افشاگری درباره برج‌سازی برخی نمایندگان مجلس
روزنامه سازندگی نوشت: خانه‌ای که باید مأمن قانون باشد، گاه از سوی کسانی زیر سوال می‌رود تا شفافیت قربانی شود. در روز‌هایی که برخی در مجلس مانور عدالت می‌دهند و شعار‌های دهان پرکن سر داده‌اند، یک صدای متفاوت از درون خانه ملت برخاسته است. صدایی که نه از دل افشاگری‌های رسانه‌ای بلکه از میان خود بهارستانی‌ها به گوش رسید. محمد منان رئیسی، نماینده مجلس و عضو کمیسیون عمران در گفت‌وگویی با روزنامه سازندگی، دوباره و اتفاقا این بار مصمم‌تر سخنانش را درخصوص زخم رانت، ثروت‌های بادآورده و سوالاتی بی‌پاسخ پیرامون شفافیت مالی نمایندگان مجلس تکرار کرد. مصاحبه روزنامه سازندگی با منان رئیسی که همزمان با بازدید او از بندر رجایی انجام می‌شد، هرچند بار‌ها به دلیل قطعی تماس مختل شد، اما محتوای آن در همان لحظات کوتاه نیز کافی بود تا گوشه‌ای از واقعیت تکرار شود. او گفت: «اقلیتی در مجلس هستند که از جایگاه خود برای انباشت ثروت سوءاستفاده کرده‌اند. آنها با رانت قدرت به امتیازاتی رسیدند که هیچ توجیه قانونی یا اخلاقی ندارد.» نماینده قم ولی اصرار داشت که به دلیل ناراحتی برخی از همکارانش باید این توضیح را بدهد که منظورش نمایندگان فعلی نیست و نمایندگان ادوار را می‌گوید که بهتر است، اسم آنها را نیاورد. در ادامه، وقتی از او درباره دستمزد نمایندگان پرسیده شد، گفت: «شخصا حقوق خود را فقط از هیات علمی دانشگاه می‌گیرم. شنیده‌ام امسال حقوق نمایندگان به حدود ۴۰ میلیون و خرده‌ای تومان در ماه رسیده است. اما این مبلغ نمی‌تواند، توجیه‌کننده زندگی‌های لاکچری اقلیت از همکاران باشد. قبل از عید، اما حقوق نمایندگان ۳۰ و خرده‌ای بود.» منان رئیسی معتقد است که اقلیتی از نمایندگان حتی یکی از دلایل رد صلاحیتشان برای ورود به مجلس دوازدهم همین مورد بوده است.
اما ماجرا از جایی آغاز شده بود که منان رئیسی در برنامه تلویزیونی «خانه اقتصاد» به صراحت گفت: «اقلیتی از نمایندگان یا خودشان ریگی در کفش دارند یا برج ساز هستند و خانه خالی دارند و ذی نفع این وضع هستند. مجلس واقعا فضای عجیب و غریبی است. یک کار بخواهید انجام دهید ۱۰ نفر تماس می‌گیرند، تهدید می‌کنند و فشار می‌آورند و سفارش می‌کنند. نماینده‌ای که مجموع حقوق ۴ سالش ۲.۵ میلیارد تومان است، چگونه می‌تواند در دوران تبلیغات انتخاباتی ۶۰ میلیارد هزینه کند؟» سوالی که نه تنها پاسخ نداشت بلکه سکوت پیرامون آن نیز پرسش‌برانگیزتر شد. این اظهارنظر مانند جرقه‌ای در انبار باروت، بحث قدیمی و ریشه‌دار رانت‌خواری در مجلس را دوباره به صدر رسانه‌ها و فضای عمومی آورد. او بی‌پرده گفت: «عده‌ای از همکاران من با پای برهنه وارد مجلس شدند و حالا صاحب ۵۰ ملک شده‌اند. من که از مجلس جدید دفاع می‌کنم، می‌گویم این پدیده مربوط به ادوار گذشته است، اما آیا مردم هم این تفکیک را قائل می‌شوند؟»
واکنش‌ها در صحن علنی: دفاع یا انکار؟
اما آیا همین اعلام دارایی‌ها برای ایجاد شفافیت کافی است؟ پرسشی است که سال‌هاست، بی‌پاسخ مانده و حالا با صدای بلندتری تکرار می‌شود. بلافاصله پس از این اظهارات، موجی از واکنش‌ها در مجلس به راه افتاد. محمدسادات ابراهیمی، نماینده خوزستان به شدت نسبت به این سخنان واکنش نشان داد و گفت: «مردم آگاه‌اند که این فرد دائما از دولت و مسئولان اجرایی ایراد می‌گیرد و حالا به مجلس تاخته است. همه نمایندگان فعلی در ابتدای دوره، اموال خود را به قوه قضاییه اعلام کرده‌اند.»
در پی انتشار ویدئویی از سخنان رئیسی، هیأت نظارت بر رفتار نمایندگان وارد عمل شد. فرشاد ابراهیم‌پور، سخنگوی این هیأت، اعلام کرد که موضوع به صورت دقیق بررسی شده است»، اما این «بررسی» چقدر می‌تواند به شفاف‌سازی واقعی منجر شود؟ یا صرفاً بخشی از یک نمایش نظارتی بدون اثر خواهد بود؟ آنچه منان رئیسی گفت، ریشه در امروز ندارد. سال ۱۳۹۶ محمد دهقان، نماینده ادوار هفتم تا نهم با صراحتی مشابه گفته بود: «مطمئن باشید کسی با حقوق وزارت یا نمایندگی ثروتمند نمی‌شود، مگر آنکه از رانت استفاده کرده باشد.» دو سال بعد، محمود شکری، نماینده مردم تالش از هزینه‌های ۳ تا ۵ میلیاردی برخی کاندیدا‌ها در انتخابات گفت و هشدار داد: «چنین مبالغی نمی‌تواند بدون پشتوانه رانت وارد رقابت‌های انتخاباتی شود.»
شاید سخنان منان رئیسی برای برخی در مجلس خوشایند نباشد، اما این سخنان آینه‌ای است که جامعه به آن نگاه می‌کند. در دوره‌ای که سرمایه اجتماعی نهاد‌های حاکمیتی بیش از پیش در معرض تهدید است، شفافیت، نه‌تنها یک مطالبه عمومی بلکه یک ضرورت استراتژیک برای بقای اعتماد عمومی است. اگر مجلس می‌خواهد که جایگاه خود را حفظ کند باید به جای واکنش‌های تدافعی، مسیر پاسخگویی و شفاف‌سازی را انتخاب کند. ماجرا‌هایی مانند سخنان منان رئیسی، نه تهدید بلکه فرصتی است برای بازسازی اعتماد؛ و در نهایت، این داستانی است که نه به پایان رسیده، نه می‌توان آن را نادیده گرفت. پرسش‌ها هنوز باقی‌اند و چشم‌های جامعه، بیش از همیشه به خانه ملت دوخته شده‌اند.
هرچند این روایت‌ها، همه از درون خود مجلس است. از کسانی که روزی بخشی از این ساختار بودند یا هنوز هستند. پس نمی‌توان آنها را صرفاً «ادعا» خواند. مجلس، به عنوان نهاد قانون‌گذار و ناظر بر اجرای قانون قرار است، مظهر شفافیت و عدالت باشد. اما زمانی که خود این نهاد با ابهامات مالی و فساد احتمالی مواجه می‌شود، کارکردش در نگاه افکار عمومی دچار تزلزل می‌شود.
درست است که منان رئیسی در گفت‌و‌گو با سازندگی با تاکید بر اینکه «اقلیتی» چنین وضعیتی دارند، سعی داشت دیگر نمایندگان را از این اتهامات مبرا کند. اما آیا مردم چنین تفکیکی قائل می‌شوند؟ آیا افکار عمومی «اقلیت» و «اکثریت» را در موضوعاتی مانند رانت و ویژه‌خواری تفکیک می‌کند؟ یا صرفاً کلیت مجلس را زیر سوال می‌برد؟
در سال‌های گذشته، بار‌ها موضوع شفافیت آراء نمایندگان، اموال و درآمد‌های آنها در قالب طرح‌هایی در مجلس مطرح شده، اما هر بار به نوعی مسکوت مانده است. حالا با اظهارات نماینده‌ای که از درون سیستم برخاسته، بار دیگر افکار عمومی مطالبه‌گر شده‌اند.
مطالبه اصلی مردم چیست؟ پاسخ ساده است: شفافیت. مردم می‌خواهند بدانند چگونه نماینده‌ای که با شعار عدالت‌خواهی و ساده‌زیستی وارد مجلس شده در پایان دوره صاحب املاک و دارایی‌هایی شده که با حقوق قانونی‌اش تناسب ندارد.
تمرکز بر صدایی متفاوتی
در روز‌هایی که مساله شفافیت مالی مسئولان و نمایندگان مجلس به یکی از دغدغه‌های اصلی افکار عمومی تبدیل شده، اظهارات صریح محمد منان رئیسی، عضو کمیسیون عمران مجلس، موجی تازه از واکنش‌ها و پرسش‌ها درباره رانت، فساد و ثروت‌اندوزی برخی چهره‌های پارلمانی ایجاد کرده است. افشاگری‌های اخیر، بازتابی از ابهام عمومی درباره نبود نظارت مؤثر، هزینه‌های مشکوک در انتخابات و احتمال سوءاستفاده از قدرت برای منافع شخصی است. هرچند این نگرانی‌ها پیش از این نیز توسط برخی نمایندگان ادوار مطرح شده بود. در شرایطی که سرمایه اجتماعی نهاد قانون‌گذار در معرض تضعیف قرار دارد، چنین سخنانی می‌تواند یا آغازی برای اصلاحات باشد؟ یا به بحرانی عمیق‌تر بینجامد؟ مسیری که به روشنی نیازمند شفافیت، پاسخگویی و اراده‌ای واقعی برای مبارزه با فساد در درون ساختار‌های قدرت است.
در انتها شاید خالی از لطف نباشد که بگوییم، یکی از نکات کلیدی گزارش، تمرکز بر صدای متفاوتی است که از درون مجلس برخاسته؛ یعنی محمد منان رئیسی. این مساله اهمیت دارد چراکه برخلاف مواردی که منتقدان بیرونی درباره فساد حرف می‌زنند، وقتی انتقاد از درون ساختار بیان می‌شود، وزن و اعتبار بیشتری پیدا می‌کند. به همین دلیل در این گزارش سعی کرده‌ایم از او چهره‌ای ترسیم کنیم که گرچه تنهاست، اما حرف‌هایش پژواکی گسترده در جامعه دارد.
