آیا تحریم‌های بیشتری در راه است؟
احمد فاطمی‌نژاد با اشاره به بسته تحریمی جدید اروپا علیه اشخاص و نهادهای دخیل در برنامه پهپادی ایران و از سوی دیگر فرارسیدن بند غروب تحریم‌های تسلیحاتی ایران در ۱۸ اکتبر امسال، اظهار کرد: موضع‌گیری اروپا در قبال برجام را می‌توان به دو دوره قبل و بعد از حمله روسیه به اوکراین تقسیم کرد. تا پیش از این جنگ، علی‌رغم خروج آمریکا از برجام، اروپایی‌ها کماکان اعلام می‌کردند که بر اجرای این توافق پایبند اند و تلاش می‌کنند تعهدات خود را انجام دهند، هرچند در عمل چندان متناسب با این تعهدات عمل نمی‌کردند.
وی افزود: اما پس از حمله روسیه به اوکراین و اتهاماتی که به ایران در خصوص ارسال پهپاد به روسیه زده شد، موضع اروپا در قبال برجام هم تغییر کرد و از آن زمان ما دیگر آن حمایتی که سابقا از سمت اروپا در خصوص اجرای برجام صورت می‌گرفت را شاهد نیستیم و حتی تروئیکا عمدتا بحث‌هایی را مطرح کرده است مبنی بر اینکه برجام قابل ادامه یافتن نیست.
عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: بنابراین از نظر اروپایی‌ها دیگر برجام به معنای واقعی خود وجود ندارد که حالا بخواهند منتظر موعد فرارسیدن مفادی از جمله بند غروب تحریم‌های تسلیحاتی ایران باشند. لذا اکنون که کمتر از سه ماه تا زمان اجرای این بند فرارسیده است، اروپایی‌ها پیشدستی کرده و تحریم‌هایی را علیه برنامه پهپادی ایران اعمال کرده‌اند تا بخشی از معافیت‌هایی که در روز ۱۸ اکتبر و به واسطه اجرای بند غروب تحریم‌های تسلیحاتی نصیب ایران می‌شود را بی‌اثر کنند و این تحریم‌ها را به قوت خود نگه دارند.
فاطمی‌نژاد با بیان اینکه اکنون اروپا رویکرد افزایش تحریم‌های تسلیحاتی را در قبال ایران در پیش گرفته است، عنوان کرد: در حقیقت بسته تحریمی جدید اروپا علیه ایران پیش‌درامدی بر تحریم‌های بیشتر در آینده است تا عملا اجرای بند غروب تحریم‌های تسلیحاتی ایران بی‌تاثیر شود. البته با توجه به اخباری که اکنون در مورد مذاکرات میان ایران با آمریکا و اروپا منتشر می‌شود، ممکن است تا روز ۱۸ اکتبر وضعیت متفاوت شود، اما در حال حاضر چیزی که می‌توان گفت، همین است که احتمالا اروپا دست به تحریم‌های بیشتری علیه ایران بزند.
وی با بیان اینکه در حال حاضر ایران به دنبال افزایش تنش با اروپا نیست، اضافه کرد: از طرف دیگر امروز اروپا با توجه به موفقیت‌هایی که در مدیریت پیامدهای جنگ اوکراین کسب کرده، به اعتماد به نفسی رسیده است و فکر می‌کند به ایران نیز می‌تواند فشار بیاورد و از این طریق به اهداف خود دست یابد.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل همچنین با اشاره به اینکه بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ و متن برجام، تا روز ۱۸ اکتبر ایران باید اجرای پروتکل الحاقی را به تصویب مجلس برساند و آمریکا نیز موظف است بخشی از تحریم‌های تعلیق‌شده را لغو کند، گفت: با توجه به فضایی که اکنون وجود دارد و همچنین سوابقی که از گذشته به خاطر داریم، احتمال تحقق این موارد تقریبا نزدیک به صفر است، زیرا عملا برجام مدت‌هاست که از دور خارج شده و اکنون بیش از یک سری اسناد و بحث‌های رسانه‌ای چیز دیگری باقی نمانده است و به لحاظ عملیاتی، شاهد تاثیرگذاری الزامات برجام بر روی رفتارهای طرفین نیستیم.
فاطمی‌نژاد ادامه داد: اما به هر حال با توجه به اینکه هر چیزی در عالم سیاست امکان دارد، ممکن است نه دقیقا مانند این مواردی که در برجام آمده است، اما در سطوح پایین‌تر توافقاتی صورت گیرد. مثلا همین اواخر بحث‌هایی در مورد کاهش سرعت غنی‌سازی ایران و همچنین اعمال یک سری معافیت‌های حداقلی از سمت آمریکا برای جمهوری اسلامی مطرح شده است. چنین موضوعاتی وجود دارد، اما مواردی نظیر تصویب اجرای پروتکل الحاقی در مجلس یا لغو تحریم‌های تعلیق‌شده، بسیار بعید است.
وی همچنین با اشاره به اینکه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باید تا پیش از ۱۸ اکتبر گزارش نتیجه‌گیری گسترده خود در مورد برنامه هسته‌ای ایران را ارائه کند، افزود: این گزارش بیشتر از اینکه تحت تاثیر برجام باشد، تحت تاثیر توافقاتی است که طی ۵، ۶ ماه اخیر بین ایران و آژانس انجام شد. افزایش بازدیدهای آژانس از مراکز هسته‌ای ایران و تاییدهایی که داده است، در گزارش نتیجه‌گیری گسترده تاثیر خواهد داشت.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل ضمن اشاره به برخی اتفاقاتی که اخیران میان ایران و اروپا و آمریکا رخ داده است، با بیان اینکه باید این اتفاقات را با نگاه بخشی بررسی کنیم، عنوان کرد: مثلا ممکن است در مورد تبادل زندانیان توافقاتی صورت گرفته باشد، اما در مورد آبراه‌های دریایی و دیدگاه‌های ایران در مورد نفتکش‌های عبوری از خلیج فارس، چنین توافقی صورت نگرفته است.
فاطمی‌نژاد ادامه داد: یا مثلا در خصوص مجوز آمریکا به عراق برای واریز پول برق ایران از طریق بانک‌های غیرعراقی، علاوه بر دو بازیگر ایران و آمریکا، کشور عراق هم مطرح است و حتی این مجوز بیشتر از اینکه امتیازی برای ایران باشد، امتیازی به عراق است، چراکه صنعت برق این کشور دچار کمبودهای شدیدی است و این مجوز می‌تواند باعث ادامه صادرات برق ایران به عراق شود. یعنی هر کدام از این موضوعات تحت تاثیر متغیرهای گوناگونی است و نمی‌توان آن‌ها را به هم گره زد و گفت تمام این‌ها تحت تاثیر توافق یا منازعه ایران و آمریکاست.
