در قسمتِ ماده واحده و جداول کلان منابع و مصارف بودجه، سهم هر دستگاه سیاستگذار از بودجه ۱۴۰۲ به تفکیک سازمانهای زیرمجموعه آن مشخص شده است. در این میان برای سازمان صدا و سیما بهعنوان یک دستگاه سیاستگذار، که زیرمجموعهای برای آن معرفی نشده، مبلغ ۷.۹۳۸.۰۲۰.۴۰۰.۰۰۰ میلیارد تومان در نظر گرفته شده است.
گاهی اوقات پیش آمده که کنترل به دست، شبکههای تلویزیون را بالا و پایین کردهایم تا محتوایی مناسب برای تماشا پیدا کنیم، اما با تعویض هر شبکه، با در بسته مواجه شدهایم. صدا و سیما، بیش از ۷۰ شبکه فعال دارد که اگر بخواهیم برای جابهجایی بین هرکدام از آنها یک دقیقه زمان بگذاریم تا محتوای مناسبی برای تماشا بیابیم، در نهایت چیزی حدود یک ساعت و پانزده دقیقه از زمان ما گرفته خواهد شد.
شبکههای صدا و سیما، شامل ۲۸ شبکه سراسری، ۹ شبکه برون مرزی، ۳۲ شبکه استانی، سه شبکه محلی و سه شبکه منحل شده است. در این میان شبکههای سراسری به نسبت شبکههای برون مرزی، استانی و محلی، تعداد مخاطب بیشتری دارند و محتوای بهتری تولید میکنند. تعداد زیاد، همپوشانی و تکراری بودن این شبکهها، مشکلی بزرگ است که گویا مدیران صدا و سیما، چندان اهمیتی به آن نمیدهند.
در سالهای گذشته در تلویزیون و رادیو شاهد گسترش ناگهانی شبکههای مختلف بودیم. توجیههای مختلفی برای این کار وجود داشت؛ از جمله اختصاصی کردن شبکهها برای مخاطبان خاص. این استدلال شاید در کشورهایی که دارای رسانههای مستقل هستند و شبکهها با بودجه دولتی اداره نمیشوند و روی پای خودشان میایستند برای کسب درآمد از مخاطبان خاص، توجیهپذیر باشد، اما در کشوری که تمام هزینههای شبکهها از بیتالمال تأمین میشود، صرف این میزان بودجه برای این تعداد شبکه محل اشکال است. این تصمیمات در آن زمان بر اساس تصمیمات هیجانی صورت پذیرفت و از ابتدا برنامهریزی درستی برای آن وجود نداشت.
اختصاصی کردن شبکهها به طور کلی خوب است، اما باید دید این کار با چه بودجه و امکانات فنی و کدام نیروی انسانی انجام میشود؟ به کمی عقبتر که نگاه کنیم، متوجه میشویم که سازمان صداوسیما، چند سالی است برسر دو راهی ادغام یا حفظ تعدد شبکههای رادیو تلویزیونی مانده است. از طرفی تعدد شبکهها را راهی برای جذب مخاطب میداند که تفکری کاملا اشتباه است و از سویی دیگر بودجه سازمان کفاف هزینه تولید محتوای با کیفیت برای این تعداد شبکه را نمیدهد. تصمیمگیری بر سر اینکه کمیت اهمیت بیشتری دارد یا کیفیت، به قدری سخت است که تعداد شبکههای تلویزیون با تغییر هر مدیری کم و زیاد میشود.
پیمان جبلی، رئیس سازمان صداوسیما در حاشیه جلسه هیئت دولت، در جمع خبرنگاران با اشاره به طراحی کانالهای تلویزیونی برای حوزههای انتخابیه، اظهار داشت: «صداوسیما در حال طراحی ۲۰۰ کانال تلویزیونی برای حوزههای انتخاباتی است که علاوه بر شبکههای استانی، ۲۰۰ شبکه برای حوزههای انتخاباتی راهاندازی شود. با توجه به اصلاح قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی، این اجازه به صداوسیما داده شده تا از ظرفیت خود برای تبلیغات داوطلبان مجلس شورای اسلامی استفاده کند. در درازمدت به دنبال تولید برنامههای جذاب و فراگیر درباره فلسطین هستیم و در این زمینه برنامههای متعددی وجود دارد که دوستان ما در تلاش هستند اقدامات لازم را انجام دهند.»
نکته اصلی ماجرا این است که افزایش رسانههای بدون مخاطب، باعث میشود که تلویزیون بیش از پیش کارکرد خود را از دست بدهد. در تمام دنیا مسئله تعدد شبکه وجود دارد، اما این کار زمانی اتفاق میافتد که نیاز آن احساس میشود، اما پرسش اینجاست که آیا افزایش کانالهای تلویزیونی به عنوان نیاز تلقی میشود یا افزایش کیفیت آثار تولیدی از اهمیت بیشتری برخور دار است؟
به کمی قبل بازگردیم که در راستای چابکسازی چند شبکه تلویزیونی «شما» و «ایران کالا» تعطیل شد و حتی نامهای دیگری همچون شبکههای تماشا و سلامت هم مطرح شدند.
راه اندازی این ۲۰۰ شبکه جز هزینه اضافه آوردهای برای کسی ندارد و در نهایت هم بعد از مدتی تعطیل خواهند شد، در واقع این اقدامات بیشتر شبیه راهی برای صرف بودجه چند هزار میلیاردی صداوسیما است.