دود آتش هورالعظیم در چشم مردم خوزستان
خشکسالی به جان هورالعظیم افتاده و بی‌آبی باعث شده تا بخش عراقی تالاب دچار خودسوزی شود. گونه‌های متنوع گیاهی و جانوری به‌عنوان سرمایه‌های منابع طبیعی جهان در معرض خطر و نابودی قرار گرفته‌اند، پیکر سوزان و تشنه تالاب دیگر توان ادامه زندگی ندارد و با خودسوزی، فریاد بی‌آبی سر می‌دهد.
فرماندار هویزه پیش از این اعلام کرده بود که وزش باد به سمت ایران باعث شده دود ناشی از خودسوزی تالاب به کشور هدایت شود و در مواردی زبانه‌های آتش به بخش ایرانی هور نیز سرایت کند.
دود فریاد بی‌آبی تالاب بین‌المللی هورالعظیم به چشمان و ریه مردم غرب خوزستان می‌رود و هنوز کشور عراق هیچ تعهدی نسبت به مهار آتش و حل این مشکل را نپذیرفته است.
مدارس شهرستان‌های غرب خوزستان در روزهای ابتدایی سال تحصیلی به دلیل تصاعد دود غلیظ از تالاب تاکنون ۲ روز تعطیل شده‌اند و با تداوم این شرایط، تعطیلی مدارس ادامه خواهد یافت.
عقب‌افتادگی تحصیلی دانش‌آموزان که سال گذشته به دلیل گردوغبار و آلودگی صنعتی رخ داد، این‌بار به‌واسطه دود تالاب گریبان آن‌ها را گرفته است.
طولانی شدن مدت سرایت دود ناشی از خودسوزی بخش عراقی تالاب هورالعظیم باعث شده سلامت مردم مناطق غرب استان، به‌ویژه شهرستان‌های هویزه و دشت‌آزادگان، به خطر بیفتد.
دود متصاعد از تالاب تا شهرستان‌های اهواز، باوی، ماهشهر و بندرامام نیز رسیده و موجب بروز مشکلاتی مانند تنگی نفس، سوزش چشم و گلو و تعطیلی ادارات شده است.
در مناطق غرب خوزستان بیمارستان مجهز و توانمندی برای حمایت از سلامت مردم وجود ندارد و به گفته مردم بومی منطقه، برای درمان عوارض ناشی از دود تالاب باید به اهواز مراجعه کنند.
با وجود پیگیری‌ها، ۲ بار هواپیمای آب‌پاش وارد خوزستان شد و عملیات مهار آتش انجام گرفت، اما تاثیر چندانی در کاهش دود نداشت.
طبق اعلام مدیرکل محیط‌زیست خوزستان، تنها راهکار حل مشکل خودسوزی تالاب هورالعظیم رهاسازی آب است، و فقط حوضه آبریز کرخه امکان تامین حق‌آبه تالاب را دارد، اما به دلیل خشکسالی، رهاسازی آب از این حوضه ممکن نیست.
لزوم رهاسازی آب از دجله برای احیای هورالعظیم و کاهش آتش‌سوزی‌ها
استاندار خوزستان با اشاره به قطع ورودی آب اروند از سمت عراق و گسترش آتش‌سوزی‌ها در بخش عراقی هورالعظیم گفت: برای کاهش مشکلات زیست‌محیطی منطقه و احیای تالاب، لازم است از رودخانه دجله آب رهاسازی شود تا دریاچه ام‌النعاج پرآب شود.
سید محمدرضا موالی‌زاده با تاکید بر لزوم تشکیل کارگروه تخصصی برای بررسی مسائل مشترک آبی میان ۲ کشور، اظهار داشت: موضوع آب باید در قالب کمیسیون مشترک ایران و عراق بررسی شود تا راهکارهای عملی و دوجانبه برای حل چالش‌های موجود اتخاذ گردد.
وی با اشاره به اینکه قطع تقریبی ورودی آب از سوی عراق مشکلات متعددی را در هورالعظیم ایجاد کرده، افزود: همکاری میان ۲ کشور برای برطرف شدن این مشکلات ضروری است و تداوم آتش‌سوزی‌ها در بخش عراقی تالاب موجب آزار مردم خوزستان شده است.
استاندار خوزستان همچنین از اقدامات استان برای مقابله با آتش‌سوزی‌ها خبر داد و گفت: هم‌اکنون با استفاده از هواپیمای آب‌پاش عملیات مهار آتش در حال انجام است.
حل مشکل خودسوزی هورالعظیم با همکاری ایران، عراق و ترکیه
بخش عراقی تالاب هورالعظیم طی هفت ماه اخیر به‌دلیل خشکسالی دچار آتش‌سوزی شده و به گفته فرماندار هویزه، تنها راه نجات تالاب رهاسازی آب از سوی ۲ کشور عراق و ترکیه است.
طرح رهاسازی آب از حوضه کرخه در تالاب هورالعظیم در حال بررسی است، اما تاکنون به‌دلیل خشکسالی به نتیجه نرسیده است.
فرماندار هویزه گفت: مهار خودسوزی در بخش عراقی تالاب هورالعظیم با همکاری و مشارکت سه کشور عراق، ترکیه و ایران قابل حل است.
عباس پورعاطف بیان کرد: خودسوزی در تالاب هورالعظیم همچنان ادامه دارد و تنها راه خروج از این وضعیت، رهاسازی آب از سوی کشور عراق است.
وی افزود: عراق قول پیگیری و حل این مشکل زیست‌محیطی را داده، اما هنوز اقدام مؤثری انجام نداده و بدون رهاسازی آب، این مشکل ادامه خواهد داشت.
پورعاطف با بیان اینکه دود ناشی از خودسوزی تالاب مشکلات زیادی برای سلامت مردم شهرستان ایجاد کرده، اظهار کرد: با تقویت تیم پزشکی و تجهیزات درمانی تلاش شده خدمات لازم به مردم ارائه شود.
فرماندار هویزه گفت: سه دستگاه رادیولوژی، سونوگرافی و اکو و یک دستگاه دیزل ژنراتور در بیمارستان این شهرستان مستقر شده و دستگاه اکسیژن به‌صورت منظم شارژ می‌شود.
پورعاطف افزود: در حال تامین ماسک رایگان برای توزیع میان مردم هستیم و از شهروندان می‌خواهیم اقدامات خودمراقبتی لازم را در زمان انتشار دود انجام دهند.
وی ادامه داد: شرکت‌های نفتی ایرانی و عراقی فعال در تالاب و یگان مرزبانی نیز به‌دلیل انتشار دود شدید با مشکلاتی مواجه شده‌اند.
فرماندار هویزه با اشاره به کاهش ۶۴ درصدی بارندگی در حوضه کرخه گفت: به‌دلیل خشکسالی، امکان رهاسازی آب از این حوضه وجود ندارد.
هورالعظیم در حال حاضر نه‌تنها یک تالاب خشکیده نیست، بلکه به محلی بحرانی تبدیل شده که پیامدهای زیست‌محیطی آن مستقیم بر زندگی و سلامت مردم غرب خوزستان تاثیر می‌گذارد. استمرار خودسوزی در بخش عراقی تالاب نشان می‌دهد که بدون مدیریت مشترک و همکاری بین‌المللی، حل این بحران بسیار دشوار خواهد بود و مسائل محیط‌زیستی فراتر از مرزهای سیاسی گسترش می‌یابند.
این بحران همچنین نشان‌دهنده ضعف زیرساخت‌های مقابله با حوادث زیست‌محیطی در منطقه است و ضرورت ایجاد برنامه‌های جامع پیشگیری، تجهیز مراکز درمانی محلی و آموزش شهروندان برای مواجهه با چنین شرایطی را بیش از پیش نمایان می‌کند.
اگر راهکاری پایدار برای مدیریت منابع آبی و احیای تالاب اندیشیده نشود، خسارت‌های بلندمدت به محیط‌زیست، اقتصاد محلی و کیفیت زندگی ساکنان منطقه ادامه خواهد داشت.
تالاب بین‌المللی هورالعظیم که در مرز ایران و عراق و در جنوب غرب خوزستان واقع شده، یکی از بزرگ‌ترین تالاب‌های کشور است و نقش حیاتی در حفظ تعادل اکولوژیک منطقه دارد.
این تالاب از پنج بخش تشکیل شده و بخش قابل توجهی از آن در خاک ایران قرار دارد. هورالعظیم زیستگاه ده‌ها گونه جانوری از جمله پرندگان مهاجر، ماهیان بومی و پستانداران آبزی است و در کنار آن، معیشت بسیاری از ساکنان محلی نیز به منابع آن وابسته است.
در ۲ دهه اخیر، به‌دلیل کاهش بارندگی، احداث سدهای متعدد در بالادست و محدود شدن جریان آب از سوی عراق، بخش‌های وسیعی از این تالاب خشک یا کم‌آب شده است. خشک شدن هور علاوه بر آسیب به تنوع زیستی، زمینه‌ساز افزایش گرد و غبار و بروز آتش‌سوزی‌های گسترده در مناطق مرزی ایران و عراق شده که آثار آن مستقیما بر سلامت و زندگی مردم خوزستان تاثیر گذاشته است.
هورالعظیم در کنوانسیون رامسر به‌عنوان یکی از زیست‌بوم‌های ارزشمند جهانی به ثبت رسیده و همواره مورد توجه نهادهای زیست‌محیطی داخلی و بین‌المللی بوده است، کارشناسان معتقدند احیای این تالاب نیازمند همکاری مشترک ایران و عراق، مدیریت اصولی منابع آبی و رهاسازی منظم آب از رودخانه‌های کرخه و دجله است تا از بروز بحران‌های زیست‌محیطی در منطقه جلوگیری شود.
