توقف سوخت‌رسانی به هواپیماهای ایرانی در اروپا

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: گزارش های رسیده حکایت از آن دارد که فرودگاه های بیشتری در اروپا از سوخت رسانی به هواپیماهای ایران خودداری می کنند.

هم اکنون فرودگاه‌های هامبورگ و فرانکفورت آلمان، استکلهم سوئد، آمستردام هلند و لندن از سوخت رسانی به هواپیماهای ایران خودداری می‌کنند و این هواپیماها برای تأمین بنزین خود مجبور هستند به دیگر فرودگاه‌های اروپایی پرواز کنند؛ این فرودگاه‌ها در اتریش (وین) و آلمان (کلن) قرار دارند.

همچنین تا یکی دو ماه آینده قراردادهای سوخت‌رسانی شرکت‌های هواپیمایی ایران با فرودگاه‌های آلمان و اتریش نیز به پایان می‌رسد و پیش‌بینی می‌شود این قراردادها تمدید نشوند که در این صورت معلوم نیست هواپیماهای ایرانی برای سوخت‌رسانی به کدام فرودگاه‌ها باید بروند.

البته فرودگاه استانبول یکی از گزینه‌های جایگزین احتمالی است که فشارهای آمریکا -همانطور که صادرات بنزین آنکارا به ایران را متوقف کرد- می تواند سوخت رسانی به هواپیماهای ایرانی را نیز منع کند.

دلیل این موضوع نیز تحریم های یکجانبه آمریکا درباره منع فروش بنزین به ایران است. اخیرا نیز آمریکا از چهارشرکت بزرگ نفتی غربی یعنی توتال، انی، شل و استات اویل نیز تعهد گرفت که به فروش فراورده های نفتی خود به ایران پایان دهند.

پیامدهای استمرار این وضعیت در صنعت هوایی ایران

اقدام هواپیماهای ایران در پرواز به فرودگاه سوم برای سوخت گیری باعث شده که این پروازها برای شرکت های هواپیمایی ایران پرهزینه شوند و ادامه چنین رویه‌ای قطعا بر بهای بلیط و افزایش استهلاک هواپیما و قطعات آن تاثیر منفی خواهد داشت.

از سوی دیگر هم اکنون دو شرکت ایرانی ایران ایر (دولتی) و ماهان (خصوصی) به اروپای غربی پرواز دارند. هر دو شرکت برای در اختیار گرفتن امتیاز برقراری پرواز به فرودگاه های مهم اروپای غربی قطعا تلاش های بسیاری را انجام داده اند. برقراری پرواز به یک فرودگاه تنها به پرواز و فرود یک هواپیما میان دو فرودگاه منتهی نمی شود بلکه در عقبه خود نیازمند هماهنگی ها، اخذ مجوزها و اقدامات لجستیکی بسیاری است.

همچنین پس از برقراری یک خط پروازی زمان زیادی لازم است تا ضمن جذب مسافر این خط فعال سوده و قابلیت ادامه حیات داشته باشد به‌ویژه در اروپای غربی که پتانسیل‌های زیادی برای پرواز به سمت خاورمیانه و ایران وجود دارد.

حال به دلیل توقف سوخت‌رسانی پیش‌بینی می‌شود این خطوط پروازی با کاهش مسافر یا لغو کامل روبه‌رو شوند که در این صورت راه‌اندازی دوباره این خط‌های پروازی مستلزم از سرگیری تمامی اقدامات پیش نیاز راه‌اندازی خط هوایی و سودده کردن آن از نقطه صفر است.

در میان همسایگان ایران، سه شرکت مهم هوایی، در زمینه ارائه خدمات حمل و نقل مسافر نقشی فراملی دارند و برای جابه جایی مردم دیگر کشورها نیز برنامه‌ریزی و فعالیت می‌کنند. این سه، شرکت‌های هواپیمایی قطر، امارات و ترکیه هستند. 

این شرکت ها هم اکنون نیز از ایران به مقاصد اروپایی مسافران را منتقل می کنند که در صورت ادامه وضع موجود، شرایط رقابت شرکت های ایرانی با همتایان خارجی خود سخت تر خواهد شد و می توان پیش بینی کرد که این سه شرکت بزرگ هواپیمایی که در زمینه ارائه خدمات در دنیا صاحب رتبه هستند از هم اکنون برای مسافران اروپایی دو شرکت هواپیمایی ایرانی برنامه‌ریزی می‌کنند تا سهم آنان را از آن خود کنند.

در همین زمینه باید گفت سه عامل مهم به شرکت‌های داخلی اجازه رقابت با شرکت‌های خارجی برای پروازهای مقصد اروپا را می‌دهد. اول بهای بلیط است. معمولا در بسیاری از مسیرها، بهای بلیط شرکت‌های ایرانی برای مقاصد اروپایی در مقایسه با شرکت‌هایی خارجی حدود یکصد هزار تومان کمتر است.

همین عامل باعث تشویق مسافران به استفاده از شرکت‌های ایرانی است.

عامل دوم زمان است. یعنی با استفاده از شرکت‌های ایرانی، زمان پرواز به مقاصد اروپایی کمتر از استفاده از شرکت‌های خارجی است زیرا سه شرکت خارجی فعال در این زمینه یعنی هواپیمایی‌های امارات، قطر و ترکیه مجبورند برای ترانزیت در فرودگاه‌های دبی، دوحه و استانبول توقف کنند.

عملا با توقف سوخت‌رسانی به هواپیماهای ایرانی و اجبار سفر به فرودگاه دیگر برای سوخت‌رسانی، هزینه ‌های بیشتری به شرکت‌های ایرانی تحمیل می‌شود که انها نیز چاره ای جز افزایش بها نخواهند داشت که در نتیجه فاصله قیمت بلیط شرکت‌های ایرانی و خارجی کمتر می‌شود و مزیت نخست از بین می‌رود.

همچنین به دلیل لزوم توقف در فرودگاه سوم برای سوخت رسانی، زمان مسافرت‌های هوایی میان تهران و مقاصد اروپایی افزایش می‌یابد مثلا پرواز تهران - لندن با توقف در وین از شش ساعت به 9 ساعت افزایش می‌یابد با این وضعیت مزیت دوم هم کمرنگ می‌شود.

این عوامل به مرور زمان، ضمن کاهش مسافران این خط های پروازی می‌تواند سودده بودن آنها را زیرسوال ببرد و پس از مدتی احتمال تعطیلی این خط های پروازی نیز وارد است.

همچنین فرودگاه‌ها برای پذیرش پرواز شرکت‌های مختلف دارای ظرفیت معینی هستند و در این میان فرودگاه‌های شهرهای مهم مانند هیثرو لندن، فرانکفورت، برلین، استکلهم، توکیو و پاریس این موضوع بیشتر قابل لمس است و داشتن خط پروازی به هر کدام از این فرودگاه‌ها یک امتیاز مهم تلقی می‌شود که اگر از دست برود، کسب مجددش بسیار دشوار است.

اینکه ایران در فرودگاه مهمی مانند هیثرو لندن پرواز دارد نشانه اهمیت یک کشور و خط هوایی آن است.

حال در صورتی که شرکت‌های ایرانی به دلیل مشکلات پیش آمده اقدام به لغو پروازهای خود کنند و امتیاز خود را در فرودگاه‌های مهم اروپایی از دست دهند، قطعا در آینده نخواهند توانست این امتیازها را دوباره به دست بیاورند و به سمت برقراری خط پروازی در فرودگاه‌های دست چندم اروپایی (از لحاظ تردد )خواهند رفت.

در حال حاضر در ایران، شرکت‌های هوایی، به دلیل سودده نبودن برخی پروازهای داخلی، ازسودهی پروازهای خارجی برای جبران ضرر پروازهای داخلی و برقراری توازن مالی در این زمینه استفاده می‌کنند.

در صورت کاهش یا توقف پروازهای شرکت‌های ایرانی به اروپا، قطعا روند فعالیت‌های این شرکت‌ها در داخل ایران نیز با مشکل مواجه خواهد شد و این توازن به هم خواهد خورد و لذا می توان پیش‌بینی کرد که شرکت‌های هواپیمایی داخلی برای جبران ضررهای ناشی از حذف پروازهای خارجی، درخواست افزایش بهای بلیط داخلی را ارائه کنند.

همچنین بخش مهمی از پروازهای خارجی شرکت های ایرانی جزئی از خط های پروازی بزرگتری هستند که بین مسیرهای شرقی و غربی برقرار هستند و فرودگاه تهران نقش فرودگاه ترانزیتی را ایفا می‌کند. به عنوان مثال پرواز تهران - لندن خود جزئی از خط بزرگتر دهلی نو - تهران - لندن است که در صورت ایجاد مشکل در خط تهران - لندن، خط دهلی - تهران نیز با مشکل کمبود مسافر مواجه خواهد شد. 

به عبارت دیگر، حذف پروازها به اروپا یا کمرنگ شدن این پروازها، تنها مسیر ایران - غرب را تحت الشعاع قرار نمی دهد بلکه بر پروازهای شرق نیز تأثیر می‌گذارد و حتی می‌تواند به بهای حذف برخی خطوط پروازی در مسیر ایران - شرق نیز شود.

بنابراین به طور خلاصه می توان گفت که استمرار و گسترش معضل سوخت گیری هواپیماهای ایرانی، تنها به مسأله بنزین محدود نمی‌شود و می‌تواند "از دست دادن امتیاز پرواز به فرودگاه های مهم اروپایی"، "واگذاری بازار به رقبای آسیایی"، "تضعیف خطوط پرواز تزانزیتی آسیا-اروپا" و "افزایش قیمت بلیط پروازهای داخلی" منجر شود.

از این رو ، به‌کارگیری تدابیری برای جلوگیری از این وضعیت که صنعت هوایی ایران را با "زنجیره ای از مشکلات" مواجه می‌سازد، بایستی جزو اولویت‌های اصلی مسئولان مربوطه باشد.