کودکان کار راهی برای فرار از قانون/ تکلیف کارفرمایان مجرم چیست؟
«گسترس فقر» در جامعه باعث شده تا خانواده‌های کارگری و مزدبگیر برای رونق دادن به اقتصاد خانواده، کودکان را برای کارِ خارج از خانه آن هم در این طیف سنی آماده می‌کنند. نمی‌توانیم بگوییم که همه کودکانی که برای کار از خانه خارج میشوند در مسیر ناهنجاری‌ها حرکت می‌کنند، ولی اکثر این نوجوانان در محیط‌های کارگاهی که عمدتا غیراستاندارد است روز‌های خود را می‌گذرانند و در ادامه با آسیب‌های اجتماعی-اقتصادی بسیاری روبه‌رو خواهند شد. در این مورد باید به آگاهی پایین خانواده‌ها و البته نبود نظارت دقیق قانونی، راه را برای سواستفاده از این طیف سنی توسط کارفرماها و پیمانکاران افزایش پیدا کرده است.
در این بین برخی از کارفرما و پیمانکاران هستند که برای کاهش هزینه‌ها و افزایش سود از چالش‌های اقتصادی فضای کشور استفاده کرده و به‌جای استخدام و به‌کارگری کارگران معمولی و ماهر از نوجوانان آن‌هم بدون تخصیص حقوق کامل از جمله بیمه، سنوات و ... کار می‌کشند، ولی آیا این عمل آن‌ها قانونی است یا خیر در ادامه این گزارش به آنچه استفاده غیرقانونی از نوجوانان اشاره خواهیم کرد.
بازرسی کارگاهی و بازرسی دفاتر قانونی ابزار‌های «سازمان تامین اجتماعی» برای جلوگیری از فرار بیمه‌ای است، ولی برخی عوامل و مولفه‌های دیگر نیز در بروز این پدیده به‌کار گرفته میشوند که در حکم فرار بیمه‌ای محسوب می‌شود و همانطور که اشاره کردیم استفاده از برخی نیروهای کار مانند «افراد بازنشسته»، «اتباع بیگانه»، و البته کودکان و نوجوانان برای فرار‌های قانونی روبه افزایش است.
نگاه قانون به کار کودکان و نوجوانان
قانون کار در «ماده ۷۹» گفته است: «به کار گماردن افراد کمتر از ۱۵ سال تمام ممنوع است.» در «ماده ۸۰» نیز پیش بینی شد فردی که سنش بین ۱۵ تا ۱۸ سال تمام باشد، «کارگر نوجوان» نامیده می‌گیرد و باید توسط سازمان تامین اجتماعی مورد آزمایش‌های پزشکی قانونی قرار گیرد.
شرایط ویژه کار کودکان و نوجوانان
همچنین «ماده ۸۱» قانون کار بر این موضوع تاکید دارد که آزمایش‌های پزشکی کارگر نوجوان حداقل باید سالی یکبار تجدید شود و مدارک مربوط در پرونده استخدامی او ثبت شود. پزشک درباره تناسب نوع کار با توانایی نوجوان اظهار نظر کند و چنانچه کار مربوط را نامناسب بداند کارفرما مکلف است در حدود امکانات خود، شغل کارگر را تغییر دهد.
«ماده ۸۲» قانون کار در همین مورد می‌گوید که ساعات کار روزانه کارگر نوجوان، نیم ساعت کمتر از ساعات معمولی کارگران است که البته ترتیب استفاده از این امتیاز با توافق کارگر و کارفرما تعیین خواهد شد. در «ماده ۸۳» نیز ارجاع هر نوع کار اضافی و انجام کار در شب و نیز ارجاع کار‌های سخت و زیان‌آور و خطرناک و حمل‌بار با دست، بیش از حد مجاز و بدون استفاده از وسایل مکانیکی برای کارگر نوجوان را ممنوع اعلام کرده است.
به این موضوع هم اشاره کنیم که در «ماده ۸۴» قانون کار عنوان می‌شود که در مشاغلی که به علت ماهیت آن یا شرایطی که کار در آن انجام می‌شود برای سلامتی یا اخلاق کارآموزان و نوجوانان زیان آور باشد حداقل سن کار ۱۸ سال تمام خواهد بود و تشخیص این امر با وزارت کار و امور اجتماعی است.
«کودک‌آزاری» طبق قانون حمایت از کودکان و نوجوانان مصوب سال ۱۳۸۱، به هر نوع اذیت و آزار کودکان و نوجوانان که منجر به صدمه جسمی و روحی و روانی شود و سلامت جسم و روان را به خطر اندازد، گفته می‌شود.
طبق این قانون، هرگونه خرید، فروش، بهره‌کشی و به کارگیری غیرقانونی از کودکان با توجه به نوع جرم برای جبران خسارات وارده به ۶ ماه تا یک سال حبس یا به جزای نقدی از ۱۰ میلیون ریال تا ۲۰ میلیون ریال محکوم خواهد شد.
همچنین به موجب این قانون، هرگونه صدمه، اذیت و آزار و شکنجه جسمی و روحی کودکان و نادیده گرفتن عمدی سلامت و بهداشت روانی و جسمی و جلوگیری از تحصیل آنان ممنوع است و مرتکب به سه ماه و یک روز تا ۶ ماه حبس یا تا ۱۰ میلیون ریال جزای نقدی محکوم می‌شود.
منبع: اکونگار
