آسمان صاف تاشکند؛ راهکاری برای کاهش آلودگی هوای کلانشهرهای ایران
به گزارش رسانههای محلی، این تجربه نشان میدهد که موفقیت در کاهش آلودگی هوا در تاشکند نیازمند ترکیبی از برنامهریزی بلندمدت، بودجه مشخص و مشارکت فعال مردم و نهادهای دولتی است.
کان. اوز (Kun.uz) مینویسد: پایتخت ازبکستان طی سالهای اخیر با بحران جدی آلودگی هوا روبهرو بوده است. غلظت ذرات معلق ریز (PM ۲.۵) در برخی روزها تا ۱۰ برابر حد مجاز سازمان جهانی بهداشت افزایش یافته و سلامت عمومی و کیفیت زندگی شهروندان را به شدت تهدید کرده است. منابع صنعتی، خودروهای فرسوده، گرمایش خانگی و پدیدههای طبیعی مانند گرد و غبار و وارونگی دما از مهمترین عوامل این آلودگی هستند.
اقدامات فوری با بودجه ۱۲۰ میلیون دلاری
فرغانه نیوز (Fergana.News) گزارش داده است: دولت ازبکستان برای مقابله با آلودگی هوا در سالهای ۲۰۲۵ و ۲۰۲۶ (۱۴۰۴ و ۱۴۰۵) بیش از ۱.۵ تریلیون سوم (معادل ۱۲۰.۶ میلیون دلار) اختصاص داده است. جمالالدین کوچکاروف معاون نخستوزیر و وزیر اقتصاد و دارایی و جوسیببک کازبکوف معاون رئیس کمیته ملی محیطزیست و تغییرات اقلیمی، اعلام کردند که ۵۴۸ میلیارد سوم (۴۵.۶ میلیون دلار) از طریق درآمدهای اضافی بودجه به تاشکند اختصاص مییابد و ۹۰۰ میلیارد سوم (۷۵ میلیون دلار) تا پایان سال ۲۰۲۵ برای برنامههای پاکسازی هوا در اختیار نهادهای مربوطه قرار خواهد گرفت.
تشکیل کمیسیون ویژه و اقدامات روزانه
فرغانه نیوز مینویسد: به دستور شوکت میرضیایف رئیسجمهور ازبکستان، کمیسیونی ویژه برای اجرای اقدامات فوری تشکیل شد که ریاست آن بر عهده سعیده میرضیایوا دختر رئیسجمهور و رئیس دفتر ریاستجمهوری گذاشته شده است. این کمیسیون هر روز با بازدید از گلخانهها و کارخانهها فعالیت مراکز آلاینده را شناسایی و متوقف میکند. همزمان اقدامات محیطزیستی مانند آبیاری خیابانها، پاکسازی جویها و راهاندازی فوارهها در شهر اجرا میشود.
برنامههای بلندمدت برای بازگرداندن هوای پاکام. کان. اوز (m.kun.uz) نیز مینویسد: واحدهای صنعتی موظف شدهاند سیستمهای تصفیه ذرات و گاز نصب کنند و استفاده از دیگهای بخار و سوختهای آلاینده کاهش یابد. در کنار آن، ایجاد «کمربند سبز» و توسعه فضای سبز شهری و حومه به مساحت حدود ۴۴۱ هکتار پیشبینی شده است. این فضاهای سبز علاوه بر جذب ذرات معلق، به کاهش دمای شهری و بهبود کیفیت زیستگاه کمک میکنند.
جِیسیاچ. کون اوز (JCH.Kun.uz) گزارش داده است: نصب ایستگاههای خودکار پایش کیفیت هوا در ۱۲ منطقه شهر آغاز شده و تا سال ۲۰۲۶ اطلاعات لحظهای برای عموم منتشر میشود.
نتایج اولیه و بهبود کیفیت هوا
زامین. اوز (Zamin.uz) مینویسد: هوای تاشکند در روزهای اخیر بهبود یافته و غلظت PM ۲.۵ تنها ۲۰ درصد بالاتر از حد استاندارد است. با این حال، برخی روزها شاخصها هنوز بالاتر از حد مجاز ثبت میشود که نشان میدهد مسیر بهبود کامل هنوز ادامه دارد.
اجرای سختگیرانه و واکنشها
فرغانه نیوز گزارش داده است: اجرای برخی دستورات محیطزیستی با سختگیری همراه بوده است. در منطقه شهرخانه استان اندیجان، دستکم سه نانوایی با بیل مکانیکی تخریب شد. انتشار ویدئوی این اقدام واکنش گستردهای ایجاد کرد و پست مربوطه در کانال تلگرامی حذف شد و حاکم منطقه از سوی مقام استانی توبیخ شد.
چالشها و مسیر پیشرو
زوآی. نت (ZOI.Net) مینویسد: تغییرات اقلیمی، گرد و غبار و وارونگی دما همچنان تهدیدهای جدی برای کیفیت هوا هستند. کارشناسان محیط زیست تأکید دارند که مشارکت مردم و بخش خصوصی برای موفقیت بلندمدت برنامهها ضروری است.
در مجموع تجربه تاشکند نشان میدهد که حتی شهرهایی با سابقه طولانی آلودگی میتوانند با ترکیبی از اقدامات فنی، برنامهریزی بلندمدت و مشارکت عمومی مسیر خود را به سوی هوای پاکتر تغییر دهند. تاشکند اکنون میتواند به الگویی موفق برای دیگر شهرهای آسیای مرکزی تبدیل شود، الگویی که با مدیریت صحیح بحران محیط زیست، کیفیت زندگی شهروندان را ارتقا میبخشد.
