هشدار؛ ۴۰۰ دشت ایران درگیر فرونشست است
مهدی زارع امروز (سه شنبه) در نشست تغییر اقلیم و ترویج علم به مناسبت هفته ترویج علم (۱۹ تا ۲۵ آیان) درباره گزارش‌های منتشر شده در خصوص تحت تاثیر قرار گرفتن ایران از پدیده تغییر اقلیم، اظهار داشت: در ابتدای مطرح شدن تغییر اقلیم در ایران مقاومت‌هایی صورت می‌گرفت؛ به گونه‌ای که برخی از متخصصان دانشگاهی اعتقاد داشتند برای تایید این گفته نیاز به انجام سنجش است.
وی در این نشست در مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور افزود: از سال ۱۳۹۲ با گسترش آگاهی، مساله تغییر اقلیم مورد پذیرش قرار گرفت و گروه‌های اجرایی و تحقیقاتی در دانشگاه‌ها تشکیل و تز‌ها و رساله‌های دکتری در این حوزه تعریف شد.
استاد پژوهشکده زلزله شناسی در پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله گفت: در بدنه اجرایی سازمان هواشناسی و حفاظت محیط زیست مساله تغییر اقلیم در دستور کار قرار گرفت.
زارع نمونه این آثار را خشکسالی‌های شدید دانست که در سه سال اخیر در ایران، افغانستان، ترکیه، عراق و سوریه رخ داده است.
وی مساله تغییر اقلیم را یک مساله منطقه‌ای که می‌تواند مهاجرت‌های بزرگ را در پی داشته باشد عنوان کرد و گفت: در ایران نیز وضع به گونه‌ای است که ۴۰۰ دشت ایران به ویژه در تهران و البرز به عنوان کانون‌های تجمع جمعیت، درگیر پدیده فرونشست هستند.
زارع بیان کرد: همچنین در شهر اصفهان در منطقه استادیوم نقش جهان و فرودگاه، در تبریز به سمت فرودگاه و آذر شهر و دریاچه ارومیه و دشت‌های مهم استان کرمان دچار پدیده فرونشست زمین هستند.
وی با تاکید بر اینکه این چالش، چالشی نیست که به صورت آنی و ناگهانی ایجاد شده باشد، افزود: در افغانستان با ۴۰ میلیون جمعیت برآورد می‌شود ۱۰ درصد از این جمعیت یعنی ۱۰ میلیون نفر در فقر کامل و گرسنگی قرار دارند که می‌تواند جا به جایی‌های داخلی و خارجی بزرگی را شکل دهد و این همان تنش‌هایی است که به دلیل مهاجرت افغانستانی‌ها در پاکستان و ایران رخ داده است.
زارع ادامه داد: برای حل معضلات تغییر اقلیم باید دستور کار اصلی روی میز قرار گیرد و همه کشور‌های منطقه دور یک میز جمع شوند و درباره آن مذاکره کنند. به نظر من حل این مشکل به دست دانشمندان این کشور‌ها قرار دارد تا با هم افزایی آن را بهبود بخشند.
مصرف بالای آب در بخش کشاورزی
استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله یادآور شد: در ایران حدود ۱۳ میلیون هکتار اراضی قابل کشت داریم که ۸ میلیون هکتار کشت آبی و ۵ میلیون هکتار دیم است؛ ضمن آنکه ۹۰ درصد کشاورزی ایران روی زمین‌های کشت آبی و ۱۰ درصد آن روی اراضی دیم انجام می‌شود.
وی تاکید کرد: در اصفهان نیز در سال ۱۳۹۷ در بخش کشاورزی با داشتن حدود۵۶۸ هزار هکتار اراضی کشاورزی که حدود هفت درصد اراضی کشاورزی ایران را شامل می‌شود، حدود ۵.۷ میلیون تن محصول کشاورزی (حدود ۴ درصد از ۱۳۰ میلیون تن کل تولید محصولات کشاورزی ایران) تولید شد.
زارع افزود: پدیده فرونشست در حال ورود به داخل شهر اصفهان است و استان اصفهان نیز به منابع آبی دسترسی ندارد. سرچشمه زاینده رود نیز از کوهرنگ چهارمحال و بختیاری است و به دلیل احداث سد زاینده رود و مصارف دیگر کاهش یافته و زندگی ۳ میلیون شهروند اصفهان را تحت تاثیر قرار داده است.
استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله با اشاره به تامین آب صنایع این استان از خلیج فارس و دریای عمان گفت: این امر هر چند می‌تواند موجب انتقال آب بیشتر به این استان شود؛ اما مهاجرت‌های بیشتر را بدنبال خواهد داشت.
زلزله و فرونشست
وی با اشاره به اثرات احتمالی فرونشست بر رخداد‌های لرزه‌ای گفت: حدود ۱۰ تا ۱۲ سال قبل اطراف شمال شهر اصفهان دو زلزله رخ داد که باید بررسی شود؛ این دو رخداد لرزه‌ای تحت تاثیر حذف آب‌های زیر زمینی بوده است یا خیر؟
زارع با تاکید بر اینکه مساله تحریک گسل‌ها به دلیل حذف آبخوان‌ها باید مورد توجه قرار گیرد، گفت: سالانه ۲۰ میلیارد متر مکعب آب از منابع طبیعی و آب‌های زیر زمینی برداشت می‌شود و اگر این روند ادامه یابد تا ۲۰ سال آینده اثری از کشاورزی در اطراف رشته کوه زاگرس باقی نمی‌ماند.
وی افزودد: سالانه در ایران ۹۶ میلیارد متر مکعب آب مصرف می‌شود، اما کل منابع آب تجدید پذیر کشور تنها ۹۰ میلیارد متر مکعب است. بر اساس اعلام شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور در مهر سال ۹۹ در ایران سهم مصرف آب در بخش کشاورزی حدود ۹۰ درصد، شرب هشت درصد و صنایع و معادن حدود ۲ درصد بوده است.
شواهدی از تحریک پذیری گسل‌ها به دلیل بدرفتاری با طبیعت
استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی در خصوص شواهد ثبت شده از اثرات حذف آبخوان‌ها در رخداد‌های لرزه‌ای توضیح داد: به نظر می‌رسد زلزله ۲۹ آذر سال ۹۶ ملارد بر اثر تحریک گسل از طریق حذف آبخوان در غرب تهران بوده است.
وی با تاکید بر اینکه گفته می‌شود حذف آبخوان می‌تواند زلزله‌ای تا بزرگای هفت را ایجاد کند، گفت: محققان معتقدند زلزله ۲۰۱۵ نپال با بزرگای ۷.۸ ناشی از برداشت وسیع آب‌های زیر زمینی در شمال هند بوده است.
