بازخوانی قتل عام سربرنیتسا؛ کشتار 8000 نفر به جرم مسلمان بودن

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: بیش از 15 سال از حادثه وحشتناک شهر مظلوم “سربرنیتسا” در بوسنی و هرزگوین می گذرد که طی آن در حضور نیروهای سازمان ملل و در مدت دو روز بیش از 8000 انسان بیگناه فقط به جرم مسلمان بودن مورد قتل عام وحشیانه قرار گرفتند. 

جنایت دهشتناک یازدهم جولای سال 1995(20 تیر) برای همیشه به عنوان برگی سیاه در کارنامه سازمان ملل متحد و نیروهای حافظ صلح اروپایی(هلندی ها) ثبت شد و در تاریخ معاصر نیز بعنوان لکه ننگی بر دامن اروپا باقی خواهد ماند.

با مروری به وقایع پس از فروپاشی یوگسلاوی سابق و تقسیم آن به شش جمهوری مستقل در می یابیم که دستیابی به استقلال در جمهوری بوسنی و هرزگوین با اکثریت مسلمان در مقایسه با جمهوری های دیگر با اکثریت مسیحی(اسلوونی ـ کرواسی مقدونیه) تلفات و ویرانی های سنگینی در بر داشته است و خون های زیادی بر زمین ریخته شده است.

درحالی که در هیچ یک از جمهوریهای با اکثریت مسیحی چنین حوادثی اتفاق نیفتاده و استقلال طلبی در این جمهوری ها در فضایی دیگر و خشونت و خونریزی بسیار کمتر صورت گرفته و دقیقا به همین علت است که مسلمانان بوسنی و هرزگوین دولت‌های اروپایی را به همدستی و مشارکت در جنایات صرب‌ها متهم می‌کنند و آنان را در قتل عام هزاران انسان بی گناه شریک جرم می دانند. ننگی که یقینا تا ابد از پیشانی اروپائیان مدعی حقوق بشر زدوده نخواهد شد. مطلب پیش‌روی که در آستانه سالگرد فاجعه “سربرنیتسا” تهیه شده شامل دو بخش است که بخش اول روز شمار وقایع و بخش دوم نقش سازمان ملل و اروپاییها، در شکل گیری آن فاجعه مورد بررسی قرار می‌دهد:


1-روز شمار وقایع

8 ـ6 جولای 1995 (17ـ15 تیر 1374): نیروهای صرب حلقه محاصره شهر سربرنیتسا را که طی چند سال جنگ ده ها هزار آواره مسلمان را از مناطق شمال شرق بوسنی در خود جای داده بود تنگ تر کردند. حدود 600 نظامی هلندی مسلح با سلاح سبک از آوارگان محافظت می کردند. مواد غذایی به پایان رسیده و از ماه مه نیز هیچگونه مواد غذایی به این منطقه محاصره شده وارد نشده بود. توپخانه نیروهای صرب منطقه را زیر آتش خود گرفته بود و مدافعین مسلمان شهر خواستار بازگرداندن سلاح های خود از نیروهای سازمان ملل شدند که این تقاضا مورد قبول واقع نشد. فرمانده هلندی نیروهای سازمان ملل در تماس با مرکز فرماندهی نیروهای سازمان ملل در سارایوو خواستار حمایت هوایی گردید.

9 جولای 1995 (18 تیر 1374): صرب های بوسنی آتش حملات خود را تشدید کرده و در نتیجه هزاران آواره در مقابل پیشروی صرب ها از اردوگاه های اطراف بسوی شهر در حال حرکت بودند. صربها در حین پیشروی حدود 30 سرباز هلندی را از ایستگاه های بازرسی گروگان گرفتند. یک سرباز نیروهای حافظ صلح هنگام عقب نشینی نیروهای هلندی از شهر توسط یکی از آوارگان بشدت زخمی شد.

10 جولای 1995 (19 تیر 1374): پس از اینکه صرب ها مقر نیروهای هلندی را زیر آتش گرفتند سرهنگ کارمن فرمانده نیروهای هلندی خواستار حمایت هوایی سازمان ملل شد. فرمانده نیروهای سازمان ملل در ابتدا با این درخواست مخالفت کرد ولی پس از اینکه فرمانده هلندی درخواست خود را تکرار کرد با درخواستش موافقت شد. قبل از اینکه جنگنده‌های سازمان ملل وارد عمل شوند حملات صربها متوقف و لذا حمله‌ای به صرب‌ها صورت نگرفت. با فرا رسیدن تاریکی حدود 4 هزار نفر از آواره در خیابان‌های شهر سرگردان و مضطرب بودند. تجمع زیادی در اطراف یگان های هلندی مستقر در شهر بوجود آمده بود. فرمانده هلندی به رهبران شهر گفته بود اگر تا ساعت 6 صبح صرب ها از اطراف منطقه امن اعلام شده عقب‌نشینی نکنند مواضع آنها بشدت بمباران خواهد شد.

11 جولای 1995 (20 تیر 1374): نیروهای صرب عقب نشینی نکردند. اما ساعت 9 صبح از سارایوو به فرمانده هلندی اطلاع دادند که درخواست وی برای حمایت هوایی به شکل صحیحی ارایه نشده است. در ساعت 10:30 درخواست دیگری به سارایوو ارسال شد ولی جنگنده‌ها می‌بایست برای سوختگیری به پایگاه‌های خود در ایتالیا باز گردند. حوالی ظهر بیش از 20 هزار آواره که غالبا زن، کودک و افراد ناتوان بودند بسوی پایگاه نیروهای هلندی در "پوتوچاری" سربرنیتسا هجوم آوردند. ساعت 14:30 دو نیروی هلندی دو بمب بسوی مواضع صربها در اطراف سربرنیتسا پرتاب کردند. صرب‌ها در پاسخ به منظور جلوگیری از حملات جنگنده های F16 سازمان ملل تهدید به کشتن گروگان‌های هلندی و بمباران آوارگان کردند. دو ساعت بعد ژنرال “راتکو ملادیچ” فرمانده نیروهای صرب همراه تیم خبرنگاران وارد شهر سربرنیتسا شد. ملادیچ عصر همان روز فرمانده نیروهای هلندی را فراخواند و به وی التیماتوم داد که مسلمانان برای حفظ جان خود باید سلاح‌ها را تحویل دهند.

12 جولای 1995 (21 تیر 1374): اتوبوس ها برای انتقال زنان و کودکان به مناطق تحت کنترل مسلمانان وارد شهر شدند. صرب ها تمام مردان بین 12 تا 77 سال را برای بازجویی به اتهام جنایت جنگی جدا کرده بودند. گفته می‌شود در طول 30 ساعت حدود 23 هزار زن و کودک را از منطقه خارج کردند و هزاران تن از مردان مسلمان نیز در داخل کامیون ها و انبارهای شهر نگهداری می شدند. حدود 15 هزار رزمنده مسلمان نیز تلاش داشتند شبانه زیر آتش توپخانه صرب ها از طریق کوه های اطراف به سوی مناطق تحت کنترل مسلمانان فرار کنند.

13 جولای 1995 (22 تیر 1374): نیروهای حافظ صلح اولین گروه از اجساد غیرنظامی مسلمانان در یک انبار در روستایی بنام KRAVICA از منطقه بدست آوردند. نیروهای حافظ صلح در مقابل 14 سرباز گروگان هلندی حدود 5 هزار مسلمان را که به پایگاه نیروهای هلندی پناه آورده بودند را تحویل صرب ها دادند.

16 جولای 1995 (23 تیر 1374): اولین گزارشات قتل عام سربرنیتسا با رسیدن بازماندگان این شهر که پس از یک راهپیمایی طولانی خود را به مناطق تحت کنترل مسلمانان رسانده بودند منتشر شد. در نتیجه مذاکرات سازمان ملل و صربها نهایتا نیروهای هلندی مجوز خروج از سربرنیتسا را دریافت کردند و تمام سلاح ها، مواد غذایی و داروهای خود را نیز رها کردند. پنج روز بعد نیروهای صرب شهر سربرنیتسا را اشغال کردند. گفته می شود بیش از 8000 مسلمان در این واقعه بقتل رسیدند.


2- نقش سازمان ملل و اروپائی‌ها (کوتاهی جامعه بین‌الملل)

در اوایل سال 1995 (1374) با میانجیگری آمریکا و اروپائیان، یوگسلاوی سابق 2 با استقلال بوسنی هرزگوین موافقت کرد و برای پایان دادن به جنگ قرار شد نیروهای حافظ صلح در مناطق حساس بوسنی مستقر شوند. این درحالی بود که شورای امنیت سازمان ملل در سال 1993(1372) هنگامی که صرب‌ها حملات خود به مناطق مسلمان نشین را تشدید کرده بودند شهر سربرنیتسا را به همراه سارایوو، توزلا، گوراژده، بیهاج و ژپا را بعنوان مناطق امن اعلام کرده بود. بنابراین نسل کشی در مقابل چشم نیروهای حافظ صلح و در منطقه ای که از سوی سازمان ملل امن اعلام شده بود به وقوع پیوست. در قضیه نسل کشی سربرنیتسا در دادگاه وجدان بشریت، غرب و اروپا که بیش از دیگران داعیه دار بشردوستی دارند، باعث جنایت شده اند بخصوص هلندیها که مسلمانان بی دفاع را تسلیم صرب‌ها کردند.

واضح است که علاوه بر عاملین صرب، سازمان ملل و دولت هلند روی نیمکت متهمین قرار دارند. اعتراف شخصیت های غربی در این مورد تاییدی بر این مدعا است “جک استراو” وزیر خارجه سابق انگلیس طی سخنانی بدین مناسبت اظهار داشت: دنیا از اینکه موفق نشد کشتار صرب ها در جنگ بوسنی را متوقف کند، شرمنده است. “کوفی عنان” دبیرکل سابق سازمان ملل نیز صربرنیتسا را همواره موجب عذاب وجدان سازمان ملل عنوان کرد. “مارک براون” نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل هم طی عبارات مشابهی اظهار داشت: سربرنیتسا همواره تاریخ سازمان ملل را خدشه دار خواهد کرد.

صرب‌ها متهم ردیف اول

نسل کشی سربرنیتسا در زمان حکومت میلوشوویچ متهم و زندانی اصلی دادگاه لاهه بوقوع پیوست. وی که چند سال پیش قبل از صدور رای دادگاه در زندان این دادگاه بر اثر بیماری درگذشت، اما جنایات انجام شده به‌حدی بود که دولت‌های بعدی صربستان علی رغم میل باطنی خود نتوانستند نسبت به تقصیر و نقش صرب‌ها در این جنایات اعتراف نکنند.

جامعه بین الملل برای جبران کوتاهی های خود دولت محلی صربسکای بوسنی را مجبور نمود با تشکیل کمیته ای حقیقت یاب عاملان حادثه سربرنیتسا را مشخص کند. دولت صربسکا نیز پس از وقت کشی های فراوان نهایتاً کمیته ای بدین منظور تشکیل داد. گفته می شود در گزارش تهیه شده کمیته مذکور اسامی 19000 نفر صرب بعنوان عاملین کشتار سربرنیتسا ذکر شده است که از این تعداد 892 نفر از آنها هنوز در ادارات دولتی مشغول به‌کار می‌باشند. البته هنوز تمام عاملین جنایت این جنابت شناسایی یا مجازات نشده‌اند و حضور این افراد در منطقه سربرنیتسا عامل بوجود آمدن نا امنی برای بازگشت مسلمانان به این منطقه می‌باشد.

از سوی دیگر جامعه بین‌الملل برای جبران گذشته تاریک خود در جنگ بوسنی وهرزگووین و ترسیم چهره عدالت‌جوی خود به قربانیان جنگ بوسنی و مردم جهان همواره از دستگیری "کاراجیچ" و "ملادیچ" بعنوان کسانی که عامل اصلی جنایات صرب‌ها در بوسنی بودند. حمایت کرده است. اما با وجود اینکه نیروهای نظامی کشورهای اروپایی و ناتو در بوسنی و کشورهای همسایه حضور دارند، و کنترل اطلاعاتی و امنیتی بوسنی و منطقه توسط سازمان های اطلاعاتی کشورهای قدرتمند غربی حاضر در بوسنی انجام می‌شود، ولی هنوز موفق به دستگیری ملادیچ و معرفی به دادگاه لاهه نشده اند. بنظر می‌رسد عدم توانایی یا عدم وجود اراده سیاسی برای دستگیری جنایتکاران صرب نقطه ضعف بزرگ کشورهای غربی بویژه آمریکا در بالکان می‌باشد.

اگر واقعاً ناتوان از دستگیری جنایتکاران می‌باشند، معرفی خود به‌عنوان کشورهایی با توانایی بالای نظامی ـ امنیتی سراب و دروغی بیش نیست و اگر هم فاقد اراده سیاسی برای این کار می‌باشند بنابر این معلوم می‌گردد شعار عدالت‌طلبی و حمایت از حقوق قربانیان خالی از هرگونه صداقت و حقیقت است. سوابق امر نشان می‌دهد اراده سیاسی لازم برای دستگیری در نیروهای ناتو وجود ندارد و بیشتر به فکر داد و ستد‌های خود هستند تا دستگیری جنایتکاران، پس از گذشت چند سال از این قتل عام فجیع، جمعی از بازماندگان سربرنیتسا (همسران، مادران و فرزندان قربانیان) از دولت هلند بخاطر اقدامات نیروهایش در زمان حضور در سربرنیتسا، شکایت کردند. گفته می شود در صورتی که دادگاهی بدین منظور تشکیل شود، دولت هلند و سازمان ملل متهمین اصلی این دادگاه خواهند بود. وکلای بازماندگان سربرنیتسا اعلام کرده اند قصد دارند دو دبیرکل سازمان ملل را بعنوان شاهد به این دادگاه فرا بخوانند. البته این احتمال وجود دارد که دولت هلند قبل از صدور رای دادگاه با شاکیان توافق نماید و به خانواده های قربانیان غرامت بپردازد. در این حالت دولت هلند می بایست حدود 2 یا 3 میلیارد یورو غرامت بپردازد.

بعد از گذشت یک دهه از این حادثه “بوریس تادیچ” رئیس جمهور صربستان بعنوان اولین مقام عالیرتبه صربستان ضمن شرکت در مراسم دهمین سالگرد نسل کشی سربرنیتسا اعلام کرد برای ادای احترام به قربانیان این حادثه در مراسم بزرگداشت آنان شرکت نموده است. وی پیش از سفر به بوسنی به منظور شرکت در این مراسم گفته بود با حضور خود نشان می دهد صربستان نسبت به این حادثه چه احساسی دارد. تادیچ همچنین اعلام کرد به دلایل انسانی تاکید بر محکومیت جنایات جنگی و نیز با هدف اعتمادسازی بین کشورهای منطقه در این مراسم حضور می یابد. از سوی دیگر دولت صربستان نیز چند روز قبل از سفر تادیچ بطور رسمی جنایات جنگی در سربرنیتسا را محکوم کرد.

10سال پس از این حادثه دادگاه لاهه در حکم صادره خود در مورد شکایت بوسنی علیه یوگسلاوی سابق اعلام کرد در سربرنیتسا نسل کشی به وقوع پیوسته است و در نتیجه عاملین آن می بایست پاسخگو بوده و نتایج این نسل کشی از بین ببرند. البته دادگاه علی رغم انتظار مسلمانان صربستان را عامل این نسل کشی معرفی نکرد و نیروهای پلیس و ارتش صربهای بوسنی را عامل وقوع این جنایت اعلام کرد. رهبران مسلمان بوسنی در حالی که از همه موارد مندرج در حکم دادگاه ابراز رضایت نمی کردند تلاش فراوانی را بکار بستند تا با استفاده از محکومیت ارتش و پلیس صرب های بوسنی در رای دادگاه، مشروعیت جمهوری صربسکا را زیر سئوال برده و منطقه صربسکا را از صلاحیت و حاکمیت موجودیت در بوسنی و هرزگووین خارج نمایند.ا ین موضوع مورد مخالفت شدید صرب های بوسنی قرار گرفت.

هر ساله مراسم باشکوهی برای بزرگداشت یاد و خاطره قربانیان این حادثه در شهر صربرنیتسا برگزار می شود. مسلمانان نقاط مختلف بوسنی، مهاجرین بوسنیایی که در طول جنگ از کشور رخت بربسته و هم اکنون در کشورهای مختلف اروپایی مقیم شده اند و همچنین بازماندگان قربانیان حادثه سربرنیتسا در این مراسم شرکت می کنند. در این مراسم هر ساله حدود 700 جسد از قربانیان که از گورهای دستجمعی کشف و شناسایی شده اند بطور دست جمعی بخاک سپرده می شود(در یک گور دسته جمعی که در سال 2001 میلادی با حضور بیل کلینتون رئیس جمهوری سابق آمریکا باز شد. بیش از یک هزار و 237 بوسنیایی دفن شده بودند).

در خاتمه باید به این نکته توجه کرد که حادثه سربرنیتسا نشان داد در جهان متمدن امروز در زمانی که حقوق بشر در صدر اولویت برخی کشورها قرار گرفته است تکرار جنایات جنگ دوم جهانی امکان پذیر می باشد. البته این امکان فقط در منطقه ای می تواند تکرار شود که قربانیان آن مسلمانان باشند. مسلما نمونه هایی از این دست در مناطق دیگری از این کره خاکی نیز قابل مشاهده است. سالگرد این فاجعه وحشتناک که نشان از بربریت در قلب مدنییت ادعایی اروپاییها دارد.