مبانی همکاری ناتو و روسیه در مبارزه با مواد مخدر

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب - عفیفه عابدی: حمله مشترک ناتو و روسیه به کارگاه‌های تولید مواد مخدر در افغانستان را می‌توان حداقل از دو زاویه مورد تحلیل و بررسی قرار داد. اولین نکته در این‌باره بحث رابطه ناتو و روسیه می‌باشد و این که چرا روسیه که در گذشته از منتقدان ناتو در افغانستان بوده، حالا در عملیات مشترک با ناتو حضور دارد و سوال بزرگ‌تری که درباره همکاری روسیه با ناتو در سرکوب تولید و قاچاق مواد مخدر افغانستان مطرح است، آینده این همکاری‌‌ها می‌باشد. دیگر این که جایگاه دولت افغانستان و دیگر کشورها و سازمان‌ها در مباره با مواد مخدر کجاست؟ 

جایگاه مبارزه با مواد مخدر در روابط ناتو و روسیه 

آنچه در همکاری روسیه و ناتو در مبارزه با مواد مخدر در افغانستان بیش از اصل موضوع جلب توجه می‌کند، همکاری دو طرفی می‌باشد که سابق بر این به عنوان تهدید همدیگر محسوب می‌شدند و جالب اینکه همچنان بر اساس اسناد دو طرف نیز تهدید محسوب می‌شوند، اما رفتارهای دو طرف، از جمله این همکاری اخیر چیز دیگری را نشان می‌دهد. 

چنانچه کرملین در سند چشم‌انداز سیاست‌های امنیت ملی روسیه تا سال 2020، از آمریکا و ائتلاف نظامی ناتو، به عنوان مهم‌ترین تهدیدها علیه امنیت جهان و روسیه نام برده است و همین اخیرا هم علی‌رغم شرکت احتمالی رئیس‌جمهوری روسیه در اجلاس آینده سران ناتو، مدودف گفته است : نوعی احساس در ما وجود دارد كه براساس آن معتقديم ناتو در روابط خود با روسيه همواره حالتی تهاجمی دارد. از سوی دیگر اظهارات مقامات اروپایی از جمله صدراعظم آلمان نیز مبین بدگمانی سران ناتو به روسیه است. 

اما با این وجود به‌نظر می‌رسد آنچه در عمل ناتو و روسیه را به میز مذاکره کشانده و حتی در مقاطعی منجر به همکاری دوشادوش ناتو و روسیه می‌شود برخی نگرانی‌های مشترک و البته برخی اهداف محافظه‌کارانه می‌باشد. 

نگرانی مشترک ناتو و روسیه در افغانستان به افزایش تولید مواد مخدر و همچنین تداوم فعالیت گروه‌های تروریستی در این کشور و مناطق همجوار از جمله آسیای مرکزی مربوط می‌شود. ناتو از طرفی تلفات انسانی و مالی زیادی را در جنگ پرداخته و از طرف دیگر به دلیل عدم توفیق در مبارزه با مواد مخدر و ترویسم مورد انتقاد افکار عمومی جهانی قرار دارد. و روسیه نیز از طرفی از افزایش دامنه فعالیت تروریست‌ها در حوزه نزدیکش نگران است و از سوی دیگر از افزایش مرگ و میر ناشی از صدور و مصرف مواد مخدر در این کشور رنج می‌برد. 

به همین دلیل علی‌رغم تمایل قلبی مسکو به گسترش ناتو به شرق و تداوم حضور آمریکا و ناتو در افغانستان، روسیه چندی است که از عملیات تدارکاتی ناتو مانند آموزش نیروهای امنیتی و تخصصی افغان در مسکو حمایت می‌کند و اکنون ناتو از روسیه درخواست کرده است که امکانات بیشتر مانند هلیکوپتر، آموزش و لوازم یدکی نیز در اختیار عملیات نظامی در داخل افغانستان قرار دهد. 

لذا به نظر می‌رسد آنچه که به نام مبارزه با مواد مخدر با همکاری ناتو و روسیه در افغانستان انجام می شود، ماهیت مقطعی دارد و تغییرات اساسی را در روابط دو طرف به‌وجود نمی‌آورد و این چیزی است که امروز به آن احساس نیاز می‌شود و هنوز موانع جدی به جای خود باقی مانده است. 

واقعیت این است که از طرفی روسیه به ناتو و عملیاتی که توسط آمریکا در افغانستان هدایت می‌شود، بدبین است و از سوی دیگر ناتو از منویات فنی روسیه و جاه‌طلبی مسکو در افزایش مناسبات با طرف‌های اروپایی واهمه دارد. 

ضرورت همکاری بین‌المللی 

بر اساس آمار سازمان ملل متحد، بازار ۶۵ میلیارد دلاری مواد مخدر در سطح جهان، تروریسم را تامین می‌کند و همزمان هر ساله پانزده میلیون نفر را معتاد کرده و منجر به مرگ صد هزار نفر در هر سال می‌شود. 

شکی نیست حضور نیروهای خارجی در افغانستان و عدم انسجامی که در ساختارهای امنیتی افغانستان وجود دارد، وظیفه مبارزه با تولید مواد مخدر را متوجه ناتو می‌کند و به همین دلیل هم انتقادهای بین المللی به ناتو نسبت به افزایش تولید و توزیع مواد مخدر در جهان افزایش یافته است. چرا که حداقل سو ظن‌هایی نسبت به نقش شرکت‌های خصوصی امنیتی آمریکا در افغانستان وجود دارد و همین طور تمویل گروه‌های شورشی از منابع توزیع و فروش مواد مخدر نیز نگران کننده است. 

اما در گام دوم اهمیت موضوع آسیب‌پذیری بسیاری از کشورها از تولید و توزیع مواد مخدر، لزوم همکاری جمعی. برخورد منسجم را ایجاب می‌کند. آنگونه که اجلاس سازمان ملل در سال 2008 تصویب کرد و در سال 2009 بر آن یک بار دیگر مهر تایید زد. اولین موضوع در این مصوبه نابود کردن مراکز تولید مواد مخدر است. دوم موضوع کار جمعی برای یافتن کشت جایگزین است که نیاز مردم افغان را تامین کرده و اعتماد آنها را به خود جلب کند و زمینه رشد کشاورزی را مساعد کند. سومین موضوع سازماندهی همکاری‌های جهانی در مبارزه‌ای موثر با مواد مخدر است. 

سخن آخر 

در مجموع درباره محورهای مورد بحث می‌توان گفت؛ اولا رفتارها و همکاری‌های اخیر ناتو و روسیه بر مبنای استراتژی‌های دو طرف نیست، چرا که همچنان اهداف استراتژیک ناتو و روسیه در تضاد با هم قرار دارند. اما به هر صورت دو طرف توانسته‌اند در اهداف و رفتارهای تاکتیکی حلقه‌های مشارکتی ایجاد کنند، که مبارزه با مواد مخدر و تروریسم از آن جمله است. دیگر اینکه همچنان که حملات اخیر ناتو و روسیه با واکنش دولت افغانستان روبرو شد، مبارزه با تولید مواد مخدر در خاک افغانستان نمی‌تواند خارج از همکاری با دولت صورت بگیرد و در درجه بعد این مبارزه نیازمند سازمان‌دهی مبارزه‌ای منسجم و جهانی می‌باشد.