ساخت نیروگاه‌های خودتامین صنایع به کجا رسید؟ / وزارت نیرو به تعهدات خود پایبند نماند
نیروگاه خودتامین، نیروگاهی کوچک است که می‌تواند انرژی برق مورد نیاز یک صنعت را بدون منبع تغذیه خارجی تولید و تامین کند. معمولاً نیروگاه‌های خودتامین در صنایع از انرژی‌های تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی یا بادی استفاده می‌کنند. شایان ذکر است برخی صنایع از طریق منابع گازی اقدام به تولید برق می‌کنند.
سرمایه‌گذاری نیروگاه‌های خودتامین موضوع تفاهم‌نامه سال ۱۴۰۰ بین وزارت نیرو و صمت و همچنین ماده ۴ قانون مانع‌زدایی از صنعت برق است. با توجه به کمبود برقی که در کشور حاکم است، به صنایع بزرگ ابلاغ شد به منظور تامین برق مورد نیاز خود در فصل گرم سال، می‌توانند اقدام به احداث نیروگاه خودتامین کنند. بر اساس این تفاهم‌نامه مقرر شده بود صنایع انرژی‌بر به سمت خودتامین شدن سوق داده شوند و در مقابل وزارت نیرو برق تولیدی این نیروگاه‌ها را به محل مصرف منتقل کند.
مصطفی رجبی مشهدی، مدیرعامل توانیر، در گفتگو با پایگاه خبری بازار سرمایه ایران در سال ۱۴۰۱ اعلام کرد وزارت نیرو برنامه ساخت ١٠ هزار مگاوات برق از نیروگاه‌های خودتامین را در محل صنایع و با سرمایه‌گذاری خود واحد‌های تولیدی در دستور کار قرار داده است. در این زمینه اقداماتی نظیر تسهیل شرایط اتصال به شبکه نیروگاه‌ها در دستور کار بود و تا آن زمان حدود پنج هزار و ۶۰۰ مگاوات از این نیروگاه‌ها قطعی شد و به اتمام رسید.
آن‌طور که رجبی مشهدی متذکر شد، با توجه به مجزا بودن طرح‌ها و فعالیت صنایع، هزینه تاسیس نیروگاه‌ها در هر یک از صنایع متفاوت است و این امر وابسته به نوع واحد نیروگاهی است. ساخت نیروگاه، هزینه‌بر و زمان‌بر است و رجبی مشهدی وعده داده بود این نیروگاه‌ها ظرف چهار سال آینده بر مدار تولید قرار بگیرند.
سید زمان حسینی، مجری احداث نیروگاه‌های خودتامین صنایع، در اردیبهشت سال جاری در گفتگو با ایرنا اعلام کرد تاکنون بیش از هزار مگاوات برق از طریق پنج نیروگاه خودتامین صنایع وارد مدار شده است.
بنا بر گفته او، تنها هفت واحد گازی از طریق پنج نیروگاه خودتامین در صنایع فولادی، آلومینیومی و معدنی به ظرفیت کلی ۱۳۴۶ مگاوات تاکنون وارد مدار تولید شده است.
هدف احداث این نیروگاه‌ها، خودتامینی برق صنایع است. اگر صنایع توان تولید بالاتری داشته باشند، برق تولیدی به دیگر صنایع تخصیص پیدا خواهد کرد. اما در این زمینه، نماینده وزارت صمت در نشست شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی توضیح داد عمدتاً برق تولیدشده به وسیله صنایع به خودشان اختصاص پیدا نمی‌کند.
به گفته نماینده وزارت صمت، از زمان اجرای قانون تاکنون حدود ۲ هزار مگاوات نیروگاه آورده شده، ۲۵۰۰ مگاوات نیز از قبل وجود داشته و در مجموع ۴۵۰۰ مگاوات برق تولیدی آنهاست. از سوی دیگر ۵۶۰۰ مگاوات برق مصرف می‌کنند. اما برق تولیدی آن‌ها به خودشان اختصاص پیدا نمی‌کند. برق تولیدی صنایع را وزارت نیرو می‌برد و به خود صنایع اختصاص پیدا نمی‌کند. با اینکه بسیاری از صنایع انرژی‌بر مکلف شده‌اند برق خودشان را تولید کنند و ۱۰ هزار مگاوات نیروگاه بزنند، اما این مستلزم تامین شرایط آن از سوی وزارت نیروست.
بدعهدی وزارت نیرو
عمده این صنایع طبق یک توافق‌نامه با وزارت نیرو، مکلف شدند به همان اندازه که انرژی الکتریکی تولید و به شبکه برق تزریق می‌کنند، به همان میزان هم از شبکه برق تحویل بگیرند، اما با شروع فصل گرم سال، وزارت نیرو به تعهد خود عمل نکرده است.
متعهد نبودن وزارت نیرو به تعهدات خود منجر به متزلزل شدن روند تولید صنایع شده است. صنایع درگیر مشکلات تامین برق هستند و همواره در اولویت قطعی برق قرار دارند. صنایعی که با تاسیس نیروگاه خودتامین به سمت پایداری شبکه برق گام برداشتند نیز از این بحران مصون نبودند. چراکه وزارت نیرو به تعهدات خود پایبند نبوده و در برخی مواقع برق تولیدی این صنایع را به خودشان اختصاص نداده است.
در این راستا شرکت‌های بزرگ فولادی، به دنبال متعهد نبودن وزارت نیرو، در روند تولید با مشکل مواجه شده و مجبورند فقط از همان برق نیروگاه خودتامین خود استفاده کند. وزارت نیرو تقریباً از زمان شروع فصل گرما، برق مورد نیاز این صنعت را اختصاص نداده و این موضوع می‌تواند بازار فولاد را دچار مشکل کند.
