ساداتیان: وارد گفت‌وگوی مستقیم نشویم، واسطه‌ها منافع خود را دنبال خواهند کرد

سیدجلال ساداتیان سفیر ایران در انگلیس، در رابطه با ارزیابی خود از حضور مقامات دیپلماتیک کشور‌های عربستان، ترکیه و کره جنوبی در تهران و اهداف سیاسی که این دیدار‌ها دنبال می‌کنند، گفت: خدا کند تهران همواره به جای سه کشور، سی هیئت دیپلماتیک را میزبانی کند. ما نباید به این فکر کنیم که اگر کنار بکشیم و طاقچه بالا بگذاریم و بگوییم که مذاکره نمی‌کنیم، دیگران به سوی ما خواهند آمد و التماس خواهند کرد تا با ما گفت‌و‌گو کنند. ما فرصت‌های زیادی را در مسئله دیپلماسی از دست داده‌ایم.

وی ادامه داد: این گروه‌هایی که به ما نزدیک می‌شوند، هر کدام انگیزه‌های خاص خود را دارند. اگر از عربستان شروع کنیم، می‌بینیم که عربستان تغییر رویکرد جدی در سیاست‌های خود نشان داده است. از زمانی که محمد بن سلمان به قدرت آمده، با وجود اینکه هنوز نام پدرش، به عنوان پادشاه مطرح است، ولی عملاً ایشان تمامی امور را به دست گرفته و پادشاه واقعی عربستان است. 

بن سلمان می‌داند طرح ابراهیم در منطقه عملیاتی نمی‌شود

این استاد دانشگاه در تشریح تغییراتی عربستان سعودی، تصریح کرد: عربستان به شدت به دنبال جذب تکنولوژی و انجام پروژه‌هایی است که از جمله آنها می‌توان به راه‌اندازی شهر نئوم اشاره کرد. در زمینه آب، سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی انجام داده و در عرصه کشاورزی هم سرمایه‌گذاری جدی کرده است. همچنین در حوزه هوش مصنوعی فعالیت‌های جدی دارد و نسبت به مسئله تسلیحات و اقدامات نظامی کار‌هایی انجام داده است.

وی افزود: همچنین به سرعت خود را از جنگ با یمن خارج کرده و به سمت برقراری آرامش و امنیت در منطقه حرکت کرده است. او به خوبی درک کرده که طرح ابراهیم به دلیل مسائل منطقه‌ای عملی نیست و لذا به ایالات متحده نه گفت و بیان کرد که تا زمانی که دو دولتی به رسمیت شناخته نشود، نمی‌تواند روابط خود را با اسرائیل مطرح کند. 

قدرت عربستان در داخل ایالات متحده ارتقا یافته است

ساداتیان با اشاره به اینکه بین عربستان و اسرائیل روابط پنهانی وجود دارد، اظهار کرد: بن سلمان به صراحت با طرح ابراهیم اعلام مخالفت می‌کند. این اقدامات در راستای این است که عربستان کماکان بتواند نقش برادر بزرگ‌تر را در این منطقه ایفا و مدل توسعه چینی را پیاده‌سازی کند. یعنی از یک سو با روسیه در زمینه گاز و فرااوپک همکاری می‌کند و با چین هم در پروژه‌های مختلفی که در داخل عربستان وجود دارد، از جمله پروژه‌های ریلی و انرژی پاک، قرارداد‌هایی را منعقد کرده است.

وی ادامه داد: همچنین با آمریکا هم توافقاتی دارند. امروزه به نوعی قدرت لابی عرب‌ها در مقابل صهیونیست‌ها افزایش یافته و به ویژه قدرت عربستان در داخل ایالات متحده ارتقا یافته است. بنابراین، به تدریج موقعیت خود را در منطقه بهبود می‌بخشد.

باید درک کنیم که هر کشوری به دنبال منافع خاص خود است

این تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل در پاسخ به این سوال که به نظر شما عربستان قصد دارد ایران را در برنامه‌هایی که در منطقه دارد با خود همراه کند، تاکید کرد: عربستان در درجه اول به دنبال برقراری آرامش در این منطقه است تا بتواند مدل توسعه خود را پیش ببرد. اکنون می‌بیند که مشکلات ایران و ایالات متحده ممکن است به تنش‌های منطقه‌ای دامن بزند و به همین دلیل وارد این مذاکرات شده است. 

وی افزود: جمهوری اسلامی هم قاعدتاً از این مذاکرات استقبال کرده و می‌کند، اما باید به یاد داشته باشیم که عربستان برای منافع خود این کار را انجام می‌دهد و ما باید به خوبی درک کنیم که هر کشوری به دنبال منافع خاص خود است.

میانجیگران به دنبال منافع خود هستند

این کارشناس سیاست خارجی درباره نحوه مذاکره با غرب با میانجگری ترکیه و عربستان گفت: وقتی بخواهید وارد گفت‌وگوی مستقیم با ایالات متحده و اروپا نشوید و واسطه‌ای میان شما باشد به دنبال منافع خود خواهد بود. با این تصمیمی که شما گرفته‌اید اجازه می‌دهید، عربستان هم وارد این بازی شود، حتی ترکیه هم قصد دارد در این زمینه ورود کند.

ساداتیان عنوان کرد: البته باید توجه داشته باشید که ترکیه بیشتر ناظر بر مسئله سوریه است. در سوریه هنوز بخشی از مسائل حل نشده باقی مانده است. ترکیه گمان می‌کرد که با حمایت از احمد الشرح می‌تواند کنترل کامل سوریه را به دست آورد، و این بر اساس تفکرات عثمانیسم بود، یعنی بازگشت امپراتوری عثمانی که روزگاری همه این منطقه تحت کنترل او بود. 

ترکیه می‌خواست روسیه و ایران از سوریه خارج شوند

وی با اشاره به این نکته که تلاش بر این بود که ایران و روسیه در سوریه نفوذ خود را حفظ کنند، بیان کرد: ترکیه می‌خواست این وضعیت از دست روسیه و ایران خارج شود و در نهایت این امر محقق شد. اما از سوی دیگر، مشاهده می‌شود که قسمت جنوبی سوریه، به ویژه بلندی‌های جولان، تحت کنترل اسرائیل قرار گرفته و بخش‌های قابل توجهی از سوریه اکنون در دست اوست. در حالیکه نامه سازمان ملل بیان می‌کند که جولان متعلق به سوریه است و باید به آن کشور بازگردانده شود، آنها در حال الحاق این منطقه و ایجاد شهرک‌سازی هستند.

مسائل میان ایران و ترکیه باید مورد توجه قرار گیرد

ساداتیان در پاسخ به این سوال که به نظر شما ترکیه قصد دارد ایران را مجددا وارد مسائل روسیه کند، تصریح کرد: کرد‌ها که در حال حاضر در مرز‌های ترکیه با مشکلاتی مواجه هستند. آنها در حال مقاومت هستند و به طور مداوم درگیری‌هایی با ترکیه ایجاد می‌کنند که این امر ترکیه را مجبور به سرکوب آنها کرده است، اما اقدامات سرکوب‌گرانه‌اش هم به نتایج مطلوب نرسیده است.

وی تاکید کرد: همه این مسائل باید مورد توجه قرار گیرد؛ زیرا آنچه ترکیه تصور می‌کرد که حل و فصل شده، در واقع هنوز حل نشده است. ما در حال حاضر در مورد آذربایجان و همچنین مسیری که با ارمنستان داریم، با چالش‌هایی مواجه هستیم. چالش‌هایی در روابط ایران و ترکیه همچنان وجود دارد. همچنین در مورد سد‌هایی که ترکیه در حال احداث آنهاست، نگرانی‌هایی داریم که هم عراق را از آب محروم می‌کند و هم روی برخی از پروژه‌های ما تأثیر منفی می‌گذارد.

ساداتیان اضافه کرد: اگر بخواهیم به ابعاد مختلف همکاری بپردازیم، باید توجه داشته باشیم که روابط گردشگری ایران و ترکیه درآمد‌های خوبی را برای هر دو کشور به همراه داشته است. ایرانیان به امید اقامت، در ترکیه خانه می‌خرند و این امر بر روابط تجاری بین دو کشور تأثیر مثبت گذاشته است. ترکیه می‌تواند کالا‌های خوبی را به ایران بفروشد و همچنین بخشی از اقلام پتروشیمیایی را از ایران خریداری کند. 

وی ادامه داد: علاوه بر این، خط گاز که از طریق ترکیه به اروپا منتقل می‌شود، هم در حال احیا است و این امر برای ترکیه منافع اقتصادی به همراه خواهد داشت. بنابراین، موارد مختلفی وجود دارد که می‌تواند موضوع گفت‌و‌گو‌های ما و ترکیه باشد. گاهی اوقات ترکیه در برخی زمینه‌ها دست بالا را دارد و در برخی دیگر ایران دارای امکاناتی است که می‌تواند با آنها تعامل کند.

ترکیه به دنبال میانجگری بین روسیه و اروپا است

این دیپلمات بازنشسته با توضیح این مسئله که ترکیه تمایل ندارد تنش‌ها در منطقه افزایش یابد، گفت: ترکیه عضو ناتو است و روابطی با ایالات متحده دارد، اما تمایل بیشتری به سمت اروپا دارد تا بتواند به عضویت اتحادیه اروپا درآید. هرچند که اروپایی‌ها از پذیرش آن خودداری کرده‌اند، ولی ترکیه به دنبال نزدیکی به ایالات متحده نیز بوده است، در حالی که نزدیکی به اروپا برایش بیشتر به صرفه است. 

وی افزود: در نتیجه، تلاش می‌کند که وارد فضای تنش نشود و در صورت امکان بین روسیه و اروپا به نوعی میانجیگری کند. هر یک از این موارد که مورد بحث قرار گیرد، جای گفت‌و‌گو دارد و می‌توان به تفصیل به آنها پرداخت. تنوع موضوعات بین ما و ترکیه به قدری زیاد است که اگر روابط‌مان سردتر شود هم خیلی ماندگار نیست. 

این تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل در رابطه با ارزیابی خود از سفر اخیر مقامات کره جنوبی به ایران عنوان کرد: روابط ما با کره جنوبی نیز سرد شده است. هرچند که این روابط قطع نشده و سفارت‌ها همچنان فعال هستند، اما روابط تجاری گذشته بین ما و کره دیگر برقرار نیست. به ویژه در زمینه‌های اتومبیل‌سازی و لوازم خانگی، که قبلاً بیشتر سفارشات ما به کره داده می‌شد، اکنون به دلیل تحریم‌ها، این روابط دچار اختلال شده است.

ساداتیان گفت: بنابراین، باید بررسی کنیم که در دستور کار خود در تهران به چه موضوعاتی پرداخته‌اند. به نظر می‌رسد که آنها بیشتر به دنبال بازگشت به بازار گذشته خود هستند، اما در عین حال با تحریم‌ها مواجه‌اند. حال که به نظر می‌رسد شرایط بین ایران و ایالات متحده در حال حل و فصل است و امید به کاهش تحریم‌ها وجود دارد، کره جنوبی به دنبال تثبیت جایگاه خود است.