قرن هاست که ایرانیها بر اساس یک سنت دیرین سیزدهمین روز از بهار را با حضور در دل طبیعت سپری میکنند و هر کدام از ساکنین ایران به فراخور محل سکونت خود به دامن دریا، دشت، جنگل، کوهستان و در کلان شهرها به بوستان و پارکهای پناه میبرند تا شادیهای عیدانه خود را تکمیل کرده و با تحصیل انرژی از طبیعت خود را برای سال جدید مهیا کنند.
آیینهای سنتی روز سیزدهم فروردین، در تمامی نقاط ایران سرشار از شادی و زیبایی به وسعت بهار بوده و همواره سرسبزی و پاکی این روزها را به تصویر میکشد.
رفتن به دامن صحرا و طبیعت، شوخی و بازی کردن، دویدن و در هر حال شاد بودن، بخشی از ویژگیهای روز سیزده بدر است، اما در سالهای اخیر همسفره شدن با طبیعت و حضور در عرصههای طبیعی کشور ثمرهای جز خسران و نابودی طبیعت به همراه نداشته است.
افزایش تعداد خودروها و توسعه راههای دسترسی به نقاط مختلف طبیعت (حتی نقاط بکر) زمنیه افزایش حضور در طبیعت را فراهم کرده و این موضوع در کنار کم توجهی به دغدغههای زیست محیطی سبب شده تا سیزدهم فروردین روز خوشآیندی برای طبیعت نباشد.
پراکندن هزاران تن زباله در طبیعت، سوزاندن چوب و سرشاخههای جنگلی، تخریب محیط زیست و حتی شکار جانوران و لگدمالی نهالهای نورس از جمله معضلاتی است که روز سیزده بدر را به یک روز پر ریسک و پرمخاطره برای طبیعت تبدیل کرده است.
روز طبیعت با زمین دوست باشیم
برخی کج سلیقگیها و بدرفتاری مردم با طبیعت چنان تکراری و فراگیر شده که گویا نمیتوان برای آن پایانی تصور کرد و باید بپذیریم که فرهنگ سازی و آموزش در حوزه حفظ طبیعت و محیط زیست با جایگاه رفیع آن تناسبی ندارد.
گلستان به سبب برخورداری از شرایط خاص جغرافیایی از مناطق تفرجگاهی متعددی برخوردار است که نظارت و کنترل کامل بر همه این مناطق از عهده و توان دستگاههای اجرایی و متولی خارج است.
هر چند نهادهایی، چون محیط زیست و منابع طبیعی در این روز تلاش میکنند از همه توان و نیروی انسانی خود برای کاهش خسارتهای وارده به طبیعت استفاده کنند، اما با توجه به کمبود شدید نیرو و گستردگی مناطق این امر محقق نمیشود.
با وجود فعالیت برخی از سمنهای حوزه محیط زیست در روز طبیعت و همراهی آنها با طبیعت همچنان نیازمند همراهی همگانی و آحاد مردم در حفظ و پاسداشت طبیعت هستیم.
دبیر یک تشکلهای مردم نهاد حامی محیط زیست در غرب گلستان گفت: در سیزده بدر همه به دامان طبیعت میروند تا از زیباییهای طبیعت در سال جدید لذت ببرند، اما بیمهریهایی در حق طبیعت در این روز انجام میشود که دور از انصاف است.
مظفر آذیش ادامه داد: با توجه به بارندگیهای اخیر و رطوبت بالای خاک از نشستن، چادر زدن و پاکوب نقاط مرطوب خودداری شود و شهروندان از ظروف یکبار مصرف و مواد شوینده شیمیایی استفاده نکنند و تا حد امکان شستن ظروف مورد استفاده را به منزل منتقل کنند.
وی از شهروندان خواست در این روز کیسههای پلاستیکی برای جمعآوری پسماند به همراه داشته باشند و کیسهها زباله را به داخل شهر برای دفع مناسب بیاورند و وسایل نقلیه خود را از فضای سبز و محل نشستن دورتر نگاه دارند.
آذیش تاکید کرد: رها نکردن ماهیهای قرمز در رودخانهها و سدها، خودداری از شکستن شاخ و برگ درختان برای تهیه هیزم، استفاده از اجاق گاز و پیک نیک به جای آتش، خودداری از اذیت کردن و ایجاد مزاحمت برای پرندگان و حیوانات، تخریب نکردن طبیعت برای کندن گیاهان خوراکی، خاموش کردن آتش قبل از ترک محل از جمله نکاتی است گردشگران باید مد نظر قرار دهند.
یک استاد دانشگاه هم گفت: حیات و بقای انسانها در گرو حفظ و حراست از طبیعت است و بشر برای زنده ماندن و تداوم نسل و استمرار حیات در کره زمین باید از نابودی آن به طرق مختلف از جمله آلوده شدن به وسیله زباله جلوگیری کند.
محمدرضا ملاعباسی اظهارداشت: باتوجه به فصل گل دهی گیاهان و درختان، کسانی که به دامن طبیعت میروند از له کردن گلها و شکستن سرشاخههای درختان خودداری کنند تا امکان رسیدن تخم گلها برای رویش سالهای آینده فراهم شود. برمبنای آموزههای قرآنی زمین گهواره زندگی اطفال بشر، کشتی سفر و مادر انسان هاست و آلوده کرده آن به مفهوم آتش زدن گهواره زندگی و سوراخ کردن کشتی است که پیش از هر چیز به غرق شدن و سوختن انسان منجر خواهد شد.
روز طبیعت با زمین دوست باشیم
وی ادامه داد: با وجود قداست طبیعت در آموزههای دینی و باورهای ملی، غالب رفتارها با طبیعت خصمانه و از سر بی توجهی است که باید در این خصوص تجدید نظر کنیم.
وی با یادآوری استقبال گسترده مسافران نوروزی از مناطق و روستاهای هدف گردشگری استان گلستان در سالهای گذشته خاطر نشان کرد: رهاسازی زبالهها در طبیعت، افزون بر زشت کردن سیمای ظاهری آنها سبب آلودگی آب، خاک و هوا نیز میشود بنابراین باید از این کار پرهیز کرده و به محیط زیست خود احترام بگذاریم.
مدیر کل حفاظت محیط زیست گلستان هم اظهارداشت: طبیعت سالم و سرسبز از جمله مواهب الهی بوده و تمامی انسانها باید در حفظ آن تلاش کرده تا این نعمت بزرگ الهی برای نسلهای آینده حفظ شود.
محمدرضا کنعانی گفت: طبیعت گردان در روز سیزدهم فروردین از خاموش شدن باقیمانده آتش در عرصهها مطمئن شوند و مراقبتهای لازم را برای جلوگیری از تخریب محیط زیست مدنظر داشته باشند. ۱۳ فروردین روز انس با طبیعت به عنوان مظهر زیباییهای الهی و میزبان انسانها بوده و باید با آن مهربان بوده و از تعدی و آسیب رساندن این موهبت الهی پرهیز کنیم.
کنعانی افزود: خانوادههایی که در این روز در دامان طبیعت حضور مییابند برای صیانت از آن، از آلوده کردن رودها، چشمهها و طبیعت پیرامون خود خودداری کرده و از پراکنده کردن زباله و پسماندها جلوگیری کنند. آتش زدن و سوزانیدن درختان، شکستن شاخههای آنها، بستن طناب به درختان به عنوان ابزاری برای تفریح کودکان موجب آسیب رساندن به طبیعت بوده و این امر باید مورد توجه خانوادهها در این روز قرار گیرد.
شاید در گذشته حفظ و نگهداری از محیط زیست و طبیعت موضوع کم اهمیت یا بی اهمیتی به شمار میرفت، اما اکنون با وجود چالش هایی، چون افزایش جمعیت، کم آبی و خشکسالی، تغییر اقلیم، تولید حجم انبوهی از زباله و ... این موضوع جزو نخستین اولویتهای زندگی اجتماعی و حقوق شهروندی باشد.