چگونگي مصرف دارو در ماه رمضان
بي شک با فرا رسيدن ماه رمضان، دغدغه بيماراني که براي درمان خود، يک يا چند دارو مصرف مي‌کنند، بيشتر مي‌شود و همواره دو موضوع ذهن اين بيماران را به خود معطوف مي‌کند، ابتدا نحوه مصرف دارو و ثانياً بهره‌مندي از برکات اين ماه شريف است. به همين دليل، مديريت درمان دارويي اين افراد بسيار حائز اهميت است.
آفتاب‌‌نیوز : در اين زمينه فرخ رامش مسئول کميته تجويز و مصرف منطقي داروي معاونت غذا و داروي دانشگاه علوم پزشکي در پاسخ به اين سئوال که آيا روزه داري بر روند بيماري تاثير گذار است يا خير؟ اظهار کرد: چنانچه با صلاحديد پزشک، با ارائه توصيههاي مورد نياز، امکان روزه داري براي آن بيمار فراهم باشد، چيدمان جديد دارويي به ويژه در مورد بيماراني که روزانه بيش از يک دارو مصرف مي کنند، ضروري است.
رامش در پاسخ به اين سئوال که آيا با توجه به مصرف دو يا حتي سه وعده غذايي در روزهاي ماه رمضان، تداخل ميان دارو و غذا رخ خواهد داد؟، گفت: در زمينه تداخل دارو با غذا بايد عرض شود که جذب برخي داروها همزمان با مصرف غذا تغيير نکرده و يا در برخي موارد حتي افزايش نيز پيدا مي کند. اما بسياري از داروها نيز در صورت مصرف همزمان با غذا دچار کاهش جذب مي شود.
اين داروساز تصريح کرد: در مورد داروهايي که جذب آنها به ميزان قابل توجهي تحت تاثير غذا قرار مي‌گيرد، دارو بايد يک ساعت پيش از غذا يا 2 تا 3 ساعت پس از مصرف غذا، استفاده شود (بهتر است در خانم ها بدليل احتمال کاهش سرعت تخليه معده، دارو 3 ساعت بعد از غذا مصرف شود. همچنين از مصرف غذاهاي دير هضم در وعده افطار پرهيز شود.
رامش در ادامه افزود: براي نمونه از ميان استاتين ها بهتر است برخي را همچون لووستاتين همراه وعده غذايي شب استفاده کرد و برخي همچون سيموستاتين را بهتر است، به دليل کاهش جذب دارو با غذا، با معده خالي مصرف کرد.
وي اظهار کرد: بسياري از آنتي بيوتيک ها، نه همه آنها، از جمله کپسول آزيترومايسين، با مصرف غذا دچار کاهش جذب مي شود، همچنين مهارکننده هاي پمپ پروتون همانند امپرازول، بيس فسفوناتها مانند آلندرونات و غيره به دليل کاهش آشکار در ميزان جذب و اثربخشي، و يا ايجاد عارضه گوارشي در صورت مصرف همزمان با غذا (بيس فسفوناتها- ريفلاکس) بايد حتماً با معده خالي (مثلاً پيش از صرف وعده غذايي) مورد استفاده قرار گيرد.
رامش تاکيد کرد: قابل ذکر است تداخل داروها با غذا تنها محدود به تداخل در جذب نيست، بلکه داروهاي متعددي وجود دارد که در صورت مصرف روزانه گريب فروت دچار کاهش متابوسيم با واسطه ايزوآنزايم CYP4503A4 موجود در ديواره دستگاه گوارش شده و نياز به تعديل دوز يا پايش علائم (عوارض) ناشي از تداخل احتمالي است.
مسئول کميته تجويز و مصرف منطقي داروي معاونت غذا و داروي دانشگاه علوم پزشکي اهواز، در پاسخ به اين سوال که آيا با توجه به تغيير زمان مصرف داروها از روز به شب، تغيير زمان مصرف داروهاي مورد نظر بلامانع است؟ افزود: تغيير زمان مصرف برخي داروها از روز به شب نيز مي تواند عارضه هايي را به بيمار تحميل کند. از جمله اين داروها مي توان به برخي مهارکننده هاي انتخابي باز جذب سروتونين مانند فلوکستين اشاره کرد که مصرف شبانه آن در برخي از بيماران مي تواند عارضه بي خوابي ايجاد کند.
رامش در ادامه گفت: چنانچه بيمار بيش از يک دوز از اين دارو استفاده کند بهتر است از اين نظر بررسي شود و بهترين رژيم مصرف براي وي در نظر گرفته شود.
اين داروساز تصريح کرد: ديورتيک ها از جمله ديگر داروهايي هستند که مصرف شب هنگام آنها توصيه نمي شود، اما مشکل ديگري که اين داروها دارد، احتمال وقوع دهيدراتاسيون در صورت مصرف آنها هنگام سحر است، بنابراين در صورت لزوم، بهترين زمان مصرف هنگام افطار است.
رامش در پاسخ به سئوال ديگري با اين عنوان که آيا طولاني بودن مدت زمان روزه داري و کم شدن فاصله زماني بين مصرف دوزهاي مختلف يک دارو، روند درمان بيمار را دچار اختلال مي کند؟ گفت: با توجه به طولاني بودن روزه داري (حدود 15 ساعت)، کم کردن فاصله بين دوزهاي مختلف 1 دارو مي تواند مشکل ساز شود. به عنوان مثال مي توان به داروهايي اشاره کرد که روزانه 3 تا 4 بار مصرف مي شود (همچون آنتي بيوتيک ها) و بهم زدن نظم مصرف، روند درمان را با مشکل مواجه مي کند. در اين موارد در صورت امکان، مي توان از داروهاي هم خانواده با طول اثر افزون تر استفاده کرد. به عنوان مثال مي توان به جايگزيني اريترومايسين (روزي 3 تا 4 بار) با کلاريترومايسين (روزي 2 بار) به دليل تشابه فارماکولوژيک بسيار زيادي که با هم دارد تنها در برخي موارد خاص قابل جايگزيني نيست اشاره کرد.
وي همچنين در پاسخ به اين سوال که آيا با توجه به اينکه زمان مصرف داروهاي مختلف به هم نزديک مي‌شود، تداخل دارويي از نوع تداخل در جذب يا ديگر انواع تداخل دارويي ايجاد مي‌شود؟ افزود: بيماراني که چندين داروي مختلف استفاده مي کنند، به دليل طولاني بودن زمان روزه داري ممکن است دو يا چند دارو را با هم مصرف کنند. مصرف همزمان يا با فاصله کم برخي داروها مي تواند مشکل ساز يا حتي مخاطره آميز شود، به عنوان مثال مي توان به مصرف همزمان يا با فاصله کمتر از 4 ساعت آلفا بلوکرهايي مثل ترازوسين با سيلدنافيل يا تادالافيل اشاره کرد. همچنين مي‌توان به کاهش جذب برخي داروها همچون سيپروفلوکساسين، لووتيروکسين، مايکوفنولات موفتيل و غيره با ترکيبات حاوي فروس توجه کرد.
رامش تاکيد کرد: بايد توجه کرد که اثر بخشي برخي داروها ممکن است به دليل تغييرات فيزيولوژيک بدن در ماه رمضان، دچار تغيير شود. به عنوان مثال سولفونيل اوره هايي مثل گلي بنکلاميد - که يکي از عوارض جانبي اصلي آنها هايپوگلايسي است - ممکن است برخي بيماران ديابتي را با خطر بيشتري از احتمال وقوع افت قندخون مواجه کند. در چنين مواردي چنانچه بيمار از دوز يک بار در روز اين دارو استفاده مي کند، بهتر است قبل از افطار (تنظيم دوز بر اساس سطوح قندخون روزانه و ريسک بروز هايپوگلايسمي انجام مي شود) استفاده شود.
اين داروساز در ادامه اظهار کرد: چنانچه بيمار به صورت دو بار در روز از اين دارو استفاده مي کند، دوز صبح، نصف شده و هنگام سحر استفاده شود و دوز عصر نيز بدون تغيير هنگام افطار مصرف شود. در اين موارد خصوصاً در افراد سالمند تغيير دارو به گلي کلازيد مي تواند خطر هايپوگلايسمي را کاهش دهد.
رامش خاطرنشان کرد: در هر صورت آگاه ساختن بيمار از علائم هايپوگلايسمي و ميزان قندخون هشدار دهنده که بيمار بايد روزه خود را بشکند، ضروري است.
رامش در پاسخ به اين سئوال که آيا با توجه به مصرف دو يا حتي سه وعده غذايي در روزهاي ماه رمضان، تداخل ميان دارو و غذا رخ خواهد داد؟، گفت: در زمينه تداخل دارو با غذا بايد عرض شود که جذب برخي داروها همزمان با مصرف غذا تغيير نکرده و يا در برخي موارد حتي افزايش نيز پيدا مي کند. اما بسياري از داروها نيز در صورت مصرف همزمان با غذا دچار کاهش جذب مي شود.
اين داروساز تصريح کرد: در مورد داروهايي که جذب آنها به ميزان قابل توجهي تحت تاثير غذا قرار مي‌گيرد، دارو بايد يک ساعت پيش از غذا يا 2 تا 3 ساعت پس از مصرف غذا، استفاده شود (بهتر است در خانم ها بدليل احتمال کاهش سرعت تخليه معده، دارو 3 ساعت بعد از غذا مصرف شود. همچنين از مصرف غذاهاي دير هضم در وعده افطار پرهيز شود.
رامش در ادامه افزود: براي نمونه از ميان استاتين ها بهتر است برخي را همچون لووستاتين همراه وعده غذايي شب استفاده کرد و برخي همچون سيموستاتين را بهتر است، به دليل کاهش جذب دارو با غذا، با معده خالي مصرف کرد.
وي اظهار کرد: بسياري از آنتي بيوتيک ها، نه همه آنها، از جمله کپسول آزيترومايسين، با مصرف غذا دچار کاهش جذب مي شود، همچنين مهارکننده هاي پمپ پروتون همانند امپرازول، بيس فسفوناتها مانند آلندرونات و غيره به دليل کاهش آشکار در ميزان جذب و اثربخشي، و يا ايجاد عارضه گوارشي در صورت مصرف همزمان با غذا (بيس فسفوناتها- ريفلاکس) بايد حتماً با معده خالي (مثلاً پيش از صرف وعده غذايي) مورد استفاده قرار گيرد.
رامش تاکيد کرد: قابل ذکر است تداخل داروها با غذا تنها محدود به تداخل در جذب نيست، بلکه داروهاي متعددي وجود دارد که در صورت مصرف روزانه گريب فروت دچار کاهش متابوسيم با واسطه ايزوآنزايم CYP4503A4 موجود در ديواره دستگاه گوارش شده و نياز به تعديل دوز يا پايش علائم (عوارض) ناشي از تداخل احتمالي است.
مسئول کميته تجويز و مصرف منطقي داروي معاونت غذا و داروي دانشگاه علوم پزشکي اهواز، در پاسخ به اين سوال که آيا با توجه به تغيير زمان مصرف داروها از روز به شب، تغيير زمان مصرف داروهاي مورد نظر بلامانع است؟ افزود: تغيير زمان مصرف برخي داروها از روز به شب نيز مي تواند عارضه هايي را به بيمار تحميل کند. از جمله اين داروها مي توان به برخي مهارکننده هاي انتخابي باز جذب سروتونين مانند فلوکستين اشاره کرد که مصرف شبانه آن در برخي از بيماران مي تواند عارضه بي خوابي ايجاد کند.
رامش در ادامه گفت: چنانچه بيمار بيش از يک دوز از اين دارو استفاده کند بهتر است از اين نظر بررسي شود و بهترين رژيم مصرف براي وي در نظر گرفته شود.
اين داروساز تصريح کرد: ديورتيک ها از جمله ديگر داروهايي هستند که مصرف شب هنگام آنها توصيه نمي شود، اما مشکل ديگري که اين داروها دارد، احتمال وقوع دهيدراتاسيون در صورت مصرف آنها هنگام سحر است، بنابراين در صورت لزوم، بهترين زمان مصرف هنگام افطار است.
رامش در پاسخ به سئوال ديگري با اين عنوان که آيا طولاني بودن مدت زمان روزه داري و کم شدن فاصله زماني بين مصرف دوزهاي مختلف يک دارو، روند درمان بيمار را دچار اختلال مي کند؟ گفت: با توجه به طولاني بودن روزه داري (حدود 15 ساعت)، کم کردن فاصله بين دوزهاي مختلف 1 دارو مي تواند مشکل ساز شود. به عنوان مثال مي توان به داروهايي اشاره کرد که روزانه 3 تا 4 بار مصرف مي شود (همچون آنتي بيوتيک ها) و بهم زدن نظم مصرف، روند درمان را با مشکل مواجه مي کند. در اين موارد در صورت امکان، مي توان از داروهاي هم خانواده با طول اثر افزون تر استفاده کرد. به عنوان مثال مي توان به جايگزيني اريترومايسين (روزي 3 تا 4 بار) با کلاريترومايسين (روزي 2 بار) به دليل تشابه فارماکولوژيک بسيار زيادي که با هم دارد تنها در برخي موارد خاص قابل جايگزيني نيست اشاره کرد.
وي همچنين در پاسخ به اين سوال که آيا با توجه به اينکه زمان مصرف داروهاي مختلف به هم نزديک مي‌شود، تداخل دارويي از نوع تداخل در جذب يا ديگر انواع تداخل دارويي ايجاد مي‌شود؟ افزود: بيماراني که چندين داروي مختلف استفاده مي کنند، به دليل طولاني بودن زمان روزه داري ممکن است دو يا چند دارو را با هم مصرف کنند. مصرف همزمان يا با فاصله کم برخي داروها مي تواند مشکل ساز يا حتي مخاطره آميز شود، به عنوان مثال مي توان به مصرف همزمان يا با فاصله کمتر از 4 ساعت آلفا بلوکرهايي مثل ترازوسين با سيلدنافيل يا تادالافيل اشاره کرد. همچنين مي‌توان به کاهش جذب برخي داروها همچون سيپروفلوکساسين، لووتيروکسين، مايکوفنولات موفتيل و غيره با ترکيبات حاوي فروس توجه کرد.
رامش تاکيد کرد: بايد توجه کرد که اثر بخشي برخي داروها ممکن است به دليل تغييرات فيزيولوژيک بدن در ماه رمضان، دچار تغيير شود. به عنوان مثال سولفونيل اوره هايي مثل گلي بنکلاميد - که يکي از عوارض جانبي اصلي آنها هايپوگلايسي است - ممکن است برخي بيماران ديابتي را با خطر بيشتري از احتمال وقوع افت قندخون مواجه کند. در چنين مواردي چنانچه بيمار از دوز يک بار در روز اين دارو استفاده مي کند، بهتر است قبل از افطار (تنظيم دوز بر اساس سطوح قندخون روزانه و ريسک بروز هايپوگلايسمي انجام مي شود) استفاده شود.
اين داروساز در ادامه اظهار کرد: چنانچه بيمار به صورت دو بار در روز از اين دارو استفاده مي کند، دوز صبح، نصف شده و هنگام سحر استفاده شود و دوز عصر نيز بدون تغيير هنگام افطار مصرف شود. در اين موارد خصوصاً در افراد سالمند تغيير دارو به گلي کلازيد مي تواند خطر هايپوگلايسمي را کاهش دهد.
رامش خاطرنشان کرد: در هر صورت آگاه ساختن بيمار از علائم هايپوگلايسمي و ميزان قندخون هشدار دهنده که بيمار بايد روزه خود را بشکند، ضروري است.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید