راه پرهزینه چین برای حذف دلار

 اتیوپی هفته گذشته، جدیدترین کشوری شد که به دنبال تبدیل حداقل بخشی از ۵.۳۸ میلیارد دلار بدهی خود به پکن به وام‌های یوانی بود. تعداد فزاینده‌ای از کشور‌های مستقل نیز از طریق اوراق قرضه، از تامین مالی ارزان‌تر چینی استفاده می‌کنند.

اما این استراتژی برای چین هزینه دارد و این کشور را مجبور می‌کند در این مسیر برخی از ضرر‌ها را تحمل کند، زیرا نرخ‌های داخلی بسیار پایین‌تر از نرخ‌های دلار هستند. کنیا اعلام کرد که با تبدیل وام‌های راه‌آهن چین از دلار، هزینه‌های سالانه خدمات بدهی را ۲۱۵ میلیون دلار کاهش داده است.

مایکل پتیس، عضو ارشد بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی، گفت: اگر وام گیرندگان کمتر بپردازند، وام‌دهنده کمتر دریافت می‌کند. سود چین در ازای درآمد کمتر این است که یوان به ارزی با کاربرد بین‌المللی بیشتر تبدیل می‌شود.

وام‌دهی به یوان به جای وام‌های دلاری

افراد آگاه می‌گویند چین از تبدیل وام‌های دلاری که در ابتدا برای پرداخت هزینه کالا‌ها و خدماتش در نظر گرفته شده بود، حمایت می‌کند. این افراد که نخواستند نامشان فاش شود، زیرا مجاز به صحبت علنی نبودند، گفتند: چنین رویکردی، پرداخت پول کالا‌های چینی به یوان را برای وام‌گیرندگان آسان‌تر می‌کند و نقش این ارز را در تسویه حساب‌های تجاری و تامین مالی ارتقا می‌دهد. یکی از این افراد گفت: همین اصل می‌تواند در مورد وام‌های جدیدی که به کشور‌های فراتر از آفریقا اعطا می‌شود، نیز صدق کند.

آنچه این معامله را برای چین ارزشمند می‌کند این است که یوان را عمیق‌تر در تجارت و پرداخت‌های بین‌المللی جای می‌دهد و برتری مالی آمریکا را در زمانی که دو اقتصاد بزرگ جهان با هم اختلاف دارند، تضعیف می‌کند. همچنین نفوذ در آفریقا را تقویت می‌کند؛ قاره‌ای که پس از افزایش تعرفه‌های ایالات متحده توسط دونالد ترامپ، به مقصد بسیار بزرگتری برای صادرات چین تبدیل شده است.

به گفته پتیس، اگرچه چین ممکن است با تغییر وام‌های دوجانبه از دلار به یوان، در نهایت سود کمتری دریافت کند، اما بر مسائل گسترده‌تری تمرکز دارد.

از نظر مالی، پکن راه‌هایی برای مدیریت ضرر‌های احتمالی دارد. به گفته کوین پی. گالاگر، استاد سیاست توسعه جهانی در دانشگاه بوستون، وام‌دهندگان چین به کشور‌های آفریقایی، می‌توانند اوراق قرضه یوان را با هزینه‌هایی بسیار ارزان‌تر از انتشار بدهی دلاری بفروشند. وی افزود: این به معنای آن است که حتی اگر آنها با نرخ‌های پایین‌تر به کشور‌های دیگر وام دهند، چین می‌تواند از متحمل شدن هرگونه ضرر قابل توجهی جلوگیری کند.

صرف نظر از محاسبات ژئوپلیتیکی، ردپای جهانی بزرگ‌تری برای یوان امکان‌پذیر شده است، زیرا فشار‌های مداوم تورم‌زدایی و کندی اقتصادی چین، اتخاذ یک سیاست پولی سهل‌گیرانه را در واکنش به این امر ضروری می‌کند.

اختلاف نرخ میان آمریکا و چین، وام‌گیرندگان را قادر می‌سازد تا هزینه سرمایه مطلوبی را در نظر بگیرند، درست همانطور که بسیاری از سرمایه‌گذاران جهانی پس از سیاست‌های نامنظم ترامپ در داخل و خارج از کشور، به دنبال تنوع‌بخشی به سرمایه‌گذاری و دوری از دلار هستند. امسال، مجارستان و قزاقستان اوراق قرضه‌ای به واحد پول چین فروختند، در حالی که سریلانکا اعلام کرد که برای یک پروژه بزرگراه، وام یوانی معادل ۵۰۰ میلیون دلار دریافت خواهد کرد. در همین حال، اندونزی در حال برنامه‌ریزی برای اولین فروش اوراق قرضه یوانی خود در خارج از کشور است.

ابتکار‌های چین برای ارتقای جایگاه بین‌المللی یوان

طبق داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط بلومبرگ، دولت‌ها، بانک‌های سیاست‌گذاری و نهاد‌های بین‌المللی تا اکتبر امسال در مجموع ۶۸ میلیارد یوان (۹.۵ میلیارد دلار) بدهی و وام منتشر کرده‌اند که دو برابر کل بدهی‌ها برای کل سال ۲۰۲۴ است.

در حالی که پکن رسما در مورد بحث‌های مربوط به وام‌ها کم صحبت کرده و هرگز آن را تائید نکرده است، وزارت امور خارجه متعهد شده است که همکاری عملی با کنیا و سایر کشور‌های آفریقایی را ارتقا دهد و سهم چین را در کمک به آفریقا برای دستیابی به توسعه مستقل و پایدار ایفا کند.

سواپ‌های ارزی دوجانبه بخش دیگری از تلاش چین برای پذیرش بیشتر بین‌المللی یوان است؛ توافقی که حدود ۳۰ کشور در سراسر جهان با بانک مرکزی پکن دارند.

سال‌ها وام‌دهی چین به خارج از کشور، مجموعه عظیمی از اقتصاد‌های بالقوه را ایجاد کرده است که می‌توانند از اصلاح بدهی‌های خود بهره‌مند شوند. به گفته گالاگر، ۷۸ کشور فقیر جهان طبق تعریفی که بانک جهانی استفاده می‌کند، حدود ۶۷ میلیارد دلار بدهی معوق به چین دارند.

با این حال، بانک مرکزی چین در حال اصلاح اولویت‌های خود بوده و اخیرا متعهد شده است که به باز کردن بازار‌های مالی داخلی و حمایت از موسسات خارجی علاقه‌مند به استفاده از یوان به عنوان ارز تامین مالی ادامه دهد. پکن همچنین دسترسی به بازار‌های بازخرید داخلی خود را گسترش داده و یک سیستم پرداخت سریع با هنگ‌کنگ راه‌اندازی کرده است تا خارجی‌های بیشتری را به سمت یوان جذب کند. در همین حال، صعود بی‌وقفه بازار سهام چین، تقاضا برای یوان را افزایش داده و سرمایه‌گذاران بیشتری را به بازار‌های داخلی سوق داده است. کنترل‌های سرمایه چین و ترجیح بانک مرکزی چین برای ثبات، این ارز را با وجود بازده پایین‌تر آن ثابت نگه داشته است.

در مقابل، دلار از ابتدای سال جاری تاکنون، حدود ۷.۵ درصد از ارزش خود را در برابر سبدی از ارز‌های جهانی از دست داده است، و وضعیت دلار به عنوان یک ارز امن به دلیل سیاست‌های تعرفه‌ای آشفته ترامپ و افزایش بدهی ایالات متحده، بی‌ثبات شده است.

در حالی که نظم جهانی در حال تغییر است، پکن مجبور است با یک عدم تطابق ساختاری دست و پنجه نرم کند که اقتصاد آن را به شدت به ارز رقیب اصلی‌اش وابسته کرده است. این وابستگی، به ویژه پس از آنکه واشنگتن نشان داد که پس از جنگ روسیه و اوکراین، مایل به استفاده از دلار به عنوان سلاح علیه روسیه است، برای چین آسیب‌پذیری ایجاد می‌کند.

گابریل وایلداو، مدیر عامل شرکت مشاوره‌ای تنئو، گفت: خرید‌های سنگین طلا توسط چین در سال‌های اخیر از جمله نشانه‌هایی است که نشان می‌دهد این کشور به طور مداوم و تدریجی به سمت دلارزدایی پیشرفت می‌کند. چین و سایر کشور‌های غیرغربی راه‌هایی برای کاهش تدریجی وابستگی خود به دلار پیدا خواهند کرد و پرداخت‌های یوان به یک گزینه پشتیبان به طور فزاینده‌ای مناسب تبدیل می‌شود.

هدف فوری پکن ایجاد یک سیستم پولی چندقطبی است که در آن یوان جایگزین معتبری ارائه می‌دهد. یک برنامه بلندپروازانه‌تر در بلندمدت، تبدیل یوان به یک ارز ذخیره جهانی واقعی است که منعکس‌کننده جایگاه چین به عنوان یک ابرقدرت فناوری و اقتصادی باشد.

در اظهاراتی که در ماه سپتامبر توسط مجله حزب کمونیست کیوشی منتشر شد، پان گونگشنگ، رئیس بانک مرکزی چین، گفت: سیستم بین‌المللی ممکن است به سمت ساختاری تکامل یابد که در آن چند ارز مستقل در کنار هم وجود داشته باشند، با یکدیگر رقابت کنند و یکدیگر را متعادل کنند.

بر اساس گزارش بلومبرگ، اما بسیاری از اقتصاددانان می‌گویند که در غیاب اصلاحات عمیق‌تر، نرخ بهره پایین چین به تنهایی برای افزایش جایگاه جهانی یوان کافی نخواهد بود.