استفاده ابزاری از «برجام» برای کسب رای در مناظرات
چهارمین مناظره انتخابات ۱۴۰۳، با موضوع سیاسی و با عنوان «ایران در جهان امروز» در حالی با حضور نامزد‌ها برگزار می‌شود. در میزگرد‌ها و مناظرات این دوره، حکمرانی ایران در عرصه سیاست خارجی صرفا به مساله رد و احیاء «برجام» فروکاسته شده است.
همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد دوقطبی حاکم بر فضای مناظرات در زمینه سیاست خارجی پررنگ‌تر از عرصه فرهنگی و اجتماعی است و در یک سو کاندیدا‌هایی مانند پزشکیان و پورمحمدی قرار دارند که به نوعی در پی احیای دیپلماسی دولت یازدهم و دوازدهم هستند و در طرف دیگر چهار کاندیدای جریان اصول‌گرایی قرار دارند که با تاکید بر نگاه به شرق منتقد رویکرد کاندیدا‌های اصلاح‌طلب و اعتدال‌گرا هستند و محور شکل‌گیری این دوقطبی نیز مساله برجام و رفع تحریم‌ها است.
هر چند مساله برجام در طی سالیان اخیر یکی از موضوعات مهم در عرصه دیپلماسی کشور بوده و، اما سوال اساسی این است که آیا اصلا برجام ظرفیت لازم برای پیشرانی سیاست خارجی ایران را دارد؟ آیا خلاصه کردن سیاست خارجی در برجام، واقع‌گرایانه است؟ کدام نگاه به برجام در راستای منافع ملی کشور است؟
آیا نگاهی که حل مشکلات اقتصادی کشور را در گروه ارتباط با خارج می‌داند، از این طریق می‌تواند مشکلات کشور را حل کند؟ آیا چنین نگاهی تکرار سیاست خارجی دولت‌های یازدهم و دوازدهم است؟ کدام مسائل مهم عرصه سیاست خارجی به علت بزرگنمایی موضوعات مانند برجام و رفع تحریم‌ها تاکنون مغفول مانده‌اند؟
در راستای یافتن پاسخ این پرسش‌ها با حسین آجرلو، کارشناس سیاست خارجی و مسائل منطقه‌ای گقتگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
آجرلو درباره دلیل اهمیت مضاعف سیاست خارجی در این دوره از مناظرات به خبرنگار سیاسی ایسکانیوز گفت: به دلایل متفاوتی از جمله ژئوپلیتیک خاص ایران، جایگاه کشورمان در جهان اسلام و عرصه بین‌الملل و فشار‌های بین‌المللی بر ایران، مسائل سیاست خارجی ایران از اهمیت بالایی برخوردار شده است البته این مسائل همواره جزو چالش‌های عرصه سیاست داخلی در انتخابات ریاست‌جمهوری، مجلس است و حتی در شورای شهر هم رگه‌های از بحث سیاست خارجی را می‌بینم.
وی افزود:، اما دوعلت باعث شد در این دوره از انتخابات سیاست خارجی از اهمیت بالاتری پرخوردار شود. اول این که دولت شهید رئیسی، دستاورد‌هایی در حوزه «سیاست همسایگی» داشت که مورد توجه قرار گرفت. در دوره‌ای یک جناح خاص در کشور ما مدعی بود که سیاست خارجی محصول عملکرد آن جناح است و همین نگاه باعث شد تا در این دوره هر دو جناح در عرصه سیاست خارجی صف‌آرایی کنند و به نوعی قطب‌بندی برسند و دیدگاه خود را در معرض آزمایش مردم قرار دهند. به همین دلیل در این دوره از مناظرات مساله سیاست خارجی جدی شد. این امر دلیل «منطقی» مساله است.
استفاده از سیاسی خارجی برای کسب رای، ابزاری کردن آن است
این کارشناس سیاست خارجی افزود: دلیل دوم مساله، «سیاسی» است. زیرا برخی جناح‌ها بر اساس تجربیات سابق می‌دانند مساله سیاست خارجی برای مردم جالب است و سعی می‌‍‌کنند با بزرگنمایی برخی موضوعات در این حوزه کسب رای کنند، در واقع سیاست خارجی را ابزاری کرده‌اند.
وی در ادامه گفت: سیاست خارجی ایران حیطه پیچیده‌ای است و مباحث گسترده‌ای در آن جای می‌گیرد و نمی‌توان آن را به مساله برجام محدود کرد. اگر این اتقاق از سوی برخی کاندیدا‌ها بیفتد سیاست خارجی کشور، سیاسی شده است. احساسی برخورد کردن با مسائل این حوزه ممکن است منافع ما را به خطر بیاندازد.
آجورلو گفت: ما در سیاست خارجی دو رویکرد داریم: رویکرد اول براین باور است که حل بسیاری از چالش‌های کشور منوط به تعاملات بین‌المللی است و این دیدگاه یک عقبه فکری، سیاسی و اجرایی دارد و در دولت‌های مختلف هم آزموده شد. در این دوره از مناظرات نمایندگان این دیدگاه پزشکیان و پورمحمدی هستند.
وی افزود: از سوی دیگر یک باوری وجود دارد که می‌گوید ظرفیت‌های سیاست خارجی ما فقط حوزه تعاملات بین‌المللی نیست و از دیپلماسی فقط می‌توانیم به عنوان یک ابزار موثر برای کسب منافعمان استفاده کنیم. همه مسائل و مشکلات کشور با نگاه به بیرون حل نمی‌شود و باید یک نگاه متوازن به این حوزه داشته باشیم. کاندیدا‌های اصول‌گرا در این حوزه قرار دارند.
دستاورد‌های دولت سیزدهم در حوزه سیاست خارجی ادعای جناح رقیب را به چالش کشید
این کارشناس سیاست خارجی تصریح کرد: در دولت سیزدهم، دستگاه دیپلماسی کشور با نگاه به شرق و تعاملات خارجی متناسب با سیاست داخلی کشورمان دست آورد‌هایی داشت و این دستاورد توانست نوعی توازن در سیاست خارجی ایجاد کند. زمانی جناح رقیب می‌گفت این افراد در حوزه سیاست خارجی توانایی ندارند، اما با دستار‌های سه سال اخیر این ادعا به جالش کشیده شد.
وی افزود: به چالش کشیدن مواضع سیاست خارجی در مناظرات این حسن را دارد که مردم بدانند که دیدگاه کدام جناح با منافع ملی ما هماهنگ است و از سوی دیگر به اجماع داخلی در کشور نیز می‌تواند کمک کند به شرطی که سیاسی نشود.
آجرلو گفت: با توجه به بیانات رهبر انقلاب در حوزه سیاست خارجی و بیانیه گام دوم انقلاب، نظام ما با تعاملات بین المللی تعارضی ندارد و حوزه سیاست خارجی عرصه کسب منافع ملی است. این که یک جناح فقط روی راوبط بین‌الملی سرمایه‌گذاری کرده است، اشتباه است. رویکرد درست، سیاست میانه است که عبارت است از گره زدن تعاملات بین‌الملی با چارچوب‌های سیاست‌های کلی نظام و حفظ ارزش‌های آن که تامین کننده منافع ما خواهد بود.
وی تصریح کرد: سیاست خارجی دوره شهید رئیسی با برطرف کردن برخی اشکالات آن می‌تواند الگوی یک سیاست خارجی متوازن برای دولت چهاردهم باشد و هر کاندیدایی که بیشتر در این حوزه مانور بدهد توانایی کسب آراء مردم را خواهد داشت. شاید برخی از کاندیدا‌ها مانند آقای پزشکیان قصد سیاسی کردن حوزه سیاست خارجی را نداشته باشند، اما اطرافیان آن‌ها در حال دوقطبی کردن فضای کشور در این حوزه هستند و این به صلاح کشور نیست.
این کارشناس سیاست خارجی گفت: اگر سیاست خارجی سه سال گذشته از ریل خارج شود با توجه به شرایط کنونی منطقه از جمله جبهه مقاومت، مساله فلسطین، احتمال بازگشت ترامپ، ممکن است نتوانیم منافع ملی خود را تامین کنیم.
تداوم سیاست خارجی فعلی ابزار‌های فشار ترامپ را کم می‌کند
وی درباره تاثیر روی کار آمدن ترامپ بر سیاست خارجی کنونی کشور گفت: سیاست خارجی فعلی متکی بر ارتباط با طرف‌های خارجی نیست و می‌تواند ابزار‌های فشار ترامپ بر ایران را کم کند، ولی اگر وارد یک فرایند مذاکراتی حداکثری شویم و هدف‌گذاری دیپلماسی کشور را متمرکز بر تعامل با قدرت‌های بزرگ کنیم، احتمال دارد خود این هدف‌گذاری اهرم فشار ترامپ بر ایران شود.
آجرلو در پایان گفت: موضوع کوریدور‌های بین‌المللی، سیاست همسایگی همه جانبه، مساله مقاومت که به یک متغیر در تمام دنیا تبدیل شده، تعامل ایران با کشور‌های حوزه شرق، جزو مسائلی است که سیاسی شده است و بهتر است در مناظره امشب کاندیدا‌ها به شکل تخصصی روی آن بحث کنند تا مردم بیشتر با آرایشان آشنا شوند.
منبع: ایسکانیوز
