افزایش موش در زمین‌های کشاورزی کرمانشاه/ زارعان مبارزه را جدی بگیرند
خسارت موش‌ها به صورت کمی و کیفی روی گیاهان، محصولات تولیدی در مزارع و باغات، تاسیسات و تجهیزات کشاورزی و نیز ایجاد خطر از نظر بهداشتی برای جوامع انسانی به ویژه در مناطق روستایی است که از ابتدای پاییز آغاز و طی چند ماه اخیر در استان کرمانشاه به شکل کم سابقه‌ای افزایش یافت.
یکی از محققان بخش گیاه پزشکی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه و از صاحب نظران رشته مدیریت آفات در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: برای طغیان موش در مزارع استان دلایل زیادی برای آن وجود دارد و دلیل اصلی آن ضعف برنامه ریزی اصولی برای کنترل آفت است.
دکتر سید مهدی محجوب با بیان اینکه موش یک آفت عمومی محسوب می‌شود و مقابله با این چنین آفتی نیاز به یک برنامه ریزی منسجم دارد افزود: در کنار ضعف برنامه ریزی و ناکافی بودن اعتبار لازم برای مقابله با آن متاسفانه در سطح کشور هنوز آماری با عنوان سطح مبارزه با موش نیز وجود ندارد.
وی یادآور شد: امسال علاوه بر افزایش این آفت از نظر گونه نیز بی سابقه بوده به طوری که مهمترین گونه طغیانی در مزارع و باغات ما موش مغان است که امسال به غیر از این گونه، سه گونه از مریون نیز جزو گروه‌های طغیانی بوده است.
محجوب، اظهار نظر‌هایی در مورد اینکه این گونه‌های جدید از خارج از استان و حتی از خارج از کشور وارد استان شده را کاملا غیرکارشناسی عنوان کرد و گفت: این گونه‌ها جزو گونه‌های بومی استان به شمار می‌روند که از قبل هم وجود داشتند ولی، چون به تعداد اندک بودند زیاد مهم نبودند ولی هم اکنون به دلیل آنکه این گونه‌ها نیز تعدادشان افزایش و به مرحله طغیان رسیده است همگی تصور می‌کنند که گونه‌های جدیدی هستند که قبلا در استان وجود نداشت.
این استاد دانشگاه معتقد است: در هر هکتار از مناطق آلوده هم اکنون بیش از هفت تا هشت هزار سوراخ موش وجود دارد که در هر لانه موش مغان حدود ۱۵ تا ۲۰ موش زندگی می‌کند از اینرو وقتی که می‌گوییم در هر هکتار به عنوان مثال پنج هزار سوراخ وجود دارد یعنی در هر هکتار حدود ۱۰۰ هزار موش زیست می‌کند.
وی در مورد علل افزایش موش‌ها در سال جاری ادامه داد: یکی از علل آن نبود سرمای شدید، کمبود بارندگی به ویژه در فصل پاییز و یکی از مهمترین آنها فقدان برنامه ریزی است.
وی با بیان اینکه موش‌ها علاوه بر خشکاندن گیاهان مزارع، با ایجاد تونل‌های تو درتوی زیرزمینی، عاملی مخرب برای زمین‌های کشاورزی نیز محسوب می‌شود افزود: در سال‌هایی که زمستان سردی دارد، یخاب زمستانی بیشتر این جوندگان را از بین برده و یا جمعیت آنها را به کمترین می‌رساند، اما زمستان‌های ملایم، طغیان جمعیت جوندگان زیانبار بخصوص موش‌ها را به دنبال دارد.
محجوب ادامه داد: موش یک آفت عمومی است و دستگاه مربوطه موظف است با آن مبارزه کند ولی برای این مبارزه یک شبکه منسجم وجود ندارد و زمان مناسب برای مبارزه رعایت نمی‌شود، بهترین زمان برای مبارزه با موش (اوایل پاییز و اوایل بهار) که متاسفانه در این زمان‌ها کمترین مبارزه با آن انجام می‌شود.
وی تاکید کرد: بهترین و کاربردی‌ترین روش مبارزه در چنین شرایطی برای مقابله با این آفت، مبارزه شیمیایی است که با سموم انجام می‌شود و متاسفانه بیشتر سموم موجود در بازار وارداتی است که ۹۰ درصد آنها تقلبی و اثر چندانی ندارد.
این محقق حوزه جوندگان استان کرمانشاه یادآور شد: همین الان هم برای مبارزه با این آفت دیر نشده است به شرط آنکه یک عزم جدی برای یک مبارزه اصولی وجود داشته باشد و بجای آنکه تنها روی کاغذ بیاوریم باید به صورت عملی انجام دهیم.
انواع روش‌های مبارزه با موش
محجوب در ادامه گفت: موش‌ها گروهی از جوندگان را شامل می‌شود که از مجموع ۸۰ گونه موجود در کشور ۲۶ مورد آن در استان کرمانشاه وجود دارد که ۱۰ گونه آن مهم بوده و ممکن است موجب بروز خسارت شود از اینرو جزو آفات عمومی کشور به حساب می‌آید.
وی تله گذاری را یکی از رایج‌ترین موارد مبارزه با موش‌ها عنوان کرد که در برخی مزارع با وسعت کوچک در کنار غرقاب کردن اراضی کشاورزی عنوان کرد و افزود: مبارزه بیولوژیک و روش‌های مکانیکی همچون ایجاد صدا (التراسونیک یا فراصوت) را که تنها در محیط‌های بسته می‌توان مورد استفاده قرار داد؛ از دیگر روش‌های مبارزه است که کاربردی نبوده و در محیط قابل استفاده نیست.
این محقق حوزه گیاه پزشکی و جوندگان یادآور شد: مبارزه شیمیایی یا استفاده از جونده کش‌ها یکی از مهمترین و کاربردی‌ترین روش‌های مبارزه با آفت به شمار می‌رود که این روش نیز خود چندین نوع است که یکی از آنها جونده کش‌های تدخینی (سموم گازی) یا زنده کش هست.
وی با بیان اینکه در این روش، گاز باید در محیط اشباع شده و ۴۸ ساعت بماند افزود: در این روش، چون همه موجودات از بین می‌رود همچنین نحوه استفاده از آن خطرناک است و با مراقبت کامل باید استفاده شود عمدتا بسیار کم از آن استقبال می‌شود.
محجوب یادآور شد: یکی دیگر از انواع جونده کش ها، جونده کش‌های جامد ضد انعقاد خون است که بیشترین دسته از جونده کش‌ها در دنیا از این گروه هستند و جزو جونده کش‌های مزمن به شمار می‌رود و به توجه به عملکرد آن در بدن جانور که موجب ایجاد خراش در دستگاه گوارش وی می‌شود بتدریج ظرف مدت سه تا چهار روز یاعت تلف شدن آن می‌گردد.
وی تاکید کرد: این نوع نیز به دلیل کند اثری و گران قیمت بودن در مزارع وسیع با تراکم زیاد آنچنان مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.
وی ادامه داد: جونده کش‌های نوع سوم جونده کش‌های حاد هستند که تند اثر محسوب می‌شوند که معروفترین آن فسفات دوزنگ است که یک پودر بسیار کشنده است که خوراکی بوده و پس از آنکه جونده آن را خورد با اسید معده مخلوط شده و واکنش شیمیایی ایجاد و یکنوع گاز آزاد می‌کند که در کمتر از نیم ساعت اثر و جونده را از بین می‌برد.
وی اضافه کرد: این جونده کش به دلیل خطرات آن و تلفاتی که می‌تواند در سایر جانوران نیز ایجاد کند سه سال است مصرف آن ممنوع اعلام شده است.
محجوب یادآور شد: یکی دیگر از جونده کش‌های که هم اکنون در بازار وجود دارد جونده کش محبیتال است که از سه سال قبل در سطح کشور استفاده از آن رایج شده و از ۲ سال قبل به طور وسیع مورد استفاده قرار می‌گیرد و اثرگذاری مطلوبی دارد و در کمتر از ۹ ساعت جونده را از بین می‌برد.
وی گفت: براساس آزمایشات انجام شده فسفر دوزنگ از ۷۹ درصد کشندگی برخوردار است و این در حالیست که درصد کشندگی محبیتال ۸۳ درصد است و سازمان حفظ نباتات کشور آن را مورد تایید قرار داده است.
در استان ۲ میلیون نفری کرمانشاه حدود ۱۲۵ هزار بهره بردار در بخش کشاورزی مشغول فعالیت هستند.
استان کرمانشاه با بیش از ۹۵۰ هزار هکتار زمین کشاورزی و تولید سالانه بیش از چهار میلیون و ۵۰۰ هزار تن انواع محصولات کشاورزی، دامی و باغی قطب مهم کشاورزی ایران است.
