نقشه کشور‌های عربی کلید خورد/ مأموریت شی‌جین‌پینگ در ریاض

شی جین پینگ، رئیس جمهور چین، در حالی که ریاض روابط اقتصادی و سیاسی خود را با پکن تقویت می‌کند، برای یک سفر سه روزه به عربستان سعودی سفر کرد.

شی در مورد طرح نوسازی اقتصادی چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان سعودی و ابتکار زیرساخت‌های جهانی کمربند و جاده چین با ملک سلمان، ولیعهد عربستان، محمد بن سلمان و دیگر نمایندگان سعودی گفتگو خواهد کرد. خبرگزاری عربستان سعودی گزارش داد که عربستان سعودی و چین قرارداد‌های مقدماتی به ارزش بیش از ۲۹ میلیون دلار امضا خواهند کرد.

روابط عربستان سعودی با چین در چند سال گذشته به طور قابل توجهی تقویت شده است. چین بزرگترین شریک تجاری عربستان سعودی است و این پادشاهی یکی از اعضای ابتکار زیرساخت جهانی کمربند و جاده چین است. در سال‌های اخیر چند دیدار قابل توجه بین رهبران چین و عربستان سعودی صورت گرفته است. شی در سال ۲۰۱۶ از عربستان سعودی دیدن کرد، در حالی که پادشاه یک سال بعد از پکن بازدید کرد. در سال ۲۰۱۹، محمد بن سلمان به چین سفر کرد و در آنجا قرارداد ۱۰ میلیارد دلاری پتروشیمی را امضا کرد.

روابط عربستان و چین در سال جاری در حوزه انرژی بهبود یافته است. در ماه اوت، شرکت نفت دولتی آرامکو عربستان سعودی و همتای چینی آن سینوپک نیز توافقنامه‌ای را در مورد نفت، جذب کربن و هیدروژن امضا کردند. آرامکو همچنین در ماه مارس قراردادی را برای توسعه یک مجتمع بزرگ پالایشگاهی در چین نهایی کرد. عربستان سعودی همچنین در نظر دارد قیمت فروش نفت به چین را بر خلاف دلار آمریکا به یوآن تعیین کند.

فایننشال تایمز همچنین گزارش داد که چین و عربستان سعودی می‌توانند در سفر شی جین پینگ، توافقنامه انرژی هسته‌ای را امضا کنند.

بسیاری از رسانه‌های بین المللی سفر شی جینپینگ به عربستان را به عنوان سیگنال و نمایش قدرت چین برای دولت ایالات متحده توصیف می‌کنند. آن هم در برهه‌ای که روابط ریاض و واشنگتن در ماه‌های اخیر شاهد تیرگی بوده است. جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده، در جریان سفر خود به ریاض در ماه ژوئیه، متعهد شد که ایالات متحده نفوذ خود را به چین در خاورمیانه واگذار نخواهد کرد.

پیش از سفر شی، تحولات متعددی در روابط عربستان و چین رخ داده است. فیصل بن فرحان وزیر خارجه عربستان و وانگ یی همتای چینی وی در ماه اکتبر با یکدیگر دیدار کردند.

وانگ از عربستان سعودی به دلیل حمایت از چین در مسائل سیاسی از جمله، تایوان، هنگ کنگ و مسلمانان سین کیانگ تمجید کرد. وزارت امور خارجه چین در بیانیه‌ای اعلام کرد، این دیپلمات همچنین از "تلاش‌های ریاض برای حفظ ثبات در بازار بین المللی انرژی" قدردانی کرد.

روز دوشنبه همایش همکاری رسانه‌ای عربی- چینی توسط سرپرست وزارت اطلاع‌رسانی عربستان و با حضور مقامات حزب کمونیست چین افتتاح شد. هفته گذشته نیز دفتر تماس شرکت‌های چینی در عربستان سعودی گزارشی را منتشر کرد که در آن از مشارکت شرکت‌های چینی در عربستان سعودی قدردانی شد. به گزارش شینهوا، در این گزارش به طور خاص به بخش‌های ارتباطات، برق، حمل و نقل عمومی و پزشکی اشاره شده است. همچنین طی هفته گذشته، مرکز تحقیقات و ارتباطات دانش مستقر در ریاض و مرکز مطالعات چین-عربی برای اصلاحات و توسعه در شانگ‌های کتابی را منتشر کردند که جزئیات «مشارکت چین و عربستان» را شرح می‌دهد.

این دیدار چالشی برای واشنگتن و رئیس جمهور آمریکا یعنی جو بایدن است که روز به روز از نفوذ چین در منطقه خسته شده اند. رئیس‌جمهور آمریکا در سفر خود به عربستان در ژوئیه گذشته گفت: «ما دور نمی‌شویم و خلاء را برای پر کردن چین، روسیه یا ایران باقی نمی‌گذاریم».

اما از آنجایی که روابط واشنگتن و ریاض بر سر عرضه نفت و روسیه پرتنش شده است، چین فرصتی برای تعمیق روابط اقتصادی و سیاسی خود در منطقه خلیج فارس از جمله با ایران می‌بیند.

المانیتور در تحلیلی دیگر با عنوان سفر چین به عربستان اهداف شورای همکاری خلیج فارس را برای جایگزین‌های اقتصادی آشکار می‌کند نوشت: انتظار می‌رود که سفر ریاست‌جمهوری چین به عربستان سعودی با توجه به نگاه فزاینده شورای همکاری خلیج‌فارس به سمت شرق در مورد تجارت، توافق‌های زیادی را به همراه داشته باشد. المانیتور با اشاره به اینکه نفوذ چین در عربستان روبه افزایش است نوشت: پکن قرار است جایگاهی را پر کند که به نظر می‌رسد ایالات متحده در بزرگترین اقتصاد جهان عرب در حال ترک روابط ۹۰ ساله آن‌ها است.

عربستان سعودی سومین منبع اصلی واردات نفت برای ایالات متحده و بزرگترین مشتری فروش نظامی خارجی آن به ارزش ۱۰۰ میلیارد دلار است. ایالات متحده با ۷۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۲ بزرگترین شریک تجاری ریاض بود، اما اکنون چین به همراه هند و ژاپن از ایالات متحده سبقت گرفته اند که بر اساس گزارش بلومبرگ سال گذشته تجارت با آن تنها ۲۹ میلیارد دلار بود. در حالی که عربستان سعودی متحد اقتصادی استراتژیک ایالات متحده است، اما به دنبال جایگزین‌هایی برای اجتناب از اتکا به یک کشور واحد است و چین می‌تواند در آن نقش ایفا کند.

عربستان سعودی و همچنین امارات به دنبال سرمایه گذاری مستقیم خارجی برای ایجاد صنایع جدید و تنوع بخشیدن به نفت بدون وابستگی به غرب، به سمت شرق به چین و جا‌های دیگر نگاه می‌کنند. آن‌ها به دنبال کالا‌های چینی، قرارداد‌های ساخت و ساز، سرمایه گذاری در زیرساخت ها، تولید ساختمان و اقتصاد‌های دیجیتال هستند که همگی با طرح کمربند و جاده پکن و هدف امارات متحده عربی برای تبدیل شدن به یک هاب لجستیکی جهانی مطابقت دارند.

انور قرقاش مشاور ارشد ریاست جمهوری امارات ماه گذشته گفت: روابط تجاری ما به طور فزاینده‌ای به سمت شرق است، در حالی که روابط اولیه امنیتی و سرمایه گذاری ما در غرب است. او توضیح داد که کشورش به دنبال استقلال اقتصادی و دفاعی در عین بی طرفی سیاسی است.

دستور کار شی جین پینگ برای این سفر مطمئناً پروژه‌های دوجانبه‌ای مانند شرکت فناوری هوآوی چین و تولید کننده فولاد Baosteel، ساخت شبکه‌های مخابراتی و کارخانه‌ها در عربستان سعودی است. در این بین آرامکو نیز عربستان قصد دارد یک پروژه پالایشی ۱۰ میلیارد دلاری در چین بسازد.

*منبع: المانیتور / ترجمه: ابوالفضل خدائی