سرمایه‌گذاران طلا به چه می‌اندیشند؟
به گزارش بیزینس‌استاندارد هند، قیمت طلا همچنان بی‌وقفه افزایشی است و هیچ نشانه‌ای از افت در آن به چشم نمی‌خورد. معاملات آتی طلا در بورس کالای چندگانه هند (MCX) با رشد۱.۶۲ درصدی به ۱۲۳ هزار و ۳۱۳ روپیه به ازای هر ۱۰ گرم رسید که بالاترین رکورد تاریخی در بازار‌های هند محسوب می‌شود.
در سطح جهانی نیز قیمت طلا از مرز بی‌سابقه ۴۱۰۰ دلار به ازای هر اونس عبور کرد. این صعود چشمگیر، بار دیگر توجه عمومی را به فلز زرد جلب کرده و سرمایه‌گذاران، طلافروشان و اقتصاددانان را به اتفاق به طرح این پرسش واداشته است: چه عواملی در این افزایش دخالت دارند و این روند تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟
نکته برجسته درباره روند صعودی طلا این است که افزایش یک هزار دلاری اخیر قیمت این فلز گرانبها، تنها در ۲۰۷ روز رخ داده است. در حالی که طلا برای رسیدن از یک هزار به ۲ هزار دلار به حدود ۱۵ سال زمان نیاز داشت، جهش بعدی بسیار سریع‌تر بود و افزایش یک هزار دلاری دیگر، قیمت آن را ظرف تنها ۱۴ ماه (تا اواسط مارس ۲۰۲۵) به سه هزار دلار رساند. از ماه مارس تاکنون نیز قیمت طلا هزار دلار دیگر افزایش یافته است!
این نخستین باری نیست که طلا چنین رشدی را تجربه می‌کند. در طول تاریخ مقاطعی وجود داشته که طلا به همین اندازه درخشیده است؛ مقایسه مستقیم با بازه زمانی ۱۹۷۹ تا ۱۹۸۰ میلادی و همچنین افزایش قیمت در جریان «رکود بزرگ» در دهه ۱۹۳۰ هر دو از جهش‌های قیمتی مشابه حکایت دارد.
افزایش اخیر قیمت طلا به عوامل متعددی از جمله عدم قطعیت جهانی، انتظارات پولی و ضعف ارز‌های داخلی نسبت داده می‌شود. از سال ۲۰۲۲ میلادی، مجموعه‌ای از جنگ‌های جهانی، از تهاجم روسیه به اوکراین گرفته تا افزایش تنش‌ها بین چین و تایوان و همچنین آمریکا و چین، به همراه جنگ طولانی‌مدت غزه، ثبات مالی جهانی را متزلزل کرده است. در میان این هرج‌ومرج، طلا بار دیگر به‌عنوان سرمایه‌ای امن مورد توجه قرار گرفته است.
بانک‌های مرکزی پیشتاز این روند بوده و در سال‌های اخیر ذخایر طلای خود را به‌طور چشمگیری افزایش داده‌اند. طبق داده‌های شورای جهانی طلا، بانک‌های مرکزی در سال ۲۰۲۲ حدود یک هزار و ۸۲، در سال ۲۰۲۳ حدود یک هزار و ۳۷ و در سال ۲۰۲۴ با رقم رکوردشکن یک هزار و ۱۸۰ تُن، طلا خریداری کردند که بیش از دو برابر متوسط سالانه قبلی (حدود ۵۰۰ تن) است. افزون بر این، بسیاری از کشور‌ها ذخایر خود را از خزانه‌های بانک مرکزی انگلیس به ضرابخانه‌های داخلی منتقل کرده‌اند که نشان‌دهنده تلاش برای استقلال مالی است. به‌عنوان مثال، هند حد فاصل سال‌های ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۴ حدود ۲۱۴ تن طلا به این کشور بازگرداند.
افزون بر این، افزایش قیمت طلا با ضعف دلار آمریکا نیز ارتباط دارد. شاخص دلار که قدرت اسکناس سبز آمریکا را در برابر ۶ ارز اصلی رصد می‌کند، در سال ۲۰۲۵ حدود ۱۰ درصد کاهش یافته و سرمایه‌گذاران را از دارایی‌های دلارمحور دور کرده است. این کاهش از سیاست‌های تعرفه‌ای دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا نشات گرفته که تجارت جهانی را تحت فشار قرار داده و علاوه بر این، انباشت بدهی دولت آمریکا را وخیم کرده است. طرح پیشنهادی او که آن را «لایحه بزرگ و زیبا» توصیف کرده است، می‌تواند بیش از ۳.۹ تریلیون دلار به بدهی آمریکا بیفزاید. با افزایش کسری بودجه، مؤسسه اعتبارسنجی مودیز «Moody’s» رتبه اعتباری آمریکا را کاهش داد و این امر جذابیت طلا را به‌عنوان دارایی امن و بلندمدت بیش از پیش تقویت کرده است.
این نخستین باری نیست که طلا چنین روند فوق‌العاده‌ای را تجربه می‌کند. حد فاصل سال‌های ۱۹۷۸ و اوایل ۱۹۸۰، قیمت جهانی طلا از حدود ۲۰۰ دلار به بیش از ۸۵۰ دلار به ازای هر اونس، یعنی چهار برابر، افزایش یافت. عوامل این افزایش شامل تورم دو رقمی، شوک‌های نفتی و بحران‌های ژئوپلیتیکی از جمله انقلاب ایران و حمله شوروی به افغانستان بود.
رکود بزرگ دهه ۱۹۳۰
در جریان رکود بزرگ، جهان با فروپاشی بانکداری و کاهش تورم مواجه شد. فرانکلین روزولت، رئیس جمهوری وقت آمریکا در سال ۱۹۳۳، مالکیت خصوصی طلا را ممنوع کرد و در سال ۱۹۳۴ تحت «قانون ذخیره طلا»، قیمت فلز زرد را از ۲۰.۶۷ به ۳۵ دلار در هر اونس ارزش‌گذاری کرد. این تغییر سیاست، قیمت رسمی طلا را در حدود ۷۰ درصد افزایش داد که یکی از بزرگ‌ترین جهش‌های تاریخی محسوب می‌شود.
هرچند که این افزایش به طور عمده مدیریتی و ناشی از سیاست‌گذاری بود و بازار در آن نقشی نداشت، اما ثابت کرد که سیاست‌های پولی و ترس از کاهش ارزش ارز می‌تواند تقدیر طلا را یک شبه تغییر دهد. پس از آن قیمت‌ها تحت سیستم «برتون وودز» تا دهه‌ها پایدار ماند تا اینکه طلا در سال ۱۹۷۱ به طور کامل آزاد شد.
آیا تاریخ تکرار می‌شود؟
تاریخ نشان می‌دهد که بزرگ‌ترین جهش‌های قیمتی طلا اغلب با هراس، تورم و عدم قطعیت همراه بوده است و پس از بازگشت ثبات و نرخ بهره بالاتر، این رون فروکش می‌کند.
جهش دهه ۱۹۳۰ از سیاست‌گذاری نشات گرفت، اما عمده دلیل جهش سال ۱۹۸۰ تورم بود. افزایش قیمت کنونی تلفیقی از هر دو عنصر است؛ عدم قطعیت در حوزه سیاست‌گذاری و هراس جهانی.
با این وجود، خلاف گذشته، هم‌اکنون بانک‌های مرکزی خود جزو بزرگ‌ترین خریداران طلا هستند. به عنوان نمونه، بانک مرکزی هند ذخایر طلای خود را به بیش از ۸۵۰ تن افزایش داده و از دارایی‌های دلاری فاصله گرفته است.
این تقاضای یکنواخت ممکن است حتی در صورت فروکش کردن هیجانات معاملاتی، از قیمت‌ها حمایت کند. با این حال، تحلیلگران هشدار می‌دهند که در صورت کاهش شدید تورم و افزایش نرخ بهره، این امکان وجود دارد که طلا با اصلاحی مشابه سال ۱۹۸۰ مواجه شود.
