با یاد میرزا کوچک جنگلی

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب- محمدحسن اصغرنیا*: از دوران باصفایی که در دبستان آریان رشت با مدیریت مرحوم آقای موسی مهربد داشتم و خاطرات شیرینی که از مربّی بزرگم مرحوم استاد ابوالحسن خمامی‌زاده برایم به یادگار مانده است، تا زمانی که وارد دبیرستان شاهپور رشت آن روزها و (دبیرستان آیت‌الله دکتر بهشتی) شدم و سپس در دانشگاه تهران، همه‌جا نام بزرگ مردی برایم گوش‌نواز و شیرین می‌نمود، از معلمان و مربیانم راجع به نهضت جنگل و میرزاکوچک فرزند میرزا بزرگ می‌پرسیدم؟ هیچ منبع و مأخذی نمی‌یافتم به غیر از کتاب مرحوم ابراهیم فخرائی تحت عنوان سردار جنگل و دیگر هیچ. 

انصافاً فضای اختناق درباره مردان بزرگ تاریخ معاصر همچون سید حسن مدرس و شخ محمد خیابانی و میرزاکوچک جنگلی و ستارخان و باقرخان و علی دلواری بوشهری و کلنل پسیان و ... تار و تاریک بود و حتی دبیران و استادان از پاسخ‌گوئی به سؤالاتم یا طفره می‌رفتند و یا خود را به کوچه تغافل می‌کشاندند و بعضی‌ها که روشنفکر مآب بودند، میرزا را سوسیالیست خداپرست و طلبه‌ای روشنفکر و یا دینداری که هر کارش را با استخاره حل و فصل می‌کرد. 

البته دانشجویان در همه‌جای کشور به‌ویژه در کوی امیرآباد تهران نوشته‌ها و حرف‌های او را می‌نوشتند و دست‌به‌دست می‌چرخاندند و برای دوست‌داران تغییر رژیم پهلوی نمونه و الگویی بود در مقاومت و صلابت و پایمردی... و جاذبه‌ای آنچنانی که دکتر حشمت پزشک معروف را جذب نهضت کرد و در خارج از کشور هم ایرانیان دوستدار وطن نهضت جنگل را نقشه راه خود می‌دانستند و همدل و همراه مبارزین شرق و غرب و شمال و جنوب کشور. 

بچه‌های ولایت‌ دارالمرز گیلان روزهای جمعه در مسجد چهار برادران رشت قبل از انقلاب به مناسبتی جمع می‌شدیم و یکی از محورهای محفل مذهبی و سیاسی جمع میرزا بود. هرچند متأسفانه بعد از انقلاب پیش‌نماز محلّه اسم مسجد (چهاربرادران) را که چهار برادری بودند که این مسجد را ساختند عوض کرد، درصورتی که باید جایگاهی باشد و بگوید که با این‌گونه کارها مشکلی حل نمی‌شود، نام باغ محتشم را تبدیل به پارک قدس کردند و ... . 

خلاصه اینکه در سال 1368 به بهانه بزرگداشت میرزا کوچک‌خان جنگلی به فومن گیلان دعوت شده بودم و در گفتاری کوتاه پیشنهاد کردم برای شناخت تاریخ ملت‌ها و کشور و منطقه و محله نیازمند مراکز مطالعاتی هستیم و نه خوش‌بینانه و یا بدبینانه بلکه واقع‌بینانه ایجاد مرکز بازشناسی نهضت جنگل را پیشنهاد کردم. 

بحمدالله این توفیق به‌دست آمد و استادانی دست شاگرد اصغر خود را گرفتند و یاورانی همسو پیدا شدند و این مرکز بازشناسی شکل گرفت و چندین کتاب را هم به چاپ رساند. 

1- گنجینه اسناد ویژه نهضت جنگل که تاکنون دوبار به چاپ رسیده است
2- مدخلی بر بازشناسی نهضت جنگل
3- سردار قبیله شقایق
4- نهضت جنگل به روایت تصویر که به چاپ سوم رسیده است.
5- بلشویک‌ها در گیلان که از فرانسه به فارسی ترجمه گردید.
6- نگاهی به اسناد تاریخی نهضت جنگل
7- درآمد تحلیلی، تاریخی بر شخصیت، آراء و اندیشه‌های سردار جنگل
8- مکاتبات و نامه‌های میرزا کوچک خان
9- مداخلات شرمگینانه شوروی در نهضت جنگل 

و آثار دیگری که در دست اقدام است همچون: سرود سبز رهایی و بازنویسی روزنامه جنگل از خط نستعلیق و ... . اعضاء مرکز بازشناسی نهضت جنگل با همه تنگناها و عدم حمایت‌ها موفق شدند به عنوان سازمانی غیردولتی (N.G.O) و یا عضوی از (سمن) سازمان مردم نهاد،‌ در تاریخ مردادماه 1384 در وزارت کشور ثبت تاریخ جمهوری اسلامی گردد و پروانه مربوطه را اخذ نمود. 

ما براین باوریم که هنوز حقایق بسیار مهمی درباره حرکت‌ها و نهضت‌های انقلابی مردم کشورمان علیه استبداد و استعمار شرقی و غربی و روسی و انگلیسی ناگفته باقی مانده و بر سینه تاریخ این مرز و بوم سنگینی می‌کند. 

این مجموعه برخود لازم می‌داند که برای شناخت هویت‌های ملّی و اسلامی ملت ایران و حراست از آن در مقابل آفت‌ها و آسیب‌ها به دور از هرگونه تعصّب و غرض‌ورزی و با تکیه بر اسناد و مدارک به غور و بررسی، کنش و واکنش‌های اجتماعی بپردازد و جلوی افرادی که همه چیز به‌ویژه تاریخ را مصادره به مطلوب می‌کنند چه پیش از انقلاب و چه پس از آن مصادره به‌مطلوب می‌کنند بگیرد و با آگاهی‌بخشی بر غنای علمی و فرهنگی تاریخی، جامعه بیفزاید. 

بدون تردید از میان حرکت‌های انقلابی و اصیل مردم مبارز در این مرز و بوم ایران زمین، نهضت جنگل یکی از درخشان‌ترین و پرافتخارترین آنهاست. 

رهبر این نهضت یعنی میرزا کوچک‌خان جنگلی که چهل و سه‌‌سال (43) بیشتر عمر نکرد، برای استقلال ایران از شرّ بیگانگان 7 سال متمادی و در شرائط بسیار دشوار با دشمنان خارجی شرقی و غربی دست‌نشانده داخلی آنان یعنی رضاخان میرپنچ و جاسوسان چندجانبه و مالکین و سرمایه‌داران بزرگ رو در رو می‌جنگد و سرش را فدای قدم حضرت دوست می‌کند و شهد شهادت می‌نوشد و در جنگل عشق شوری برپا می‌کند. 

بی‌جهت نیست که امروز پس از نود (90) سال که از شهادت قهرمان یکصدساله اخیر کشورمان کوچک‌خان جنگلی می‌گذرد، بازهم زمزمه‌های آزادیخواهان در نوشتار و گفتار و شعر و ادبیات و فیلم و هنر و موسیقی در نواهای شهری‌ و روستایی در سوگ آن سردار دلاور به گوش می‌رسد و تاکنون بیش از هفتاد (70) عنوان کتاب درباره این مرد مظلوم تاریخ و یاورانش در داخل و خارج کشور به چاپ رسیده است. 

از جمله استاد احد ده‌بزرگی شیرازی: 

در جنگل عشـق، شور ایمان گل کرد گـل‌واژة آیـه‌های قـرآن گـل کـرد
از جـاری رود خـون سـردار بـزرگ خورشید، زخون سر به‌داران گل کرد
 
و شعری گیلکی که در دهم آذر 1296 در روزنامه جنگل: 

ای‌ گیله‌مردان ویریزید نترسید از توپ و تفنگ هـرچه شـما داریـد از بیـل و گربـاز و تفنگ
شـمه جا نه نازم بایید اگر ناریـد داس و تبـر تشویق ناره شمه را فادیم تفنگ و مرز روفشنگ
دایند چره شما را گوییم بایید هـمه با اسـلحه تـا که ایجا بـدو بدیـم انـگلیـسه تا بـه فرنگ
دشـمن ایرانیـان تشـکیـل بدا پلیـس جنوب بـتـازگی ز انـدره در مغـرب ایـران هـورنـگ
پس بایید همت بکینم توپ و تفنـگه اوسانیم هرجا بـده‌ایـم بکشیـم باقـی بتـرانیـم به جنگ
در این قسمت دو تن از استادان و همکاران عزیزی که در شواریعالی مرکز بازشناسی نهضت جنگل هادی و حامی و یار و یاور ما بودند و به ملکوت اعلی پیوستند یادی می‌کنیم: 

1- استاد سیدمحمدتقی میرابوالقاسمی
2- استاد دکتر عنایت‌الله رضا 

ضمناً قابل ذکر است که ریاست مرکز با استاد ارجمند جناب آقای جعفر خمامی‌زاده و آقایان:
1- سید جعفر مهرداد
2- فریدون نوزاد
3- دکتر کیانوش کیایی
4- فتح‌الله کشاورز
5- مهندس روبرت واهانیان
6- دکتر سید جعفر لواسانی
7- مهندس ناصر نورائی
8- دکتر محمدعلی آقائی
9- قاسم تبریزی
10- غلامحسین امیرخانی
11- مهدی فلاح
12- مرتضی اصغرنیا 

*مسئول مرکز بازشناسی نهضت جنگل