ایران و گزینه های فراروی ایالات متحده

آفتاب‌‌نیوز : رابرت مک فارلین در آغاز میز گرد با توصیف پیچیدگی نحوه تعامل  با جمهوری اسلامی ایران، از آن به عنوان سردرگم ترین کلاف سیاست خارجی امریکا در دوران حضورش در پست مشاور امنیت ملی ریگان نام برده و افزود: از آن زمان تاکنون روابط کشور تغییر چندانی نداشته است و ایران هم چنان به عنوان بازیگری اصلی در صحنه تحولات خاورمیانه باقی مانده است. 

مک فارلین از ارتباطات ایران با گروه های تروریستی، پیگیری برنامه های هسته ای و دسترسی به منابع استراتژیک نفت و گاز و همزمان نقش فزاینده این کشور به عنوان تامین کننده اصلی انرژی برای هند و چین و در نهایت عدم وجود اشتیاق در میان دولتمران ایرانی برای تغییر موضع نسبت به امریکا به عنوان شاخصه های اصلی تعیین کننده رابطه میان دو کشور نام برد. 

دکتر تکیه به عنوان نخستین سخنران با اشاره به اینکه انتخابات اخیر ایران، دو اشتباه فاحش تحلیلگران را فاش کرد، افزود: باور عمومی بر این بود که مشارکت گسترده در انتخابات معمولا به سود نامزد اصلاح طلب تمام می شود و از سوی دیگر جامعه ایران به تدریج به سمت حمایت از نامزدانی حرکت می کند که خواهان رابطه بهتر با واشنگتن هستند. انتخابات اخیر با میزان مشارکت بیش از 60 درصد برگزار شد اما در نهایت این نامزد محافظه کارن بود که به پیروزی رسید. احمدی نژاد، نامزد پیروز در این میان مواضع بسیار سخت تری را در مقابل امریکا ـ در مقایسه با هاشمی رفسنجانی نامزد رقیب وی در دور دوم ـ اتخاذ کرده بود. 

تکیه با اشاره به سابقه احمدی نژاد او را نماد نسلی دانست که در جنگ خونبار ایران و عراق در جبهه ها جنگیده است. احمدی نژاد به عنوان یک مهندس در دهه 1980 عضو سپاه پاسداران بوده و در همانجا ارتباطات کلیدی خود را با محافل قدرتمند بر قرار کرده است. او سپس با استفاده از همین ارتباطات در نهایت به عنوان شهردار تهران انتخاب شده و مدتی نه چندان طولانی پس از آن وارد صحنه انتخابات شد. 

تکیه از احمدی نژاد به عنوان یک کاندیدای پراگماتیک نام برد. که خواهان عدالت اقتصادی برای فقرای ایران شده بود. 

وی در ادامه با اشاره به موضع گیری های « ضد نهادی» احمدی نژاد در برابر فساد نخبگان حاکم روحانیون مقامات نظامی و فرزندان شخصیت های سیاسی وی را عامل بروز شکاف در جنبش محافظه کار ایران معرفی کرده و پیش بینی کرد که اقدامات وی به از هم پاشیدگی اردوگاه محافظه کاران ایرانی منتهی شود. 

تکیه با اشاره به اینکه این روند باعث ایجاد نزاع های سیاسی شده افزود: شدت این نزاع ها باعث می شود توانایی او برای محقق ساختن وعده های انتخاباتی او که عمدتا حول محور برابری اقتصادی و عدالت اقتصادی استوار بود، کاهش یابد، چرا که برای متال، جهت کاهش یارانه و افزایش رشد اقتصادی احمدی نژاد مجبور به همکاری با بزرگان اقتصادیی است که خود بارها فعالیت های آنان را نفی کرده است. 

در حوزه سیاست خارجی نیز دکتر تکیه با اشاره به اینکه تلاشهای واشنگتن در ایزوله ساختن ایران باعث شده است، جوانان ایرانی نسبت به غرب بی تفاوت باشند افزود: رهبر سیاسی فعلی ایران، احمدی نژاد، در شرایطی به قدرت رسیده است که ایران ارتباطات بسیار کمی با امریکا داشته و همزمان هر نوع تلاش برای بهبود روابط میان دو کشور معمولا با تلاش و اشنگتن برای دور ساختن خود از حوزه سیاست خارجی ایران ناکام مانده است. 

تکیه در ادامه تصریح کرد که برخلاف برخی باورها، احمدی نژاد نقشی کلیدی در سیاست خارجی داشته و با توجه به نزدیکی وی به رهبری انقلاب و ریاست وی بر شورای عالی امنیت ملی این تاثیرگذاری افزایش خواهد یافت. از نگاه سیاست خارجی. دکتر تکیه معتقد است که احمدی نژاد تاکید خود را به رابطه با آسیا قرار داده است، امری که در حقیقت تداوم سیاست پیشین تهران است. با این وجود این کارشناس مسایل ایران مزبور معتقد است که تاکید صرفا در شعار بوده و امکان اعمال آن وجود ندارد بویژه، با توجه به اینکه شرایط اقتصادی ایران امکان صرف نظر کردن از غرب را غیر ممکن می سازد. 

در عرصه آزادی های اجتماعی نیز بازگرداندن روند فعلی به وضعیت سابق، از نگاه تکیه غیر ممکن است چرا که هر نوع اعمال محدودیتی ممکن است به اعتراضات سیاسی منتهی شود. 

جفری کمپ دیگر سخنران این میزگرد عمده مباحث خود را بر سه موضوع متمرکز کرد: انتخابات ایران چه پیامدهایی برای سیاست خارجی امریکا در قبال تهران داشته است، نقش ایران در عراق چگونه تغییر کرده و در نهایت تماس ایران با سه کشور اروپایی تا چه میزان دستخوش تحول می شود. 

در رابطه با مساله نخست، دکتر کمپ معتقد است که این انتخابات باید نمادی از قدرت جمهوری اسلامی و بازبودن فضای دیالوگ سیاسی در این کشور در جریان مبارزات انتخاباتی تلقی شود.
کمپ با اشاره به لزوم  درک عناصر انسانی انتخابات ایران افزود: در مورد ویژگی های شخص احمدی نژاد باید به این موضوع توجه داشت که هر چند وی نخستین غیر روحانی است که به این سمت انتخاب می شود اما  به عنوان شخصی کاملا مذهبی شناخته می شود. احمدی نژاد از حمایت قوی و قاطع برخی گروه ها همانند سپاه پاسداران برخوردار بوده و سابقه وی در دوران جنگ و همراهی عملی و رفتاری وی با نیروهای مذهبی نیز این رابطه را تقویت می کند. 

دکتر کمپ در ادامه با اشاره به اینکه احمدی نژاد فاقد هر نوع فساد یا رسوایی است که بتواند چهره اش را مخدوش کند افزود: وی در دوران حضور در پست شهردار تهران در منزل خود زندگی کرده و مسکن رسمی شهردار تهران را رد کرده بود. 

احمدی نژاد نیز همانند بوش به دلیل نگاه مطلق نگر و سیاه سفید بین خود مشهور است اما او همزمان همانند جیم کارتر با راه کارهای سیاسی چندان آشنا نیست. در این میان به طور خاصی باید توجه داشت که احمدی نژاد دارای هیچ تجربه ای در حوزه سیاست خارجی نبوده و تنها سفرهای خارجی وی به توکیو، مسکو و شانگهای محدود می شود. وی هرگز تجربه دیدار از غرب را نداشته است. 

دکتر کمپ در ادامه با تاکید بر اهمیت تماس با ایران برای بازگرداندن ثبات به عراق افزود: در گذشته شاید برخی از سیاستمداران ایرانی حضور امریکا در عراق را تهدید تلقی می کردند اما اکنون با توجه به درگیری امریکا در عراق و افغانستان این کشور دیگر تهدیدی جدی به برای ایران محسوب نمی شود. 

کمپ در ادامه با اشاره به اینکه ایران دارای توانایی لازم برای آفریدن بحرانهای متعدد برای امریکا در درون عراق است تصریح کرد: تماس با تهران و سایر همسایگان عراق، برای واشنگتن ضروری است. 

به باور این کارشناس مسایل خاورمیانه، ایران بیش از آنکه به شکل و نوع دولت عراق علاقه مند باشد خواهان اطمینان از عدم تهدید آفرینی آتی این کشور برای خود است. این تهدید می تواند به صورت جنگ داخلی شیعیان و اهل تسنن و یا حتی ایجاد کشور مستقل که در شمال عراق و یا روی کار آمدن یک دولت اشیعی که دارای روابط مناسبی با امریکا باشد، بروز پیدا کند. بدین ترتیب ایران خواهان عراق« غیر خصمانه» است که هیچ تهدیدی، چه سیاسی و چه نظامی، را متوجه منطقه نکند. این در حقیقت همان هدف ایالات متحده است. 

دکتر کمپ در بخش پایانی سخنان خود با تاکید بر لزوم تداوم  مذاکرات ایران و سه کشور اروپایی، از چهار گزینه به عنوان راه کارهای ایران نام برد. وی این چهار راهکار را به تاسی از گری سیمور، کارشناس موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک « زمان کشی، در گیری، تقلب و معامله» دانسته و افزود: ایران یا باید مذاکرات را طولانی مدت کرده تا اتخاذ هر نوع تصمیمی تا حد ممکن به تعویق بیافتد، یا با مقابله مستقیم با سه کشور اروپایی و رد تماس با آنها بپردازد، یا اینکه معامله با اروپا را پذیرفته و در خفا به تعقیب برنامه های هسته ای  خود بپردازد و یا در نهایت به معامله ای با غرب با هدف دست کشیدن از برنامه های فعلی در ازای دریافت فن آوری هسته ای از این کشورها تن در دهد. 

دکتر کمپ هیچ یک از این راه کارها را با توجه به اینکه دامنه عواقب آنها از خدشه دار شدن غرور ملی ایرانیان تا ارجاع پرونده به شورای امنیت و حمله نظامی گسترده است، برای ایران به صورت کامل قابل اجرا و همزمان رضایت بخش ندانست . وی با اشاره به اینکه رییس جمهوری بوش خود  از جمله حامیان فناوری هسته ای صلح آمیز در امریکا و نقاط دیگر جهان است تصریح کرد که بهتر است وی  در این مورد نیز رویکردی مشابه اتخاذ کرده و از برنامه های هسته ای ایران ، تا آنجا که نسبت به صلح آمیز بودن آنها تردیدی وجود ندارد ، حمایت کند. 

کمپ در بخش پایانی سخنان خود در مورد تاثیر حضور دولت احمدی نژاد بر روابط میان دو کشور گفت: هنوز برای نتیجه گیری در مورد تاثیر حضور دولت وی بر سیاست های متقابل دو کشور بسیار زود است، اما در این لحظه تنها نکته حایز اهمیت  این است که  تا حد امکان سیاست های امریکا و سه کشور اروپایی در مورد برنامه هسته ای ایران باید به یکدیگر نزدیک شده و همزمان بر سر  امتیازاتی که باید به ایران پیشنهاد شود و یا  جریمه ها و تنبیهات در نظر گرفته شده برای این کشور  در صورت عدم رعایت توافقات و تعهدات توافقی کامل صورت گیرد . این توافق تنها پیش از رسیدن به نقطه بدون بازگشت و اجتناب ناپذیر بودن برخورد مستقیم ثمر بخش است.