالفان سعید معتقد بودند که او یک مرد ضعیف است و مانند آنها از یک حزب سیاسی قدرتمند و پایگاه حزبی قوی برخوردار نیست، بنابراین نمی‌تواند تصمیماتی که اخیرا اتخاذ کرد را اجرایی کند، اما معادلات را به هم زد و نخست‌وزیر را برکنار و فعالیت پارلمان را معلق کرد.
سه موضع "کودتای" مسالمت‌آمیز سعید را تقویت کرده و به موفقیت جنبش او و اقدامات سیاسی اجرایی وی کمک کرده‌اند:
نخست؛ حمایت نهادهای امنیتی و نظامی از وی که پس از ملاقات با رهبران آنها صورت گرفت و هماهنگی و توافق قبلی برای تعیین نقطه صفر برای اقدام محاسبه شده دقیق.
دوم؛ موضع بیطرفانه و مثبت سندیکای مشاغل تونس، به عنوان یکی از تأثیرگذارترین، مستقل‌ترین و موثرترین بازوهای سیاسی در کشور که موضعی مخالف و یا موافق با اقدامات سعید اتخاذ نکرد و اقدامات رئیس جمهوری را مخالف با قانون اساسی ندانست.
سوم؛ آنگونه که انتظار می‌رفت هزاران تونسی برای حمایت از ائتلاف جنبش النهضه به خیابان‌ها نیامدند تعداد اندکی از نمایندگان که پس از بسته شدن پارلمان توسط نیروهای امنیتی به رئیس تحصن کننده‌شان در مقابل پارلمان ملحق شدند.
شاید هنوز خیلی زود باشد که حدس بزنیم شرایط این کشور در دوره آینده چگونه است. هنوز هم موضوع درگیری میان طرفداران و مخالفان رئیس جمهور منتفی نیست، مگر اینکه همه به خرد و تدبیر متوسل شوند. برخی محافل مطبوعاتی صحبت می‌کنند و حمایت او، ارتش، برای رئیس جمهوری سعید در ۲۴ ساعت اول جنبش ریاست جمهوری مشهود بود. برخلاف تصور برخی از محافل سیاسی هیچ نشانه‌ای مبنی بر به دست گرفتن قدرت توسط ارتش به عنوان یک مرحله انتقالی وجود ندارد و این درحالی است که حمایت ارتش از قیس سعید کاملا واضح و آشکار است.
نقاط قوت قیس سعید در استقلال، پاک دستی و کسب ۷۳ درصد آرا در انتخابات ریاست جمهوری اخیر، بدون وابستگی و رهبری هیچ حزب سیاسی و همچنین مخالفت با عادی سازی روابط با رژیم اشغالگر نهفته است و بیشتر طرفداران وی جوانان بودند.
ما نمی‌دانیم روزهای آینده چه چیزی اتفاقی در تونس رخ می‌دهد، اما آنچه ما می‌دانیم این است که مردم تونس از پارلمان که به یک میدان بوکس، یک میدان جنگ تبدیل شده و دولتی که کشور را به سمت ورشکستگی سوق می‌دهد، خسته شده‌اند.
دولت غیر نظامی تونس که به عنوان ثمره یک انقلاب شرافتمندانه مردمی به وجود آمد، سرانجام پیروز خواهد شد و ما محاصره سریع بحران و تشکیل دولت مورد اجماع جدید در این کشور را بعید نمی‌دانیم دولتی که کشور را به راه درست هدایت می‌کند و منافع تونس را بالاتر از منافع تمامی طرف‌ها قرار می‌دهد.
آنچه مسلم است این است که تونس وارد مرحله جدید و متفاوتی شده است که پایه‌های آن روی ویرانه‌های مرحله دردناک قبلی بنا خواهد شد و هرگز به عقب باز نخواهد گشت؛ چراکه در این صورت گزینه جایگزین هرج و مرج و یک کشور شکست خورده است.
