خاطرات تحلیل تاریخ نیست
توضیحات محسن هاشمی رفسنجانی درباره خاطرات پدر
آفتاب‌‌نیوز : 
آفتاب: محسن هاشمی رفسنجانی، مدیر مسئول دفتر نشر معارف انقلاب (ناشر کتاب کارنامه و خاطرات هاشمی رفسنجانی) درباره نقد عباس سلیمی‌نمین توضیحاتی داد.
پس از آنکه هفته‌نامه پنجره در کتاب ضمیمه‌ای با عنوان رمز و راز، که به قلم عباس سلیمی‌نمین، منتشر کرد، محسن هاشمی توضیحات زیر را نوشت:
سومین کتاب ضمیمه هفته‌نامه پنجره با عنوان «رمز و راز» به نقد کتاب دفاع و سیاست اختصاص یافته است. آقای عباس سلیمی نمین پیش از این نیز نقدهایی برکتابهای قبلی دفتر نشر معارف انقلاب از جمله عبور از بحران، پس از بحران، آرامش و چالش، بهسوی سرنوشت، امید و دلواپسی و اوج دفاع، تدوین و منتشر کرده بودند. بررسی روند این نقدها نشان دهنده موضوع خاصی است. چنین بهنظر میرسد که نگارنده نقد، گزاره از پیش فرض شدهای از مجموع عملکرد آیتا... هاشمی رفسنجانی در حیات سیاسی، در ذهن خود دارد که کتابهای خاطرات بهانه و محملی شده است تا با انتخاب گزینشی جملات و ربط دادن آن به همدیگر در صدد اثبات آن گزاره ذهنی باشد. گزاره پیش فرض شده ایشان آن است که آیتا... هاشمی رفسنجانی با بنیانگذار جمهوری اسلامی اختلاف و تضاد دیدگاه داشته و سعی کرده است نظرات خود را پیش ببرد و این امر باعث شده است که انقلاب اسلامی برخلاف نظرات حضرت امام (رحمتا... علیه) به مسیر خود ادامه دهد.
در جایجای نقد کتاب، اتهاماتی مطرح شده‌اند که دقیقا خلاف اسناد گویا و قابل توجه در هر موضوع هستند، اما ایشان بدون ارائه هیچ سندی و حتی با آوردن اسناد خلاف، آن ادعاهای غیرقابل اثبات را مطرح می‌کنند. در واقع ناقد تحلیلهای شخصی خود را جایگزین اسناد عینی و گویا کرده است.
اینگونه تاریخ‌نویسی، از روش علمی تبعیت نمی‌کند. ایشان از طریق «ادله» و مستندات و دلایل مستقل و دادههای تاریخی به نتیجه نمی‌رسد، بلکه نتیجه را پیش از آنکه به سراغ ادله تاریخی برود، در اختیار دارد و درصدد اثبات آن نتیجه است. با این حساب، تنها آن دسته از مدارک و اسناد را می‌بیند که بهکار اثبات مدعای سیاسی یا فکری او می‌آیند و بقیه مطالب را نه می‌بیند و نه میتواند ببیند. در صورت نیاز، دهها قرینه و شاهد و مثال صریح را کنار می‌گذارد اما یک سند خاص را به دلخواه تفسیر می‌کند تا به نتیجه مورد نظر خود برسد. در واقع او کار تاریخی نمی‌کند بلکه کار سیاسی می‌کند و با تغییر واقعیات تاریخی، درصدد رسیدن به اهداف سیاسی خاص خود است.
نکته مهم این است که سیر از «نتیجه» بهسوی «ادله»، حاصلی جز تحریف تاریخ ندارد، زیرا در مسائل تاریخی، کافی است شما از میان دهها عامل مؤثر بر یک رویداد، تنها به بزرگنمایی یک عامل بپردازید و نتیجه دلخواه خود را بگیرید، اما این امر، قطعا منجر به تحریف تاریخ می‌شود. برای رسیدن بهنتایج درست تاریخی، حتما باید از «ادله» بهسوی «نتیجه» حرکت کرد و همه عوامل دخیل در یک رویداد را در کنار هم قرار داد و درباره نقش یک عامل، بزرگنمایی نکرد و سهم همه عوامل را به عدالت ادا کرد. متأسفانه کار ناقد کاملا از این روش درست تحلیلی، فاصله دارد و ایشان صرفا درصدد اثبات نتایجی است که در عالم «سیاست» به آن رسیده ولو آنکه به «تاریخ» متوسل شود و نقد تاریخی کند.
با این شیوه تحلیل و نگارش تاریخ، نمی‌توان به نتایج و لوازم آن نیز تن داد و دستکم پسندیده نخواهد بود اگر با همین روش، بهسراغ چهرههای مقبول و مورد حمایت برویم و تاریخ سیاسی و مواضع فکری آنها را در طی 30 سال گذشته، با همین روش به قضاوت بنشینیم. آیا ایشان حاضر است یک یا چند مورد از عملکرد و مواضع برخی چهرههای مورد قبول خود را در دوره امام، برجسته کند و با همان روش تحلیل تک‌عاملی، به قضاوت بپردازد و همان قضاوت را به کل شخصیت و عملکرد و مواضع آن تعمیم دهد؟ آیا ایشان می‌پذیرد که انگیزه برخی از بزرگان را در دوره امام، واکاوی کنیم و تمام عملکرد پس از دوره امام آنان را به همان انگیزه ترسیمی، منتسب سازیم و نتیجه بگیریم که آن بزرگان طی 20 سال گذشته، درصدد تحقق تدریجی هدفی بوده‌اند که امام در گذشته مانع تحقق آن تلقی می‌شد؟ بهنظر نمی‌رسد به‌کارگیری این روش تاریخ‌نویسی، مطلوب باشد و آقای سلیمی‌نمین هم نخواهد پذیرفت که این شیوه، تعمیم یابد و قانون شود.
در نقد «رمز و راز» به مسئله آیتالله منتظری، ماجرای مکفارلین، مسأله جنگ و جمعه خونین مکه پرداخته شده است. دفتر نشر معارف انقلاب، برای آگاهی بیشتر خوانندگان محترم هفته‌نامه پنجره توضیحات زیر را ضروری میداند:
1- گفته شده است که آقای هاشمی با مبهمنویسی خاطرات، سعی می‌کند نقشمحوری خود را بهعنوان راوی و حق تفسیر در انحصار خود نگه دارد. همگان میدانند که انتشار خاطرات سیاستمداران در زمان حیات در کشور ما اقدامی غیرمعمول بوده است. آیتالله هاشمی رفسنجانی از معدود سیاستمدارانی است که توانسته علیرغم موقعیت بالای سیاسی و مشغله فراوان خود، فرصتی برای نگارش خاطرات روزانه خود اختصاص دهد.
تدوین و انتشار این یادداشتهای روزانه، نشاندهنده نظم فکری و کاری در زندگی ایشان و دغدغه جدی برای انتقال اطلاعات صحیح به آیندگان میباشد. خاطرات انتشار یافته فرصت ارزشمندی در اختیار پژوهشگران و تاریخنگاران قرار داده است تا از زبان یکی از تأثیرگذارترین شخصیتهای سیاسی سه دهه اخیر، بیواسطه تلاش جمعی انسان مسلمان و آرمانخواه را برای ایجاد جامعه اسلامی دریافت کنند.
آفتاب: محسن هاشمی رفسنجانی، مدیر مسئول دفتر نشر معارف انقلاب (ناشر کتاب کارنامه و خاطرات هاشمی رفسنجانی) درباره نقد عباس سلیمی‌نمین توضیحاتی داد. پس از آنکه هفته‌نامه پنجره در کتاب ضمیمه‌ای با عنوان رمز و راز، که به قلم عباس سلیمی‌نمین، منتشر کرد، محسن هاشمی توضیحات زیر را نوشت:
سومین کتاب ضمیمه هفته‌نامه پنجره با عنوان «رمز و راز» به نقد کتاب دفاع و سیاست اختصاص یافته است. آقای عباس سلیمی نمین پیش از این نیز نقدهایی برکتابهای قبلی دفتر نشر معارف انقلاب از جمله عبور از بحران، پس از بحران، آرامش و چالش، بهسوی سرنوشت، امید و دلواپسی و اوج دفاع، تدوین و منتشر کرده بودند. بررسی روند این نقدها نشان دهنده موضوع خاصی است. چنین بهنظر میرسد که نگارنده نقد، گزاره از پیش فرض شدهای از مجموع عملکرد آیتا... هاشمی رفسنجانی در حیات سیاسی، در ذهن خود دارد که کتابهای خاطرات بهانه و محملی شده است تا با انتخاب گزینشی جملات و ربط دادن آن به همدیگر در صدد اثبات آن گزاره ذهنی باشد. گزاره پیش فرض شده ایشان آن است که آیتا... هاشمی رفسنجانی با بنیانگذار جمهوری اسلامی اختلاف و تضاد دیدگاه داشته و سعی کرده است نظرات خود را پیش ببرد و این امر باعث شده است که انقلاب اسلامی برخلاف نظرات حضرت امام (رحمتا... علیه) به مسیر خود ادامه دهد.
در جایجای نقد کتاب، اتهاماتی مطرح شده‌اند که دقیقا خلاف اسناد گویا و قابل توجه در هر موضوع هستند، اما ایشان بدون ارائه هیچ سندی و حتی با آوردن اسناد خلاف، آن ادعاهای غیرقابل اثبات را مطرح می‌کنند. در واقع ناقد تحلیلهای شخصی خود را جایگزین اسناد عینی و گویا کرده است.
اینگونه تاریخ‌نویسی، از روش علمی تبعیت نمی‌کند. ایشان از طریق «ادله» و مستندات و دلایل مستقل و دادههای تاریخی به نتیجه نمی‌رسد، بلکه نتیجه را پیش از آنکه به سراغ ادله تاریخی برود، در اختیار دارد و درصدد اثبات آن نتیجه است. با این حساب، تنها آن دسته از مدارک و اسناد را می‌بیند که بهکار اثبات مدعای سیاسی یا فکری او می‌آیند و بقیه مطالب را نه می‌بیند و نه میتواند ببیند. در صورت نیاز، دهها قرینه و شاهد و مثال صریح را کنار می‌گذارد اما یک سند خاص را به دلخواه تفسیر می‌کند تا به نتیجه مورد نظر خود برسد. در واقع او کار تاریخی نمی‌کند بلکه کار سیاسی می‌کند و با تغییر واقعیات تاریخی، درصدد رسیدن به اهداف سیاسی خاص خود است.
نکته مهم این است که سیر از «نتیجه» بهسوی «ادله»، حاصلی جز تحریف تاریخ ندارد، زیرا در مسائل تاریخی، کافی است شما از میان دهها عامل مؤثر بر یک رویداد، تنها به بزرگنمایی یک عامل بپردازید و نتیجه دلخواه خود را بگیرید، اما این امر، قطعا منجر به تحریف تاریخ می‌شود. برای رسیدن بهنتایج درست تاریخی، حتما باید از «ادله» بهسوی «نتیجه» حرکت کرد و همه عوامل دخیل در یک رویداد را در کنار هم قرار داد و درباره نقش یک عامل، بزرگنمایی نکرد و سهم همه عوامل را به عدالت ادا کرد. متأسفانه کار ناقد کاملا از این روش درست تحلیلی، فاصله دارد و ایشان صرفا درصدد اثبات نتایجی است که در عالم «سیاست» به آن رسیده ولو آنکه به «تاریخ» متوسل شود و نقد تاریخی کند.
با این شیوه تحلیل و نگارش تاریخ، نمی‌توان به نتایج و لوازم آن نیز تن داد و دستکم پسندیده نخواهد بود اگر با همین روش، بهسراغ چهرههای مقبول و مورد حمایت برویم و تاریخ سیاسی و مواضع فکری آنها را در طی 30 سال گذشته، با همین روش به قضاوت بنشینیم. آیا ایشان حاضر است یک یا چند مورد از عملکرد و مواضع برخی چهرههای مورد قبول خود را در دوره امام، برجسته کند و با همان روش تحلیل تک‌عاملی، به قضاوت بپردازد و همان قضاوت را به کل شخصیت و عملکرد و مواضع آن تعمیم دهد؟ آیا ایشان می‌پذیرد که انگیزه برخی از بزرگان را در دوره امام، واکاوی کنیم و تمام عملکرد پس از دوره امام آنان را به همان انگیزه ترسیمی، منتسب سازیم و نتیجه بگیریم که آن بزرگان طی 20 سال گذشته، درصدد تحقق تدریجی هدفی بوده‌اند که امام در گذشته مانع تحقق آن تلقی می‌شد؟ بهنظر نمی‌رسد به‌کارگیری این روش تاریخ‌نویسی، مطلوب باشد و آقای سلیمی‌نمین هم نخواهد پذیرفت که این شیوه، تعمیم یابد و قانون شود.
در نقد «رمز و راز» به مسئله آیتالله منتظری، ماجرای مکفارلین، مسأله جنگ و جمعه خونین مکه پرداخته شده است. دفتر نشر معارف انقلاب، برای آگاهی بیشتر خوانندگان محترم هفته‌نامه پنجره توضیحات زیر را ضروری میداند:
1- گفته شده است که آقای هاشمی با مبهمنویسی خاطرات، سعی می‌کند نقشمحوری خود را بهعنوان راوی و حق تفسیر در انحصار خود نگه دارد. همگان میدانند که انتشار خاطرات سیاستمداران در زمان حیات در کشور ما اقدامی غیرمعمول بوده است. آیتالله هاشمی رفسنجانی از معدود سیاستمدارانی است که توانسته علیرغم موقعیت بالای سیاسی و مشغله فراوان خود، فرصتی برای نگارش خاطرات روزانه خود اختصاص دهد.
تدوین و انتشار این یادداشتهای روزانه، نشاندهنده نظم فکری و کاری در زندگی ایشان و دغدغه جدی برای انتقال اطلاعات صحیح به آیندگان میباشد. خاطرات انتشار یافته فرصت ارزشمندی در اختیار پژوهشگران و تاریخنگاران قرار داده است تا از زبان یکی از تأثیرگذارترین شخصیتهای سیاسی سه دهه اخیر، بیواسطه تلاش جمعی انسان مسلمان و آرمانخواه را برای ایجاد جامعه اسلامی دریافت کنند.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
انتشار یافته: ۰
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید
سکوت برای حکیم جایز نیست و برای کسی که میتواند نیکو سخن بگوید.