منتقدان پاسخ دهند چرا کار به مکانیسم ماشه کشید

مخالفان دولت ماندن ایران در لیست سیاه FATF را بهانه‌ای برای حمله پیدا کرده‌اند، اما کامران ندری اقتصاددان در گفت‌و‌گو با «هم‌میهن» عنوان کرده CFT تازه در مجلس تصویب شده و به جلسه آخر FATF نرسیده، اما شرایط سخت‌تر شده مخصوصاً که مکانیسم ماشه نیز فعال شده است. 

‌اینکه برخی در کشور توقع دارند که از فردای تصویب قانون CFT باید از لیست سیاه خارج شویم، چقدر منطقی است؟

به‌هرحال CFT تازه در مجلس مصوب شده و به جلسه آخر FATF نرسید و باید منتظر باشیم و ببینیم شرایط چگونه پیش می‌رود، به‌هرحال شرایط سخت‌تر از گذشته شده، مخصوصاً که مکانیسم ماشه هم فعال شده است. روال کار به این شکل است که اگر ما بگوییم فلان کار را انجام خواهیم داد، وارد لیست خاکستری خواهیم شد، اما از نگاه FATF، ایران جز تصویب قانون CFT آن هم با تحفظ، کار دیگری انجام نداده است.

فرآیند در گذشته مشخص شده است، ۴۲ اقدام بود که در زمان آقای طیب‌نیا که وزارت اقتصاد دولت حسن روحانی را برعهده داشت از ایران خواسته شد که آنها را انجام دهد و ایشان قول همکاری داد و FATF کشور ما را از لیست سیاه خارج کرد. به‌هرحال اقداماتی که در گذشته از ما خواسته بودند مشخص است که پالرمو و سی‌اف‌تی نیز جزو آنها بود. در همان زمان برخی در کشور به بهانه‌های واهی نگذاشتند این موارد تصویب شود و دولت نتوانست به قول خود عمل کند و دوباره به لیست سیاه برگشتیم و آن اقدامات ۴۲ گانه که به آن «action plan» می‌گفتند معلق شد و اخیراً نیز این دو مورد توسط مجلس مصوب شد، البته فقط این موارد نیست و باید دولت گزارش‌هایی را به FATF می‌داد. 

ضمن اینکه اکنون داستان نیز تغییر کرده و شرایط در دقیقه ۹۰ به صورت دیگری درآمده است، در آن زمان آقای طیب نیا در شرایطی «action plan» را پذیرفت که برجام مصوب شده بود و آمریکا از برجام خارج نشده بود، الان نه‌تنها برجام پایان یافته است بلکه مکانسیم ماشه نیز فعال شده است و از نظر سازمان ملل تحریم‌های قبلی احیا شده است و کار را برای ما سخت‌تر کرده است، یعنی FATF باید تحریم‌های سازمان ملل را نیز اعمال کند. قبلاً FATF به تحریم‌های آمریکا ترتیب اثر نمی‌داد، چون یکجانبه بود و این برای FATF ملاک و معیار محسوب نمی‌شود، اما تحریم‌های سازمان ملل برای آنها مهم و قابل اجرا است.

‌اما مخالفان توقع دارند، چون این قانون در کشور تصویب شده، سریع از لیست سیاه خارج شویم...

اگر ایران بخواهد از لیست سیاه خارج شود، شرایط نسبت به زمانی که آقای طیب‌نیا با FATF توافق کرد به مراتب سخت‌تر شده است منتهی این به سیاست‌هایی برمی‌گردد که ما در داخل اتخاذ کردیم و اتفاقاً آن کسانی این شرایط را ایجاد کردند که با الزامات FATF مخالف بودند و اکنون هم همانی شد که به دنبال آن بودند، برای همین اعتراض و انتقاد آنهایی که از ماندن ایران در لیست سیاه گله دارند را متوجه نمی‌شوم، آنها می‌گفتند نباید تابع الزامات FATF باشیم، خب الان هم نیستیم بنابراین نباید ناراحت باشند.

اتفاقاً بخش عمده CFT و پالرمو و الزامات و قوانین آن را با تحفظ پذیرفتیم و انگار توقع دوستان خیلی زیاد است و می‌خواهند با کمترین همکاری با جامعه بین‌الملل بیشترین امتیاز و مزایا را از آنها دریافت کنیم، آن هم در شرایطی که در ضعیف‌ترین موضع خود، هم از لحاظ اقتصادی و هم از لحاظ سیاسی و هم از لحاظ نفوذ منطقه‌ای هستیم. من فکر می‌کنم آقایان باید مقداری توقعات خود را پایین بیاورند.

‌کشوری مثل ترکیه هم نزدیک به دو سال طول کشید تا حتی از لیست خاکستری خارج شود...

الان، اما وضعیت ما بدتر هم شده است، تحریم‌های سازمان ملل دوباره علیه کشور ما فعال شده است و FATF نمی‌تواند این را نادیده بگیرد. اگر مکانسیم ماشه فعال نمی‌شد ما راحت‌تر می‌توانستیم با FATF تعامل کنیم، اتفاقاً بیشتر تحریم‌های سازمان ملل ناظر بر مراودات بانکی ایران است و نباید انتظار داشته باشیم که هنوز همان شرایط زمان آقای طیب‌نیا را داشته باشیم؛ شرایط به مراتب خیلی سخت‌تر شده است.

باید این پرسش را از آقایان پرسید که چرا به چنین شرایطی رسیدیم؟ من بعید می‌دانم حتی اگر اقدامات و «action plan» توافق شده با آقای طیب‌نیا را هم اجرا کنیم بتوانیم از لیست سیاه خارج شویم و احتمالاً اقداماتی بیشتر از «action plan» را از ما خواهند خواست.

ایران باید مجدداً اعلام کند که از مجموع اقدامات توافق شده با آقای طیب‌نیا کدام را انجام داده است، ضمن اینکه آنها مدعی هستند آن توافقات برای زمان آقای طیب‌نیا و قبل از فعال شدن مکانیسم ماشه است و اکنون ایران در شرایط جدیدی قرار گرفته و به نظر من تحریم‌های سازمان ملل در ماجرای FATF قطعاً تاثیرگذار است و می‌توانند به آن استناد کرده و بگویند ایران در راستای تحریم‌های سازمان ملل اطلاعاتی را به ما بدهد تا مطمئن شویم مراودات و نقل و انتقالات بانکی ایران، سالم بوده است؛ چون بعد از فعال شدن مکانیسم ماشه در لیست تحریم‌های بانکی و بیمه‌ای سازمان ملل هستیم.

اگر آنها بخواهند این موضوع را نادیده بگیرند به این معنا است که FATF به تحریم‌های سازمان ملل خیلی توجه نکرده است، من امیدوارم اینگونه باشد، اما خیلی بعید است، چون آمریکا و کشور‌های اروپایی در FATF هستند و بعید است در شرایط فعلی بخواهند با ایران راه بیایند. باید بپذیریم که شرایط جدید نسبت به زمانی که آقای طیب‌نیا با آنها مذاکره کرد متفاوت شده و به ضرر ماست و وضعیت سخت‌تر و دشوارتری را داریم. البته همچنان می‌توان با گفت‌و‌گو مشکلات را حل کرد؛ دیپلماسی همیشه می‌تواند مؤثر باشد.