فاطمه راکعی: بدون آنکه بخواهیم شعار «زن، زندگی، آزادی» سر بدهیم برای زنان برنامه داریم
فاطمه راکعی معاون زنان ستاد مسعود پزشکیان، نامزد ریاست جمهوری چهاردهم تاکید کرد: برای مقابله با خشونت‌ورزی و پاسخ گفتن به حداقل مطالبات زنان باید به این نامزد اصلاحطلب رای داد.
هرچند که زنان از جمله موضوعات مورد توجه نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری در همه دوره‌ها بوده‌اند اما در این دوره یعنی چهاردهمین دوره انتخابات، مسائل زنان بیشتر از همیشه محل تمرکز و توجه قرار گرفته است. مساله حجاب و برخوردهای سال‌های اخیر با زنان و خصوصا وقایع سال ۱۴۰۱ به وضوح در مناظره‌ها و سخنرانی‌های انتخاباتی در کنار مسائلی مثل مذاکره و تحریم و تورم و مشکلات اقتصادی بیان می‌شود. از همین‌رو سراغ فاطمه راکعی، معاون زنان ستاد انتخاباتی مسعود پزشکیان رفته‌ایم تا به‌طور مشخص درباره دیدگاه‌ها و برنامه‌های این نامزد انتخابات صحبت کنیم.
او معتقد است: «در وقایع سال ۱۴۰۱، وقایعی برای زنان و دختران جوان ما و نسل Z اتفاق افتاد. ما برای این نسل برنامه‌هایی داریم که بدون آنکه بخواهیم شعار «زن، زندگی، آزادی» سربدهیم، مطمئنیم آقای پزشکیان به خاطر قانونگرایی، مساله گشت ارشاد و حجاب اجباری را برخواهد داشت. واقعیت این است که ما جوابی برای مردم، زنان و دختران درباره این مسایل نداریم. اینها را آقای پزشکیان در سخنرانی‌های خود می‌گویند ولی اسم نمی‌برند که موضع‌گیری شدیدی در مقابل‌شان نشود. »
آنچه در ادامه می‌خوانید، گفتگویی است که در هفته منتهی به انتخابات ریاست جمهوری با معاون زنان ستاد تبلیغاتی مسعود پزشکیان انجام شده است.
به نظر می‌رسد نگاه آقای پزشکیان در حوزه زنان کلی است، چرا او وارد جزییات مسایل زنان نمی‌شود؟
ما سعی می‌کنیم به جای او وارد شویم. آقای پزشکیان محورهایی مانند حق‌طلبی، عدالت‌خواهی، مبارزه با ظلم و ستم انصاف، عدالت و چیزهایی مانند اینها را مطرح می‌کند و البته همه اینها زیر سایه صداقت ایشان است که از زمان دوره مجلس ششم که وزیر بهداشت بود از وی می‌شناسیم.
ایشان در بزنگاه‌های اجتماعی با همه وجودشان موضع‌گیری کرده‌اند. به خصوص درباره وقایع ۱۴۰۱ ایشان محورهایی را بحث کرده‌اند و ما در چهارچوب آن محورها، مسایلی که سالهاست زنان دنبال آن هستند- فارغ از گرایش‌های سیاسی و اصلاحطلب و اصولگرا- دنبال می‌کنیم. مسایلی مانند حقوق خانوادگی و اجتماعی زنان، تبعیضات و مانند آن را دنبال خواهیم کرد.
واقعیت این است که فرهنگ و قوانینی که فرهنگ را به وجود می‌آورند اشکالات زیادی دارند و ضد زن و تبعیض‌آمیز هستند. من با پشتوانه دو دولت اصلاحطلب و نمایندگان زن اصلاحطلب در ادوار مختلف مجلس و ۳۱ حزب اصلاحطلب، خصوصا حزب زنان اصلاحطلب، به این عرصه آمدم. اصلاح تمام قوانین و سایر خواسته‌های زنان از جمله ارتقای موقعیت زنان، حضور در مدیریت‌های بالا و گرفتن سهم ۳۰ درصد از مدیریت‌های سیاسی و کلان را که انتظار داریم داشته باشیم، در برنامه ما هست.
در وقایع سال ۱۴۰۱، وقایعی برای زنان و دختران جوان ما و نسل Z اتفاق افتاد. ما برای این نسل برنامه‌هایی داریم که بدون آنکه بخواهیم شعار «زن، زندگی، آزادی» سربدهیم، مطمئنیم آقای پزشکیان به خاطر قانونگرایی، مساله گشت ارشاد و حجاب اجباری را برخواهد داشت. واقعیت این است که ما جوابی برای مردم، زنان و دختران درباره این مسایل نداریم. اینها را آقای پزشکیان در سخنرانی‌های خود می‌گویند ولی اسم نمی‌برند که موضع‌گیری شدیدی در مقابل‌شان نشود.
چرا آقای پزشکیان درباره مسایل زنان کد می‌دهد و روشن حرف نمی‌زند؟
چندین دهه از ابتدای انقلاب، گذشته و ما هنوز در حال تلاش برای حقوق ابتدایی خود هستیم و تامین نشده است، وقتی در دولت قبلی اوضاع و شرایط زنان را می‌بینیم، این که همیشه دولت سایه‌ای وجود داشته و دولت‌ها را مجبور کرده تا افکار آن‌ها را اجرا کند، آقای پزشکیان در این شرایط با رقبای خود در حال مبارزه انتخاباتی است، لذا خیلی چیزها را ایشان نمی‌تواند بگوید. این که همه چیز را در شرایط موجود نمی‌گوید، ترس یا عوام فریبی نیست.
وقتی آقای پزشکیان نظر شفاف درباره مسائل مهم حوزه زنان مثل گشت ارشاد و برخورد قهری با زنان در خیابان نمی‌دهد، چه برداشتی باید از نگاه وی به مسئله زنان داشته باشیم؟
ایشان چندین بار در سخنرانی‌های خود درباره حجاب اجباری و گشت ارشاد مخالفت کرده‌اند.
آقای پزشکیان می‌گوید با این برخوردها مخالفم. همه کاندیداها در سخن و حرف می‌گویند باید به جای گشت ارشاد، کار فرهنگی کرد و با زد و خورد نباید با زنان رفتار کرد. سخنان آقای پزشکیان را درباره مسایل زنان شنیده‌ایم که بسیار کلی است. این موضوع را قبول دارید؟
بله، ایشان چند مسئله را به عنوان مقدمه سخنانش بیان می‌کند. ایشان گفته است نه معجزه می‌کنم نه قولی خارج از توانم می‌دهم. ایشان گفته من در حد سیاست‌های کلی نظام و برنامه هفتم توسعه، کار می‌کنم و اگر همین دو سند اجرا شود، بسیاری از مشکلات حل می‌شود. قبول داریم که مطالبات زنان بسیار بیشتر است ولی اگر ایشان مطالبات بیشتر را عنوان کند، به او اجازه نمی‌دادند در عرصه حاضر شود.
بسیاری از بچه‌های جوان و نسل جدید می‌گویند فقط اینها بروند. با آن‌ها که صحبت می‌کنیم می‌پرسیم عزیزان من، اگر اینها بروند، کشور چطور اداره خواهد شد؟ جواب می‌دهند فقط اینها بروند، کشور خودبه‌خود درست می‌شود. ما که ۴۰ سال خاک سیاست خورده‌ایم معتقد به این موضوع نیستیم. بعضی‌ها هم اصلا حرف گوش نمی‌دهند و فقط به ما فحش می‌دهند که اصلاحات هم مانند دیگران است.
بعضی هم می‌گویند اصلاح طلبان می‌خواهند کار کنند ولی به آن‌ها اجازه نمی‌دهند، من با این نظر موافقم. آقای پزشکیان آمده و می‌خواهد بگوید شعارهای من اینهاست. اصول کلی خود را می‌گوید و من به عنوان معاونت زنان ستاد ایشان با پشتوانه دو دولت و احزاب اصلاحطلب و نمایندگان زن ادوار مجلس، با این مسایل مخالفم.
در حقیقت، آقای پزشکیان، به حجاب معتقد است و از نهج البلاغه سند می‌آورد. ایشان اعتقاد واقعی دارد و به عنوان یک پزشک متبحر و متخصص، اعتقادات قلبی خود را دارد و اینها باعث می‌شود شورای نگهبان نتواند او را رد کند. افراطی‌های دیگر را هم دیده‌ایم که می‌گویند ما نگران دین و ایمان مردم هستیم. آقای پزشکیان از این شعارها نمی‌دهد. او ایده‌هایش را می‌گوید. ما هم می‌گوییم به زنان ظلم شده است و بچه‌های ما سبک جدید زندگی را می‌خواهند.
اینها که بیان می‌کنید که باز هم کلی‌گویی است!
نه، اینها کلی‌گویی نیست. امام خمینی مقتضیات زمان و مکان را در نظر داشتند. رقبای آقای پزشکیان باید بگویند آیا مقتضیات زمان را درباره برخورد با نسل جدید و دختران و زنان می‌شناسند؟ آن‌ها هیچ ایده جدیدی درباره زنان و جوانان ندارند. ما راهکار خشونت و پرت کردن دختران در گشت ارشاد و گرفتن حقوق انسانی زنان را قبول نداریم. ما در چهارچوب فرهنگ ایرانی و اسلامی به گفتگو معتقدیم.
خانم راکعی، شما با وجود سبقه سیاسی که دارید، بیشتر از آنکه فعال حقوق زنان باشید به عنوان شاعر و انسان فرهنگی شناخته می‌شوید. شما اهل صلح و گفتگو هستید. در دوران آقای خاتمی که از آقای پزشکیان بسیار اهل صلح و اصلاحطلب و اهل گفتگو بود، آیا وضعیت زنان تفاوتی کرد؟
من فعال حقوق زنان هستم. فریادهایی که در مجلس ششم در دفاع از حقوق خانم فاطمه حقیقت جو کشیدم را دنیا شنید. در دو دوره مجلس رییس فراکسیون زنان بودم. از سال ۱۳۸۶ دبیرکل اولین حزب زنان اصلاحطلب که در سطح کشوری فعال است هستم. از دهه ۷۰ هم مدیرعامل انجمن شاعران ایران و رئیس هیات مدیره دفتر شعر جوان بودم. سوابق من روشن و به نفع زنان و دختران است. افتخار من این است که هرگز نگذاشتم شعرم در سیاست یا مدیریت دخالت کند.
رشته تحصیلی من در همین حوزه است و در حال ارتقا به مرتبه استادیاری در دانشگاه هستم. اینطوری نیست که اقیانوسی به عمق یک وجب باشم. با همه وجودم درگیر مسایل زنان هستم. پشتوانه‌ای هم در بین مجمع اصلاح‌طلبان دارم و همیشه در هیات رئیسه مجمع بودم. اینها باعث شده است آقای پزشکیان من را به عنوان معاون امور زنان ستاد خود انتخاب کند.
بگذارید مصداقی حرف بزنیم. فراکسیون زنان مجلس، تلاش‌های زیادی برای حل مشکل کودک-همسری داشت ولی به نتیجه نرسید. تشکیل فراکسیون عملکرد تلقی نمی‌شود. بحث کودک-همسری و ازدواج با فرزندخوانده و مواردی از این دست در اصلاح قانون خانواده حل نشد. فرض کنید آقای پزشکیان رای آورد و شما معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری شدید. اولین اولویت شما درباره مسایل زنان و سیاستگذاری در این عرصه چیست؟
در چهارچوب فکری آقای پزشکیان کار خواهیم کرد. ایشان می‌گوید ما در چهارچوب سیاست‌های کلان نظام و قانون هفتم توسعه کار می‌کنیم. ما در چهارچوب این دو سند، مسایل زنان را دنبال می‌کنیم. ما در جبهه مشارکت، «منشور زنان» را منتشر کردیم. ایده‌های ما را می‌دانید. با این ایده‌ها به مجلس رفته‌ایم و ان‌شاءلله به دولت خواهیم رفت.
ولی می‌دانید که ایده‌های آن منشور از مطالبات امروز زنان بسیار فاصله دارد؟
بله، برای همین درباره مقتضیات زمان تاکید کردم. برخی آقایان از هرگونه تغییر و تحول وحشت دارند و مواضع تندی علیه زنان و کودکان می‌گیرند، باید مقتضیات زمان را در نظر داشته باشند. کسی که کشور اسلامی و جامعه را اداره می‌کند باید برای پدیده‌های جدید برنامه ریزی کند.
اگر رای آوردید اولین اولویت شما درباره زنان در دولت چیست؟
اگر ما موفق به پیروزی در انتخابات و تشکیل دولت شدیم، چه من و چه همکاران دیگر، مسایل محقق نشده زیادی داریم. اولین اولویت ما تغییر قوانین تبعیض‌آمیز در قوانینی مانند قانون مدنی، قانون مجازات اسلامی و قوانین استخدامی است. در اصول قوانین اساسی اگر تبعیضی علیه زنان است باید اصلاح شود. ابتدایی‌ترین کار ما اینهاست. البته ما کناری نمی‌ایستیم تا سال‌ها بگذرد. لوایحی در دولت درباره زنان وجود دارد که سالهاست خاک می‌خورد و بعد هم می‌گویند به جهنم و دور می‌ریزند. شما به شاعر بودن من نگاه نکنید.
اتفاقا شاعر بودن شما ارزشمند است. ما از شعرای زن مثل پروین اعتصامی و فروغ فرخزاد شعرهایی داریم که بسیار تاثیرگذار هستند.
ببینید من اجرایی بودن را هرگز با شاعر بودن خلط نکرده‌ام. گردنم برود، چیزهایی که به آن اعتقاد دارم از دستم نمی‌رود. شعرهای من اجتماعی است. تیزترین شعرها را می‌گویم. زیباترین دختران جوان این سرزمین را کور کردند. من درباره‌شان شعر گفتم. هرجا می‌توانستم رفتم و گفتم و داد و فریاد زدم. معتقدم ما باید درون نظام کار کنیم و نباید اینطور شود که بچه‌های ما ذله شوند و به خیابان بریزند.
مخالفان باید به خودشان رحم کنند چون خودشان را تخریب کرده‌اند. اینطور بی‌احترامی‌هایی که به ساحت زنان در این سال‌ها شد، هیچ جایی در فرهنگ ایرانی و اسلامی ندارد. با دردهایی که بی‌نهایت سنگین است و در دلمان است، می‌گوییم همه حق دارند زندگی کنند و سبک زندگی خودشان را داشته باشند. ممکن است دختر من حجاب نداشته باشد، آیا باید به او شلیک کنند. اگر نگذارند آقای پزشکیان کار کنند، ایشان خودشان شاید محذوراتی داشته باشد ولی اگر نگذارند من نوعی کار کنم، از عرصه می‌روم و به شعر و هنر می‌پردازم.
اگر مثلا من به خاطر حرف شما به آقای پزشکیان رای بدهم و ایشان رییس‌جمهور شوند، شما هم سمت بگیرید اما مانع کار کردن شما شوند و این حرف‌ها در حد شعار بماند و شما هم سراغ کارهای هنری خودتان بروید، بعد چه می‌شود؟ حق نمی‌دهید من سرخورده شوم؟
نه، اتفاقا شما می‌گویید من کار بزرگی کردم و در لحظه خطیر به وظیفه اجتماعی خود عمل کردم ولی متاسفانه باز مشکلات تکرار شد. باز هم مثل حالا می‌شود. لااقل الان یک امیدی در مردم پیدا شده و بعد که می‌بینند این کارها حاصلی ندارد، متوجه موضوع می‌شوند. همین است دیگر، اگر ما دوباره ناامید شویم، آن‌ها خواهند دید این همه آدم چه می‌خواهند و چرا پای صندوق‌های رای رفته‌اند. آقای پزشکیان خیلی شعارهای تند نداده است، صادقانه می‌گوید من معجزه نمی‌توانم بکنم ولی می‌بینیم مردم خیلی خوب از او و حرف‌هایش استقبال می‌کنند.
چرا در میتینگ‌ها و گردهمایی‌های انتخاباتی برخلاف سال ۸۸ و ۹۲ و ۹۶ حضور زنان کمرنگ‌تر شده است؟
حضور زنان کمتر شده اما خیلی نه. خانم‌های نسل ما پیر شده‌اند، حتما رای می‌دهند ولی توان ندارند در این محافل جمع شوند. دختران جوان ما هم به خاطر تبلیغات ماهواره‌ای گسترده خارج از کشور و اینترنت، -نمی گویم به آن‌ها خط می‌دهند- آزرده و ناامید و مایوس شده‌اند. این که می‌بینند دولت‌ها می‌روند و می‌آیند و هیچکدام کاری نمی‌کنند، این مسایل دختران را زده کرده است.
باید با دختران و نسل Z صحبت کنیم که بیایند و رای بدهند. باید قانع شوند، هرچند قانع کردن آن‌ها سخت است. این نسل فوق العاده باهوش هستند و سخت قانع می‌شوند. باید جدی گرفته شوند. باید تلاش کنیم به اینها امید دهیم تا به فکر رفتن از ایران نباشند. دیگران باید از ایران بروند نه این بچه ها.
اگر قرار باشد در یک جمله کسی را برای رای دادن به آقای پزشکیان قانع کنید، آن یک جمله چیست؟
اگر نمی‌خواهید از ایران بروید، اگر فکر نمی‌کنید قرار است بیگانگان ایران را درست می‌کنند، اگر نمی‌خواهید تفکری که در سال‌های اخیر در ایران حاکم بوده که نتیجه‌ای جز خشونت و مسایلی که می‌بینیم، ندارند، در مقایسه با کاندیداهای دیگر به پزشکیان رای بدهید. کاندیداهای دیگر در دولت‌ها نقش داشته‌اند. آقای پزشکیان در مجلس بوده و در دولت‌ها نبوده است.
