چرا مغز انسان فریب چشم‌های ساختگی اشیا را می‌خورَد؟
وبگاه سای‌تِک‌دِیلی در گزارشی آورده است:
اگر تاکنون در اشیای روزمره، صورت یا حالات شبیه به انسان دیده‌اید، به احتمال زیاد تجربه‌گر پدیده‌ای هستید که دانشمندان آن را پاریدولیای (شبیه‌پنداری) چهره‌ای (Face Pareidolia) می‌نامند.
پژوهشگران دانشگاه ساری (Surrey) به‌تازگی بررسی کرده‌اند که این اثر دیداری عجیب چگونه می‌تواند توجه ما را جلب کند. یافته‌های آنها نشان می‌دهد این پدیده می‌تواند برای سازندگان پیام‌های تبلیغاتی که به دنبال جلب توجه مصرف‌کنندگان هستند، مفید باشد.
این مطالعه که در مجله آی پرسِپشِن/ i-Perception منتشر شد، بررسی کرده است که تمرکز ما در دو موقعیت چگونه تغییر می‌کند:
۱. هنگامی که فردی، نگاه خود را به جهت دیگری معطوف می‌کند (نگاه منحرف‌شده)
۲. هنگام مواجهه با اشیایی که شبیه چهره انسان هستند (پاریدولیا)
روش پژوهش
گروه پژوهشی با مشارکت ۵۴ داوطلب، چهار «آزمایش نشانه‌گیری نگاه» (Gaze Cueing Task) انجام دادند. در این آزمون‌ها برای شرکت‌کنندگان، تصاویر چهره‌هایی نمایش داده شد و تغییر توجه آنها براساس جهت نگاه آن چهره‌ها اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد مغز ما فریب چهره‌های دروغین اشیا را می‌خورَد. وقتی یک شیء به شکل چهره‌ای دیده می‌شود که چشم و دهان دارد و به سمتی نگاه می‌کند، ناخودآگاه مسیر نگاهش را دنبال می‌کنیم؛ گویی این شیء زنده است.
تفاوت پردازش مغز.
اما مغز این نشانه‌ها را به روش‌های متمایزی پردازش می‌کند: در چهره‌های واقعی، توجه ما بیشتر به چشم‌ها و جهت نگاهشان معطوف می‌شود. در پاریدولیا، ما کل ساختار چهره (از جمله موقعیت هر قسمت چشم‌مانند شیء) را درک می‌کنیم که به تمرکز قوی‌تر و پایدارتر منجر می‌شود.
توضیح علمی
دکتر دی فو (Di Fu)، مدرس علوم اعصاب‌شناختی دانشگاه ساری، می‌گوید: پژوهش ما نشان می‌دهد هم نگاهی که عمداً از چهره‌ها برگردانده شده و هم چهره‌های خیالی مشاهده‌شده در اشیا می‌توانند جهت نگاه ما را هدایت کنند، اما این کار را از مسیر‌های مغزی متفاوتی انجام می‌دهند. ما چهره‌های واقعی را با تمرکز بر ویژگی‌های خاصی مانند جهت چشم‌ها پردازش می‌کنیم. اما درباره اشیای شبه‌چهره، کل ساختار و موقعیت ویژگی‌های چشم‌مانند آنها را پردازش می‌کنیم که نتیجه‌اش افزایش توجه است.
کاربرد عملی: تبلیغات با چهره‌ها
یافته‌های این مطالعه ممکن است پیامد‌هایی فراتر از فهم بهتر پردازش اطلاعات توسط مغز داشته باشد. دکتر فو اضافه می‌کند: یافته‌های ما ممکن است کاربرد‌های عملی نیز داشته باشد، به‌ویژه در حوزه‌هایی مانند تبلیغات محصولات. تبلیغ‌کنندگان می‌توانند چیدمان‌های شبه‌چهره با عناصر برجسته چشم‌مانند را در طراحی‌های خود بگنجانند تا توجه مصرف‌کنندگان را بیشتر جلب کنند و تصویری به‌یادماندنی‌تر از محصولات خود در ذهن آنها بر جای بگذارند.
