احیای دیپلماسی میان آمریکا و ایران دشوار است
سایت خبری تحلیلی الجزیره در گزارشی با عنوان « احیای دیپلماسی آمریکا و ایران علیرغم دست دوستی ترامپ دشوار است»، نوشت: در جریان سفر به خاورمیانه که به مناسبت پایان جنگ اسرائیل علیه غزه انجام شد، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، به یکی دیگر از منابع تنش در منطقه یعنی روابط پرتنش میان تهران و واشنگتن پرداخت.
ترامپ در سخنرانی خود در کنست اسرائیل در روز دوشنبه، که پیش‌تر در اقدامی بی‌سابقه طی جنگ ۱۲ روزه میان اسرائیل و ایران دستور بمباران تأسیسات هسته‌ای ایران را صادر کرده بود، از «دست دوستی» سخن گفت.
او درباره احتمال توافق با تهران اظهار داشت: «ما آماده‌ایم، هر زمان که شما آماده باشید و این بهترین تصمیمی خواهد بود که ایران تا به حال گرفته است. این اتفاق خواهد افتاد. دست دوستی و همکاری باز است. به شما می‌گویم، آن‌ها [ایرانی‌ها] می‌خواهند توافق کنند. اگر بتوانیم توافقی داشته باشیم، فوق‌العاده خواهد بود.»
اما با وجود این لحن آشتی‌جویانه، دولت ترامپ همچنان رویکردی سخت‌گیرانه در قبال ایران در پیش گرفته است و تحلیل‌گران معتقدند که مسیر بهبود روابط میان دو کشور همچنان موانع متعددی پیش رو دارد.
تریتا پارسی، معاون اجرایی اندیشکده آمریکایی «کوئینسی برای سیاست‌ورزی مسئولانه»، گفت: حملات آمریکا و اسرائیل در ماه ژوئن، که در بحبوحه ادامه مذاکرات هسته‌ای میان واشنگتن و تهران رخ داد، تلاش‌های حامیان دیپلماسی در ایران را تضعیف کرد. او افزود: «این تصور وجود دارد که آمریکا از دیپلماسی برای ایجاد حس امنیت کاذب در ایران استفاده می‌کند.»
ایران درِ دیپلماسی را نبسته است، اما رهبران این کشور نیز برای از سرگیری گفت‌وگو با آمریکا عجله‌ای ندارند؛ عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، در مصاحبه‌ای تلویزیونی در روز شنبه گفت: «اگر از سوی آمریکایی‌ها پیشنهاد معقول، متوازن و منصفانه‌ای برای مذاکره دریافت کنیم، حتماً آن را مورد بررسی قرار خواهیم داد.»
ایران دعوت مصر برای شرکت در اجلاس مربوط به جنگ غزه در شرم‌الشیخ را در روز دوشنبه رد کرد و دلیل آن را حملات و تحریم‌های آمریکا عنوان نمود.
گفت‌وگوها درباره برنامه هسته‌ای ایران از زمان بمباران تأسیسات هسته‌ای این کشور توسط دولت ترامپ از سر گرفته نشده است. اسرائیل در ماه ژوئن، چند روز پیش از آنکه مقامات آمریکا و ایران برای دور جدیدی از مذاکرات آماده شوند، جنگ را آغاز کرد.
ایالات متحده که در دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ در سال ۲۰۱۸ از توافق پیشین محدودکننده برنامه هسته‌ای ایران خارج شده بود، این بار اصرار دارد که هر توافق جدیدی شامل ممنوعیت کامل غنی‌سازی اورانیوم در ایران باشد.
این خواسته فراتر از مفاد توافق پیشین، موسوم به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) است که تنها برنامه غنی‌سازی ایران را تحت نظام بازرسی سخت‌گیرانه بین‌المللی محدود کرده بود.
ایران این مطالبه جدید را به عنوان انکار حقوق خود به عنوان یک کشور مستقل تعبیر کرده و تأکید دارد که معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) غنی‌سازی اورانیوم را ممنوع نکرده است. بن‌بست بر سر موضوع غنی‌سازی به نقطه اصلی اختلاف در مذاکرات تبدیل شده است.
پارسی در گفت‌وگو با الجزیره گفت: «ایران آماده پذیرش یا مذاکره درباره یک توافق است اما صرف‌نظر از لحن مثبت و سخنان محبت‌آمیز ترامپ، آنچه او در واقع به دنبال آن است، واداشتن ایران به تسلیم است. تا زمانی که او بر غنی‌سازی صفر پافشاری کند، بعید است به توافقی دست یابد.»
جنگ اسرائیل با ایران که شامل ترور فرماندهان بلندپایه نظامی و دانشمندان هسته‌ای غیرنظامی ایران و نیز حملات هوایی منجر به کشته شدن صدها نفر بود، تردیدها درباره چشم‌انداز دستیابی به توافقی پایدار با آمریکا را افزایش داده است.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در سخنرانی خود در کنست در روز دوشنبه، تصمیم آمریکا برای بمباران ایران در طول جنگ را «معجزه‌ای کتاب‌مقدسی» توصیف کرد.
از زمان آغاز جنگ در غزه، اسرائیل مجموعه‌ای از حملات را علیه ایران و گروه‌های متحدش، از جمله حزب‌الله، در سراسر خاورمیانه را با هدف تضعیف قابل توجه ایران و کاهش انگیزه آمریکا برای دادن امتیازاتی در زمینه غنی‌سازی اورانیوم و سایر مسائل انجام داده است.
ترامپ بارها تکرار کرده است که برنامه هسته‌ای ایران با حملات آمریکا به تأسیسات کلیدی «نابود» شده است، اما میزان واقعی خسارت هنوز روشن نیست. پنتاگون اوایل امسال اعلام کرد که برنامه هسته‌ای ایران یک تا دو سال به عقب رانده شده است اما رافائل گروسی، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA)، گفته است که ایران می‌تواند ظرف چند ماه دوباره غنی‌سازی را از سر بگیرد.
ایران تاکید دارد که به دنبال ساخت سلاح هسته‌ای نیست، در حالی که در مورد اسرائیل به طور گسترده باور بر این است که زرادخانه هسته‌ای اعلام‌نشده‌ای در اختیار دارد.
گِرِگوری برو، تحلیلگر مسائل ایران در گروه اوراسیا (Eurasia Group) در آمریکا، مدعی است که زمان در رویارویی با ایران به نفع ترامپ است. او در گفت‌وگو با الجزیره گفت: «ترامپ می‌تواند درباره دیپلماسی خوش‌بینانه سخن بگوید، اما در عین حال می‌تواند صبر کند و بگذارد سیاست فشار حداکثری کار خود را پیش ببرد.»
ایران همچنین با تحریم‌های تازه سازمان ملل روبه‌روست، پس از آنکه فرانسه، آلمان و بریتانیا در ماه اوت با استناد به نقض مفاد برجام از سوی ایران، سازوکار موسوم به «بازگشت خودکار تحریم‌ها» یا اسنپ‌بک را فعال کردند.
تهران در پاسخ اعلام کرد که ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ به‌صورت یک‌جانبه از توافق خارج شده و توافقی دیگر برای بازرسی از تأسیسات هسته‌ای‌اش توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را «پس از حملات آمریکا و اسرائیل، بی‌اعتبار و بی‌موضوع» دانست. ایران از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به دلیل ناتوانی در محکوم کردن حملات علیه تأسیسات هسته‌ای‌اش که به گفته تهران تحت حمایت قوانین بین‌المللی قرار دارند، به شدت خشمگین شد.
گِرِگوری برو در این خصوص گفت: «ترامپ ممکن است ترجیح دهد چند ماه صبر کند تا ببیند آیا افزایش فشار اقتصادی، ایران را وادار می‌کند تا با شرایط مطلوب‌تر به میز مذاکره بازگردد یا نه.»
