مسیر پر پیچ و خم اروپا برای تروریستی خواندن سپاه
با وجودی‌که پنج‌شنبه ۲۹ دی ماه پارلمان اروپا یک قطعنامه ضد ایرانی را به تصویب رساند که خواستار قرار گرفتن نام سپاه پاسداران ایران در فهرست تروریستی اتحادیه اروپا شده است، اما در جلسه روز دوشنبه پارلمان اروپا ظاهرا قرار نیست سپاه در لیست تروریستی قرار بگیرد.
آن‌گونه که پیش‌تر رویترز نوشته بود تحریم علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در چهارمین بسته تحریمی این اتحادیه که امروز تصویب می‌شود، نخواهد بود. به گزارش «ایسنا» دو منبع مطلع پیش‌تر به خبرگزاری رویترز اطلاع دادند که اتحادیه اروپا در روز دوشنبه ۳۷ تحریم را علیه اشخاص و نهاد‌های ایرانی اعمال خواهند کرد؛ اما سپاه پاسداران بخشی از این تحریم‌ها نخواهد بود. اما برخی منابع گفته اند که به زودی سپاه در دور جدید تحریم‌ها در لیست تروریستی قرار خواهد گرفت. درواقع باید بررسی‌های حقوقی بیشتری انجام دهند تا بتوانند سپاه را در لیست تروریستی قرار دهند.
پیش‌تر هانا نیومن، یک عضو پارلمان اروپا در توییتی درباره تصویب قطعنامه ضد ایرانی در جلسه روز پنج‌شنبه پارلمان اروپا نوشته بود که در این قطعنامه از اتحادیه اروپا خواسته شده است تا نام سپاه پاسداران ایران در فهرست به اصطلاح تروریستی این اتحادیه قرار گیرد و تحریم‌های علیه این نهاد افزایش یابد.
پارلمان اروپا روز چهارشنبه به درخواست از اتحادیه اروپا برای وارد کردن نام سپاه پاسداران جمهوری اسلامی به لیست گروه‌های تروریستی توسط این اتحادیه و اعضایش رای داد. چارلی ویمرز، یکی از اعضای پارلمان اروپا در توییتی گفت که نمایندگان پارلمان اروپا به اصلاحیه‌ای برای گزارش سالانه اجرای سیاست خارجی و امنیتی اتحادیه اروپا (CFSP) رای داده اند که بر اساس آن، از اعضای این اتحادیه خواسته شده سپاه پاسداران را در فهرست سازمان‌های تروریستی اتحادیه اروپا قرار دهند.
با توجه به اینکه در نشست روز دوشنبه شورای اروپا و در چهارمین بسته تحریمی، احتمالا نام سپاه در لیست تروریستی قرار نمی‌گیرد این پرسش مطرح می‌شود که چه موانع حقوقی و سیاسی بر سر راه کشور‌های اروپایی برای پیگیری این هدف وجود دارد. همچنین اگر در پنجمین دور تحریم‌های اروپا علیه ایران، سپاه در لیست تروریستی قرار گیرد چه تبعاتی برای اروپا خواهد داشت و مناسبات تهران-بروکسل را به چه سمتی خواهد برد. روزنامه «دنیای‌اقتصاد» در گفتگو با کارشناسان به بررسی این موضوعات می‌پردازد.
مسیر اروپا برای تروریستی خواندن سپاه
کوروش احمدی، دیپلمات پیشین ایران می‌گوید اتحادیه اروپا برای پیشبرد طرح هایش مقررات خاص خود را دارد. به عنوان مثال اتحادیه اروپا سندی دارد که مشخص کرده که گروه‌ها، افراد و نهاد‌ها تحت چه شرایطی می‌توانند در لیست گروه‌های تروریستی اتحادیه اروپا قرار بگیرند.
احمدی ادامه داد: «اکنون اعضای پارلمان اروپا باید شرایط ذکر‌شده در آن سند برای تروریستی خواندن یک نهاد یا فرد را با شرایط سپاه تطبیق دهند که پروسه آن کمی زمان‌بر است. درواقع آن‌ها باید پرونده‌های دادگاهی سپاه، محکومیت‌ها و اتهامات به سپاه در خصوص اقدامات تروریستی در رابطه با کشور‌های اروپایی را با سند و مدرک پیدا کرده و ۲۷ کشور اروپایی نیز آن را بپذیرند تا بتوانند سپاه را در لیست تروریستی قرار دهند.»
عواقب یک تصمیم
این دیپلمات پیشین درباره تبعات قرار گرفتن سپاه در لیست تروریستی گفت: «این تبعات مانند تبعاتی است که آمریکا در زمان قرار دادن سپاه در لیست تروریستی مشاهده کرد. البته مهم‌ترین تاثیر این اقدام بر مذاکرات احیای برجام خواهد بود.» احمدی همچنین با بیان اینکه مهم است که اگر سپاه در لیست تروریستی قرار بگیرد و ایران هم اقدام متقابل انجام دهد آیا طرفین اقدام عملی نیز انجام خواهند داد، گفت: «این مساله برای آمریکایی‌ها بیشتر یک مساله نمادین و حیثیتی بود، اما شاید برای اروپایی‌ها عواقب اقتصادی و سیاسی هم به دنبال داشته باشد.»
اختلاف نظر در اتحادیه
علیرضا ثمودی، کارشناس مسائل اروپا نیز در این رابطه توضیح داد: «تمام تصمیمات و قطعنامه‌هایی که در پارلمان اروپا تصویب می‌شود برای نشست شورای وزیران یا رهبران اتحادیه اروپا الزام آور نیست و جنبه توصیه‌ای دارد.»
ثمودی در عین حال با اشاره به اینکه امروز دور چهارم تحریم‌های پارلمان اروپا با بهانه بحث‌های حقوق بشری یا پهپادی علیه ۳۷ فرد یا نهاد ایرانی تصویب می‌شود گفت: «با وجودی‌که رئیس کمیسیون اروپا نیز گفته از این تحریم‌ها حمایت می‌کند، اما هنوز بحث‌های کامل و جامع در خصوص قرار گرفتن سپاه در فهرست تروریستی انجام نشده و کشور‌های مختلف اروپایی هنوز به این اجماع نرسیده اند که سپاه در فهرست تروریستی قرار بگیرد.»
این کارشناس با بیان اینکه در جلسه امروز احتمالا در خصوص زمان قرار گرفتن نام سپاه در فهرست تروریستی صحبت خواهد شد، ادامه داد: «البته در مقطع فعلی برخی کشور‌های اروپایی ممکن است با این گزینه موافق نباشند. به عنوان مثال فرانسه تاکنون خیلی موافق نبود، اما در روز‌های اخیر این بحث مطرح شده که شاید فرانسه نیز در زمره موافقان قرار گرفتن سپاه در لیست تروریستی قرار بگیرد.»
ثمودی با تاکید بر اینکه در جلسه روز دوشنبه اساسا درباره قرار گرفتن سپاه در فهرست تروریستی تصمیم‌گیری نخواهد شد، افزود: «صرفا کار‌ها آغاز و مذاکرات انجام می‌شود تا در دور بعدی نشست این تحریم احتمالا تصویب شود.»
دلایل تعلل اروپا
به گفته این پژوهشگر مسائل اروپا، فعلا اتحادیه اروپا نمی‌خواهد تمامی کانال‌های تعاملی با ایران را مسدود کند و چنانچه سپاه در فهرست تروریستی قرار بگیرد، همان احتمال اندک احیای برجام نیز از بین خواهد رفت. وی افزود: «زیرا تعاملات اروپا با ایران متفاوت از آمریکاست و اروپا نمی‌خواهد همه مسیر‌های تعامل با ایران را مسدود کند. همچنین اروپا می‌داند که بازگشت از این مسیر برایشان دشوار خواهد بود.»
این کارشناس با اشاره به سفر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران و نشست بعدی شورای حکام در اسفند ماه گفت: «اتحادیه اروپا منتظر است که بعد از این دو تحول، تصمیم نهایی را بگیرد.»
ثمودی با بیان اینکه نشست وزیران اتحادیه اروپا تقریبا ماهی یک بار تشکیل می‌شود، توضیح داد: «در نشست امروز نمی‌توانند نام سپاه را در فهرست تروریستی قرار دهند، زیرا زمینه‌های آن هنوز فراهم نیست؛ به عنوان مثال باید کشوری این درخواست را مطرح کند، سپس این موضوع در کمیته‌های خاصی مطرح و استدلال نیز بیاورند و در نهایت تصمیم‌گیری شود.» البته این کارشناس معتقد است همین‌قدر که درباره تروریستی اعلام کردن سپاه صحبت شده این مساله می‌تواند روی مناسبات ایران و اروپا اثر منفی برجای بگذارد.
ثمودی در عین حال در پاسخ به دلایل تعلل اتحادیه اروپا در تروریستی اعلام کردن سپاه تاکید کرد که هم زمینه‌های آن به لحاظ حقوقی هنوز وجود ندارد و دیگر اینکه اگر این اقدام صورت بگیرد، کانال دیپلماتیک بین تهران و بروکسل بسته خواهد شد و در ضمن رویکرد همیشگی اروپا در ۴۴ سال اخیر که همواره به دنبال تعامل با ایران و پیگیری مناسبات تجاری و امنیتی بوده از مسیر خارج می‌شود.
