افت شدید دلار؛ اعتماد سرمایه‌گذاران به آمریکا از بین می‌رود؟

ارز‌ها به دلیل ترس از تورم، تصمیمات بانک مرکزی و سایر عوامل، دائما افزایش و کاهش می‌یابند. اما اقتصاددانان نگران هستند که کاهش اخیر دلار، به قدری چشمگیر است که از اتفاقی شوم‌تر، یعنی از دست دادن اعتماد به آمریکا خبر می‌دهد.

نفوذ دلار در تجارت فرامرزی و به عنوان یک پناهگاه امن دارایی، به مدت چندین دهه مستحکم شده است و به کاهش هزینه‌های استقراض دولت کمک کرده و به واشنگتن اجازه می‌دهد تا قدرت خود را در خارج از کشور نشان دهد. اما این مزایای عظیم در صورت آسیب دیدن اعتمادبه آمریکا، ممکن است از بین بروند.

بری آیچنگرین، اقتصاددان دانشگاه کالیفرنیا، برکلی، می‌گوید: اعتماد جهانی و اتکا به دلار، بیش از نیم قرن یا بیشتر، ایجاد شد، اما در یک چشم به هم زدن می‌تواند از دست برود.

دلار از اواسط ژانویه، در برابر سبدی از ارز‌های بزرگ، ۹ درصد کاهش یافته است که کاهشی نادر و شدید بوده و ارزش ارز آمریکا، به پایین‌ترین حد خود در سه سال اخیر رسیده است.

بسیاری از سرمایه‌گذاران وحشت‌زده از اقدامات ترامپ، فکر نمی‌کنند که دلار به سرعت از جایگاه خود به عنوان ارز ذخیره جهانی خارج شود و انتظار دارند افول این ارز، به شکل تدریجی روی دهد. با توجه به مزایایی که از دست می‌رود، چنین اتفاقی به اندازه کافی ترسناک است.

با وجود اینکه آمریکا، بدهی فدرال را در چند سال گذشته، دو برابر کرده است و کار‌های دیگری انجام می‌دهد که معمولا سرمایه‌گذاران را فراری می‌دهد، اما بسیاری از کالا‌های جهان به دلار مبادله می‌شوند و از این رو، تقاضا برای این ارز همچنان قوی مانده است. این امر به دولت، مصرف‌کنندگان و کسب‌وکار‌های آمریکا اجازه داده است تا با نرخ‌های غیرطبیعی پایین، استقراض کنند که به سرعت رشد اقتصادی و ارتقای استاندارد‌های زندگی کمک کرده است.

تسلط دلار همچنین به آمریکا این امکان را می‌دهد تا با مسدود کردن دسترسی به سیستم دلار، کشور‌های دیگر مانند ونزوئلا، ایران و روسیه را تحت فشار قرار دهد. اکنون این «امتیاز گزاف» همان طور که اقتصاددانان آن را می‌خوانند، به ناگهان، به خطر افتاده است.

افت دلار عجیب است

دویچه بانک اوایل ماه جاری، در یادداشتی به مشتریان در مورد یک «بحران اعتماد» هشدار داد و گفت: دارایی امن دلار در حال تضعیف است.

در گزارش محتاطانه‌تر شرکت «کپیتال اکونومیکس» آمده است: اینکه بگوییم وضعیت ذخیره دلار و نقش برتر آن، حداقل تا حدودی زیر سوال رفته است، دیگر گزافه نیست. معمولا ارزش دلار تقویت می‌شود، زیرا تعرفه‌هایی که دولت آمریکا برای واردات کالا‌های خارجی اعمال کرده، تقاضا برای محصولات خارجی را کاهش می‌دهند. اما دلار نه تنها این بار تقویت نشد، بلکه سقوط کرد و اقتصاددانان را متحیر کرد و به مصرف‌کنندگان آسیب رساند.

همچنین از بین رفتن جایگاه دلار به عنوان دارایی امن، می‌تواند به شکلی دیگر به مصرف‌کنندگان آمریکا ضربه بزند و با بالاتر بردن نرخ‌های بهره برای وام مسکن و معاملات تامین مالی خودرو، آنها را ناچار کند سود بیشتری پرداخت کنند.

مشکلات بدهی فدرال

نگران‌کننده‌تر از همه، احتمال افزایش نرخ‌های بهره به دلیل بدهی متورم فدرال آمریکا است که در حال حاضر، معادل ۱۲۰ درصد تولید اقتصادی سالانه آمریکا است.

بن استیل، اقتصاددان در شورای روابط خارجی می‌گوید: بیشتر کشور‌هایی که این نسبت بدهی به تولید ناخالص داخلی دارند، با یک بحران بزرگ رو‌به‌رو می‌شوند و تنها دلیلی که ما از آن خلاص می‌شویم، این است که جهان برای تجارت، به دلار نیاز دارد. دربرخی مواقع، مردم به طور جدی به گزینه‌های جایگزین دلار نگاه خواهند کرد. آنها در حال حاضر، با کمک کمی از یک رقیب اقتصادی آمریکا، این کار را انجام داده‌اند.

چین سال‌هاست که با برزیل برای محصولات کشاورزی، روسیه برای نفت و کره جنوبی برای سایر کالاها، قرارداد‌های تجاری به یوان منعقد کرده است. همچنین در آرژانتین، پاکستان و سایر کشورها، به بانک‌های مرکزی مستاصل، پول نقد به یوان وام می‌دهد و به‌عنوان آخرین راه‌حل، جایگزین دلار شده است.

یکی دیگر از جایگزین‌های احتمالی دلار آمریکا در سال‌های آینده، رمزارز‌ها خواهند بود. لری فینک، رئیس شرکت «بلک راک»، در نامه سالانه سهامداران خود در مورد تسلط دلار گفت: اگر کسری بودجه همچنان بالا برود، آمریکا در معرض خطر از دست دادن این موقعیت در برابر دارایی‌های دیجیتال مانند بیت‌کوین قرار می‌گیرد.

 البته همه به این باور نرسیده‌اند که دلیل اصلی کاهش ارزش دلار، از دست دادن اعتماد به آمریکا است. استیو ریچیوتو، اقتصاددان شرکت «میزوهو فایننشال» می‌گوید ضعف دلار نشان‌دهنده پیش‌بینی افزایش تورم به دلیل تعرفه‌ها است. دلار آمریکا موقعیت ارز ذخیره را زمانی از دست می‌دهد که کسی وجود داشته باشد که آن را از بین ببرد. در حال حاضر، چنین جایگزینی وجود ندارد.

سیاست متغیر سرمایه‌گذاران را به وحشت می‌اندازد

ترامپ با تعرفه‌ها و شکل اجرای آنها، در حال آزمودن حد و مرز واکنش سرمایه‌گذاران است. غیرقابل پیش‌بینی‌پذیری، آمریکا را به یک مکان با ثبات کمتر، قابلیت اطمینان کمتر و یک مکان نه چندان امن برای پول آنها تبدیل می‌کند.

در مورد منطق او که این سیاست را توجیه می‌کند نیز سؤالاتی وجود دارد. ترامپ می‌گوید تعرفه‌های آمریکا، کسری تجاری را کاهش می‌دهد و او به عنوان مدرکی بر این موضوع، استناد می‌کند که کشور‌ها در حال «تخریب» آمریکا هستند. اما در محاسبه تعرفه‌ها، او به کسری تجاری در کالا‌ها توجه کرد، نه خدماتی که آمریکا در آن برتری دارد.

 اکثر اقتصاددانان تصور می‌کنند کسری تجاری به هر حال نشانه‌ای از ضعف ملی نیست، زیرا هیچ مانعی برای رشد و شکوفایی اقتصادی نمی‌کند. ترامپ همچنین بار‌ها تهدید کرده است که استقلال فدرال رزرو را از بین خواهد برد و این نگرانی را افزایش داده است که او نرخ‌های بهره را برای تقویت اقتصاد کاهش خواهد داد؛ حتی اگر انجام این کار خطر افزایش تورم را به همراه داشته باشد.

این یک راه مطمئن برای فرار مردم از دلار است. پس از اینکه جروم پاول، رئیس فدرال رزرو در چهارشنبه گذشته گفت که برای هر گونه تغییر نرخ بهره، صبر خواهد کرد، ترامپ او را مورد انتقاد قرار داد و گفت: خاتمه خدمت پاول نمی‌تواند به اندازه کافی سریع انجام شود!

بر اساس گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، اقتصاددان برکلی می‌گوید «روز آزادی» که ترامپ اعلام کرد، اگر رئیس‌جمهور مراقب نباشد، می‌تواند به عنوان یک نقطه عطف و اولین گام به سمت یک شیب لغزنده یاد شود که در آن اعتماد بین‌المللی به دلار آمریکا از بین می‌رود.