جزئیات گزارش مجلس درباره وضعیت فرونشست زمین در کشور
محمد معتمدی‌زاده سخنگوی کمیسیون اصل ۹۰ قانون اساسی امروز در جلسه علنی مجلس گزارش کمیسیون متبوعش درباره فرونشست زمین را قرائت کرد.
وی گفت: با احترام به نمایندگان و ملت ایران، فرونشست زمین یکی از مخاطره آمیزترین پدیده‌های کشور است و به دلیل برداشت بی‌رویه از آبخوان‌ها، عدم مدیریت صحیح منابع آب و انجام ندادن تکالیف قانونی توسط برخی دستگاه‌ها تشدید شده و در صورت ادامه روند، خسارات جبران ناپذیری به زیرساخت‌ها، سازه‌ها، خطوط انتقال آب، برق، گاز و نفت، ساختمان‌ها و شریان‌های حیاتی وارد خواهد شد.
معتمدی‌زاده افزود: گزارش کمیسیون اصل ۹۰ بر اساس بررسی‌های یک‌سال و نیمه، مطالعه گزارش‌های نمایندگان مجلس، استفاده از داده‌های سازمان نقشه‌برداری و سازمان زمین‌شناسی، بهره‌گیری از مراکز پژوهشی و بازدید میدانی از استان‌ها تهیه شده است.
وی تأکید کرد این گزارش اقدامات و قصور دستگاه‌های مسئول را در مدیریت منابع آب و جلوگیری از فرونشست زمین بررسی کرده است.
این نماینده مجلس ادامه داد: از مجموع دشت‌های کشور ۴۲۲ دشت در وضعیت ممنوعه و ممنوعه بحرانی قرار دارند، این در حالی است که این عدد در سال ۱۳۹۲ تنها ۳۱۷ دشت بوده است. دشت‌های مهم کشور که فرونشست در آنها مشاهده شده شامل استان‌های خراسان رضوی، مرکزی، اصفهان، همدان، آذربایجان شرقی و غربی، البرز، قزوین، گلستان، هرمزگان، تهران، کرمان، فارس، اردبیل، قم، یزد و سمنان است.
معتمدی‌زاده با اشاره به وضعیت ویژه تهران گفت: نرخ فرونشست در دشت شهریار و مناطق شهری تهران در سال آبی ۱۴۰۲–۱۴۰۳ به ۳۱ سانتی متر رسیده است که رکورد بالاترین نرخ فرونشست در کشور محسوب می‌شود.
وی افزود: پس از کاهش نسبی در سال‌های پربارش ۱۳۹۸، روند فرونشست دوباره افزایش یافته است و تهدید‌های جدی برای زیرساخت‌ها و سازه‌های حیاتی تهران ایجاد کرده است.
سخنگوی کمیسیون اصل نود مجلس تصریح کرد: بی‌توجهی به این پدیده باعث کاهش برگشت‌ناپذیر منابع آب زیرزمینی، ایجاد شکاف و تغییر شیب زمین، تخریب شریان‌های حیاتی مانند جاده‌ها، راه‌آهن، فرودگاه‌ها، پالایشگاه‌ها، ساختمان‌ها، خطوط انتقال انرژی و گسترش پهنه‌های بیابانی و افزایش مهاجرت و توسعه حاشیه‌نشینی خواهد شد.
معتمدی‌زاده عملکرد دستگاه‌های مسئول را مورد بررسی قرار داد و گفت: وزارت نیرو به‌عنوان متولی اصلی آب کشور عمدتاً بر تأمین منابع متمرکز بوده و مدیریت مصرف را به‌طور مناسب انجام نداده است.
وی ادامه داد: طرح احیا و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی که در پانزدهمین جلسه شورای عالی آب در سال ۱۳۹۴ تصویب و در برنامه ششم تکالیف آن تعیین شده بود، تاکنون موفقیت قابل قبول نداشته است.
معتمدی‌زاده ادامه داد: وزارت جهاد کشاورزی که بزرگترین نقش را در برداشت منابع آب زیرزمینی دارد وظایف خود در این زمینه به خوبی انجام نداده و توسعه‌های کوتاه مدت و سنتی در بخش کشاورزی بدون توجه به ظرفیت منابع آب، بحران فرونشست را تشدید کرده است.
وی افزود: وزارت راه و شهرسازی نیز تاکنون گزارشی از اقدامات خود در اجرای مصوبه مورخ ۱۶ دی ۱۴۰۰ هیئت وزیران درباره تدوین طرح جامع مواجهه با فروریزش‌های شهری و فرونشست زمین به کمیسیون ارائه نکرده است.
سخنگوی کمیسیون اصل ۹۰ در ادامه گفت: کمیسیون ضمن بررسی قوانین و مصوبات مرتبط با مدیریت منابع آب، مدیریت بحران، آمایش سرزمین و سیاست‌های کلی نظام، پیشنهاد کرده است وزارت نیرو، وزارت راه و شهرسازی و وزارت جهاد کشاورزی نسبت به اجرای فوری طرح‌های تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی، محدود کردن عمق و برداشت چاه‌ها، ایجاد بانک اطلاعاتی متمرکز فرونشست زمین، تدوین استاندارد‌های زیرساخت شهری، الزام صنایع به تصفیه و بازچرخانی پساب، و مقابله جدی با کف‌شکنی چاه‌ها اقدام کنند.
وی افزود: بی‌توجهی به این هشدار‌ها باعث گسترش بحران‌های اجتماعی، اقتصادی و عمرانی خواهد شد و مدیریت جدی منابع آب و زیرساخت‌ها در مناطق بحرانی امری ضروری است.
معتمدی‌زاده در پایان تأکید کرد: این گزارش در اجرای ماده ۱۰۱ آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی به هیئت رئیسه تقدیم شده تا اقدامات قانونی و پیگیری‌های لازم انجام شود.
