عضو دفتر رهبری: هرگونه مذاکره با آمریکا منوط به تغییر رفتار بنیادین آنها است
نشست علمی با عنوان «رهبری و دیپلماسی ملی» صبح امروز به همت معاونت فرهنگی و دانشجویی دانشگاه و با مشارکت انجمن علمی سیاست و حکمرانی در سالن امام حسین (ع) برگزار شد.
تحلیل نگاه رهبری به مذاکرات با آمریکا
در این نشست مهدی فضائلی عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب طی سخنانی با تأکید بر اینکه «درک صحیح از رهبری در نظام اسلامی مستلزم فهم پیوستگی میان عقلانیت انقلابی و واقع‌گرایی دینی است»، به تبیین مبانی تصمیم‌گیری رهبر معظم انقلاب در حوزه سیاست خارجی پرداخت و اظهار کرد: تصمیمات کلان سیاست خارجی در جمهوری اسلامی ایران بر چهار مبنا استوار است؛ آموزه‌های قرآنی و تعالیم دینی، اصول قانون اساسی، تجربه‌های تاریخی ملت ایران و باور به مردم‌سالاری دینی.
وی با اشاره به نمونه‌هایی از تصمیمات رهبر انقلاب در عرصه‌های مختلف، از جمله تأکید بر فتوای حرمت تولید و استفاده از سلاح هسته‌ای، تأکید بر نقطه‌زن بودن موشک‌ها برای پرهیز از آسیب به غیرنظامیان و نیز پایبندی به امان‌نامه‌ها در سیره حکومتی اسلامی، گفت: این موارد نشان می‌دهد که تصمیم‌گیری‌های رهبری نه بر اساس محاسبات صرفاً سیاسی، بلکه بر پایه آموزه‌های الهی و اخلاقی استوار است.
فضائلی در بخش دیگری از سخنان خود، با تبیین سازوکار‌های تصمیم‌گیری در سیاست خارجی کشور، به نقش شورای عالی امنیت ملی و جلسات مشورتی رهبری اشاره کرد و ادامه داد: تصمیمات کلان سیاست خارجی در فرآیندی منسجم و نظام‌مند از طریق شورای عالی امنیت ملی اتخاذ می‌شود و پس از تأیید مقام معظم رهبری قابل اجراست. علاوه بر آن، رهبر انقلاب در موضوعات مهم، جلسات مشورتی مستقلی با حضور مسئولان و کارشناسان برجسته برگزار می‌کنند تا ابعاد مختلف موضوعات به دقت بررسی شود.
فضائلی با استناد به فصل دهم قانون اساسی و اصول مرتبط با سیاست خارجی، یادآور شد: سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بر نفی سلطه‌جویی و سلطه‌پذیری، حفظ استقلال همه‌جانبه و تمامیت ارضی و برقراری روابط صلح‌آمیز متقابل با دولت‌های غیرمحارب استوار است و این اصول در تصمیم‌گیری‌های کلان همواره مدنظر رهبری قرار دارد.
وی همچنین در پاسخ به پرسشی درباره نحوه اجرای تصمیمات کلان سیاست خارجی بیان کرد: برخی تصمیمات ممکن است در مرحله اجرا با چالش‌هایی مواجه شود؛ گاه به دلیل ضعف مجریان، و گاه به سبب تغییر شرایط صحنه یا تدابیر طرف مقابل. با این حال، چارچوب‌های کلان رهبری همواره مسیر کلی سیاست خارجی را مشخص می‌کند.
فضائلی در قسمت دوم سخنان خود با اشاره به اصول کلی رهبر انقلاب در موضوع مذاکره با آمریکا اظهار کرد: هرگونه مذاکره یا همکاری با این کشور منوط به تغییر بنیادین رفتار آمریکا است و اولویت دادن به مذاکره در شرایط فعلی مردود است، مگر آنکه تغییرات اساسی در سیاست‌های آمریکا رخ دهد. با این حال، رهبر انقلاب در برخی مقاطع، با تحلیل دقیق شرایط، اجازه مذاکرات غیرمستقیم و محدود با آمریکا را صادر کرده‌اند که از جمله می‌توان به عراق، افغانستان و جریان برجام اشاره کرد. این مجوز‌ها همواره در چارچوب مشخص و با رعایت خطوط قرمز تعیین‌شده انجام شده است.
وی با تشریح تدبیر رهبر انقلاب در صدور مجوز مذاکرات برجام، سه بعد اصلی را برجسته کرد: تدبیر راهبردی برای خنثی‌سازی تهدیدات و مدیریت شرایط حساس ملی، اعتنا به نظر مردم و مشروعیت نظام و هدایت مذاکرات به توافقی مطلوب با حداقل خسارت برای کشور و مردم.
فضائلی تأکید کرد که رهبر انقلاب چارچوب‌ها و خطوط قرمز اصلی را مشخص می‌کنند و جزئیات مذاکرات به تیم مذاکره‌کننده واگذار می‌شود.
تحلیل ساختار حکمرانی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران
در ادامه این نشست حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی رنجبر، معاون راهبردی دفتر تبلیغات اسلامی به تبیین دقیق ساختار حکمرانی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران پرداخت و با ارائه نکات تحلیلی و مثال‌های مستند، جایگاه نهاد رهبری و مشورت با مجامع تخصصی را تشریح کرد.
وی با تأکید بر این که سیاست خارجی ایران از دو لایه «اعلامی» و «اعمالی» تشکیل شده است، توضیح داد: سیاست اعلامی عمدتاً توسط وزارت امور خارجه اجرا می‌شود، اما سیاست اعمالی که ماهیت واقعی کنشگری بین‌المللی را شکل می‌دهد، در نهایت در اختیار رهبر انقلاب و نهاد‌های مشورتی وابسته به ایشان قرار دارد.
رنجبر با استناد به تجربه مذاکرات برجام، توضیح داد: جمهوری اسلامی ایران همواره بر حفظ اطلاعات راهبردی و مدیریت هوشمندانه آن در مواجهه با دشمن تأکید داشته است. وی مذاکرات را در پنچ مرحله‌ای پیش از برجام، تصویب، اجرا و احیای برجام را به تفصیل بررسی کرد و تأکید نمود که هر یک از کنشگران اعم از فرماندهان نظامی، دیپلمات‌ها و نهاد‌های مشورتی نقش مشخصی در پیشبرد اهداف کلان کشور ایفا کرده‌اند.
رنجبر با بیان مثال‌هایی از عملیات‌های کمین و تدابیر نظامی در دوران دفاع مقدس و اقدامات سپاه قدس، نشان داد: دین اسلام اجازه می‌دهد در مواقع لزوم، از تدابیر هوشمندانه و پنهان برای حفاظت از کشور و ملت بهره برداری شود، مشروط بر آن که اصول اخلاقی و دینی رعایت شود.
وی افزود: با استناد به ماده ۱۱۰ قانون اساسی، نهاد رهبری بر تعیین سیاست‌های کلان کشور، نظارت بر حسن اجرای این سیاست‌ها، تصمیم‌گیری در زمینه جنگ و صلح و مدیریت راهبردی دیپلماسی خارجی مسلط است و این امر با مشورت با مجامع مشورتی مانند شورای عالی امنیت ملی و مجمع تشخیص مصلحت نظام انجام می‌شود.
رنجبر با تشریح تفاوت سیاست اعلامی و اعمالی در روابط بین‌الملل، به اهمیت تدبیر و هوشمندی در مذاکرات بین‌المللی اشاره و تصریح کرد: جمهوری اسلامی همواره تلاش کرده تا منافع ملی را بدون افشای تمام ظرفیت‌ها و توانمندی‌های خود حفظ کند.
