مصطفی فقیهی، فعال رسانهای در یادداشتی نوشت: فردی به نام «عبدالله گنجی» از نویسندگان نزدیک به دولت، در توییتی نوشته که «همین امروز از وزیر نفت سوال کردم اگر نفت بیشتر میفروشید و پولش هم بر میگردد پس چرا در معیشت دیده نمیشود؟ گفت بیشتر آن صرف ۴۲۰ هزار میلیارد کسر بودجه سال ۱۴۰۰ دولت قبل شد. بقیه هم صرف خرید اقلام غذایی که قیمت جهانی آن دو برابر شده و...»
این ادعای توییتنویس انقلابی، نشانهی عدم شناخت و فهم سادهی «کسری بودجه» و حاکی از فریب محرزِ افکارعمومیست که صراحتاً علت عدم تغییر در معیشت مردم را - با وجود فروش نفت - به حساب تسویهی یک روال کاملاً طبیعی و مسبوق بهسابقهی هر دولتی - از بدو تشکیل دولتها - میگذارد! تا با دستاوردسازی به نام دولت سیزدهم، افکار عمومی را مشوش کند؛ که البته، با توجه به سوابق اظهارات مشابه و مشعشع این بزرگوار، ایشان را از اساس «بیتقصیر» میدانم!
اما ماجرا چیست؟
دخل مغازهدارها هر روز درآمد مشابهی ندارد، روزی کمتر و روزی بیشتر. شب عیدها این درآمد، بعضا معادل چند ماه درآمد است. دولت هم همینگونه است، با این تفاوت که هزینههای دولت معمولا بصورت یکنواخت در همهی ماههای سال توزیع شده است.
در قانون بودجه، برای بالانس کردن این عدم توازن، عددی معادل ۴درصد بودجهی سالانه را با نام تنخواه در اختیار دولت قرار میدهند تا امورات مهمی مثل پرداخت حقوق یا حوادث غیرمترقبه، معطل نماند. به عبارتی به دولت اجازه میدهند که در برخی ماهها تا سقف این ۴٪ از بانک مرکزی پول قرض بگیرد، اما تا پایان سال و تحقق درآمدها، بایست نسبت به پسدادن آن اقدام شود.
این فرآیند همه ساله انجام میشود و این قرض و تسویه، فرآیند عادی و پذیرفته شدهای در همه دولتهاست.
دولت سیزدهم هم علیرغم ادعای فروش نفت بیشتر با قیمت بالاتر، حتما در سهماههی اول از تنخواه قانونی برای پرداخت حقوق کارکنان و بازنشستگان دستگاههای اجرایی استفاده خواهد کرد و البته موظف است تا پایان سال آن را تسویه حساب کند.
در گذشته بده بستان دولت و بانک مرکزی و تسویه تنخواه جزو دستاوردهای دولت محسوب نمیشد، اما انگار در دولت سیزدهم، دستاورد هم بار معنایی جدیدی پیدا کرده است.
گویی قرار است دولت فعلی تسویهی تنخواه سال آخر خود را هم بعنوان عیدی به مردم، خود بپردازد؛ البته اگر سال آخری باشد!