حادثه عظیم کربلا و ماهیت قیام حضرت سیدالشهداء (ع) از دیدگاه آیت‌الله سید روح الله خاتمی(ره)
آفتاب-سرویس فرهنگی: مجموعه حاضر گزیده‌ای از سخنان حضرت آیت‌الله سید روح‌الله خاتمی را در دهة اول انقلاب اسلامی که در دیدارها و خطبه‌های نماز جمعه ایراد فرموده‌اند، دربر دارد و می‌توان آن را به‌منزلۀ چکیده و عصاره‌ای از دیدگاه‌ها و اندیشه‌های حضرت آیت‌الله دربارة حادثة عظیم کربلا و ماهیت قیام حضرت سیدالشهداء (ع) دانست.
این سخنان آیینه‌ای است که به قدر توان خود می‌کوشد پرتوی از شخصیت آن مجتهد نستوه را بنمایاند تا دوستدارانش، به‌ویژه جوانان شیفته‌ای که وصف سجایای اخلاقی‌اش را بسیار شنیده‌اند، با خواندن آن بتوانند تا اندازه‌ای به وسعت‌نظر و عمق اندیشه‌های آن مجتهد روشن‌ضمیر پی‌ببرند.
منبع : کتاب روح باران «فرهنگ گفتار آیت‌الله سید روح الله خاتمی»، ناشر: انتشارات خانة فرهنگ خاتمی، سال نشر: 1387
کربلا
◄ حادثه عظیم و پرشکوه کربلا از حوادثی است که تاکنون تاریخ نظیر آن را ندیده و تا دنیا هست هیچ نهضت، انقلاب و حادثه‌ای نظیر و شبیه کربلا رخ نخواهد داد.
◄ ارزش شهادت شهدای کربلا به این است که شهادت‌شان را آگاهانه برگزیدند.
محرّم
◄ اگر عزاداری‌های ما حقیقی باشد، از هر عبادتی بالاتر است.
◄ باید مراقب برداشت‌های وارونه از عزاداری‌های سیدالشهداء(ع) باشیم.
◄ برای درک فلسفه و ماهیت قیام سیدالشهدا(ع)، باید تاریخ جاهلیت قبل از اسلام، تاریخ اسلام و تاریخ بعد از اسلام را تا زمان حضرت سیدالشهدا(ع) مطالعه کرد.
◄ بسیاری از سنت‌هایی که مردم هنگام عزاداری انجام می‌‌دهند، عادت‌هایی خلاف شرع هستند که زدودن آن‌ها به سال‌ها وقت و صرف هزینة فراوان از سوی علما نیاز دارد.
◄ تحریفاتی که دشمنان آگاه و دوستان ناآگاه سیدالشهداء(ع) بر قضایای محرم وارد کرده‌اند،باعث انحراف اذهان سادة مردم شده، بر هدف عظیم حضرت امام حسین(ع) خدشه وارد کرده است.
◄ خداوند به خاطر اشک ریختن برای سیدالشهداء(ع) گناهان کسی را نمی‌آمرزد، اشک ریختن اگر به توبة حقیقی نینجامد، رنج بیهوده و زحمت بی‌فایده است.
◄ خیلی ناگوار است که دهه محرم بگذرد و انسان توفیق هیچ اظهار ادب و توسلی را به دست نیاورد.
◄ در جریان حوادث محرم که به عاشورا ختم شد، همه‌جور تظاهرات، تبلیغات و افشاگری هنرمندانه دیده می‌شود.
◄ در زمان قیام ابی‌عبدالله(ع)، اصلا احکام اسلامی، اخلاق اسلامی و روح اسلامی وجود نداشت. بچه‌ها و جوانانی که تربیت شده بودند، همه‌شان تربیت شده روش بنی‌امیه بودند.
◄ دستگاه عزاداری محرم چنان آغشته به تحریفات و کجی‌هاست که سال‌ها طول می‌کشد تا بزرگان دین بتوانند آن‌ها را از بدنة آن بزدایند.
◄ ذکر فضایل جعلی به جای فضایل حقیقی درباره قیام عاشورا به اسلام لطمه می‌زند و سبب سوءاستفاده دشمنان می‌شود.
◄ روضه‌خوانی‌های مشحون از دروغ بزرگ‌ترین ضربه‌ها را به هدف سیدالشهدا(ع) از قیام کربلا وارد کرده است.
◄ شأن محرم در تحلیل هدف شهادت ابی عبدالله(ع) است.
◄ شکل عزاداری‌های ما در محرم باید تصفیه شود تا ناراستی‌ها از آن زدوده گردد.
◄ عبادتی بالاتر و عظیم‌تر و پرثمرتر برای دنیا و آخرت انسان از عزاداری برای حضرت سیدالشهدا(ع) نیست.
◄ عزاداری برای حضرت سیدالشهداء(ع) مهم‌ترین مسئلة اسلامی و عامل زنده نگه داشتن اسلام است.
◄ عزاداری برای حضرت سیدالشهداء(ع) و یارانش صرفاً اشک ریختن و سینه زدن و شرکت در هیأت‌ها و دسته‌جات نیست، بلکه عزاداری باید به گونه‌ای باشد که روح عزادار به روح سیدالشهداء(ع) متصل و از چشمة جوشانش سیراب شود.
◄ عزاداری برای سیدالشهداء(ع) و یارانش عملی مستحب با ثوابی عظیم،حتی بیش‌تر از برخی واجبات، است اما مراقب باشید به خاطر انجام این مستحب،عمل حرام مرتکب نشوید.
◄ عزاداری‌های محرم باعث تداوم زندگی شیعه و زندگی اسلام است.
◄ مراقب باشیم عزاداری‌هایمان با معصیت همراه نشود که در این صورت، اجر و ثوابش یکسره ضایع و تباه خواهد شد.
◄ هیأت‌های عزادارای را به گونه‌ای برپا کنید که اگر حضرت سیدالشهدا(ع) در میان‌تان حاضر شود، شرمنده نشوید و مورد تأیید آن حضرت قرار گیرید.
حسین بن علی(ع)، امام سوم
◄ ابی‌عبدالله مکتبی تأسیس کرد که اسلام را نجات داد و آزادی را در جهان اعلام کرد.
◄ ابی‌عبدالله(ع) با شهادتش همه کمالات انسانیت را، همه فضایل را، همه حق‌پرستی را، همه توحید را، همه حقایق را، عقل کامل را و همه چیز را به نمایش گذاشت.
◄ ابی‌عبدالله(ع) در صحنه کربلا روحیه اسلام را مجسم میکند.
◄ از روز اول قیام حسینی تا روز عاشورا تا گودال قتلگاه همه کلمات ابی عبدالله مثل آتش بر فرق دشمنان اسلام بارید و مثل نور و آب زلال بر قلب اشخاص طالب حق و ایمان ریخته شد.
◄ از همان لحظه‌ای که حضرت امام حسین(ع) از مدینه حرکت کرد، نقشه‌اش این بود که شهادت خودش را به صورتی دربیاورد که نشود آن را پنهان یا فراموش کرد.
◄ اصحاب امام حسین(ع) در کربلا بر اصحاب همه انبیا و امامان فضیلت دارند.
◄ اگر ابی‌عبدالله(ع) دعوت کوفه را قبول نکرده بود، نهضتش شکست خورده بود زیرا بعدها تاریخ می‌گفت که ای پسر پیغمبر(ص)، اهل کوفه که اصحاب پدرت بودند و آن همه التماس کردند که بیا و ما تو را یاری می‌کنیم و اسلام را از دست یزید نجات می‌دهیم، چرا قبول نکردی؟
◄ اگر امام حسین(ع) و اصحابش در کربلا کشته نمی‌شدند و از تشنگی و گرسنگی می‌مردند، پیام عاشورا به درستی منتقل نمی‌شد.
◄ اگر بگوییم که امام حسین(ع) خواست حکومت تشکیل بدهد اما نتوانست و کشته شد، مقامش را تنزل داده‌ایم.
◄ اگر حضرت امام‌حسین(ع) قیام نکرده بود، مردم اسلام را از عمال یزید و معاویه می‌شناختند.
◄ اگر حضرت امام حسین(ع) به جای شهادت، در مدینه یا مکه ترور می‌شد، هیچ اثری نداشت.
◄ اگر در کلمات و رفتارهای سیدالشهدا(ع) دقت کنیم، می‌بینیم که مجموعه کاملی از اخلاق اسلامی شامل ناموس‌پرستی و صبوری و استقامت و حکمت و شجاعت را دربر می‌گیرد.
◄ اگر شهادت حضرت سیدالشهدا(ع) نبود، به خدا قسم چهره اسلام به کلی بر اهل عالم مخفی مانده بود و اگر یکسره سقوط نکرده بود، با چهره کریهی در میان مردم معرفی می‌شد.
◄ امام حسین(ع) با شهادتش دستگاهی را ایجاد کرد که اسلام را بیمه کرد.
◄ امام حسین(ع) حتی یک قطره از خون گلوی علی اصغر(ع) را نگذاشت هدر برود و اثرش هنوز باقی است.
◄ امام حسین(ع) در قضیه شهادتش حفظ احترام کعبه را به مسلمانان آموخت.
◄ امام حسین(ع) طرح شهادتی را چید که مانند بمب عالم را تکان داد که هنوز هم آثارش پابرجاست.
◄ امام حسین(ع) مکتب شهادت را در دنیا تأسیس کرد؛ مکتبی که تا روز قیامت پابرجا خواهد بود.
◄ امام حسین(ع) نخبه‌هایی را برگزید که دارای ایمان کامل، توحید کامل و از خودگذشتگی کامل باشند تا شایسته و لایق همکاری با او باشند.
◄ امام حسین(ع) هیچ چاره‌ای نداشت جز اینکه شهادت مظلومانه را برگزیند زیرا کشته شدن در مدینه یا مکه هرگز برای هدفش کفایت نمی‌کرد.
◄ انسان باید تأسی کند به حضرت امام حسین(ع) یعنی حتی اگر قرار است بمیرد و کشته شود، تا دم آخر وظایفی که بر او محول است، به نحو احسن انجام دهد.
◄ انقلابی که امام حسین(ع) رقم زد، نه پیش از او سابقه داشته نه پس از او تکرار خواهد شد.
◄ بیعت کردن ابی‌عبدالله(ع) با یزید معادل با امضای سقوط اسلام بود.
◄ بیعت نکردن حضرت سیدالشهدا(ع) با یزید تکلیف شخصی‌اش بود و جنگیدن و شهید شدن تکلیف اجتماعی.
◄ تشکیل حکومت در قضیه قیام حضرت سیدالشهدا(ع) موضوعیت ندارد، بلکه آن‌چه مهم است، روشنگری آن حضرت است.
◄ جوانمردی حسین(ع) تا آن‌جاست که چون خودش هم از امضاکنندگان صلح‌نامه امام حسن(ع) با معاویه بود، تا زمانی که معاویه زنده بود علیه او اقدامی نکرد.
◄ چراغی که امام حسین(ع) روشن کرد همان شهادتش است، اما نه شهادت معمولی.
◄ حسین(ع) با خون خود اعلامیه داد که ذلت را نباید پذیرفت.
◄ حسین(ع) می‌خواست کاری جهانی بکند و سرمشقی به همه عالم بدهد.
◄ حضرت ابی‌عبدالله(ع) در یک صبح تا ظهر عاشورا توحید، صبر، استقامت و مردانی را عملاً جلوه داد.
◄ حضرت ابی‌عبدالله(ع) همه فرایض و مستحبات اسلامی را در روز عاشورا به نمایش گذاشت.
◄ حضرت امام حسین(ع) در کربلا به همه ما معنویت، شجاعت، عبادت و ناموس‌پرستی را یکجا درس داد.
◄ حضرت امام حسین(ع) اسلام حسینی را در برابر اسلام یزیدی زنده کرد.
◄ حضرت امام حسین(ع) با شهادت خود مردم خواب‌آلوده را بیدار کرد.
◄ حضرت امام حسین(ع) تنها یزید را نمی‌خواهد رسوا کند، بلکه می‌خواهد بگوید که نهضتش برای این است که اگر کسی مثل یزید بر جامعه اسلامی حکومت کند، اسلام نابود است.
◄ حضرت امام حسین(ع) در قیام مسلحانه مثل جسم بسیار بزرگی بود که در دریای ساکت اجتماع آن زمان قرار گرفت و آن را مواج کرد.
◄ حضرت امام حسین(ع) کسانی را برای همراهی خود برگزید که میدانست لیاقت شهادت را دارند.
◄ حضرت امام حسین(ع) هرگز نگفت که ای مردم من علیه یزید قیام کردم تا به خلافت برسم، بلکه فرمود من آماده مرگ هستم، من زیربار ذلت نمی‌روم. این بزرگ‌ترین درس تاریخ است.
◄ حضرت سیدالشهداء(ع) با جامعه‌ای مواجه بود که به ظاهر اسلامی بود ولی اصلا اثر و نشانه اسلام در آن جامعه نبود.
◄ خدا می‌داند که اگر شهادت حسین(ع) نبود، اصلا نامی از اسلام نبود.
◄ خطبه‌ای که سیدالشهدا(ع) در شب عاشورا قرائت کرد، آزمونی برای صبر و وفاداری و ایمان بود.
◄ خون سیدالشهداء(ع) موتور محرک رزمندگان در شب‌های عملیات بود.
◄ در روز عاشورا حسین(ع) دو تابلو رسم کرد: یکی نمایشگر اسلام حقیقی و ناب یکی هم نمایشگر اعمال و افعال خلاف انسانی دشمنان اسلام.
◄ درست است که امام حسین(ع) حکومت اسلامی تشکیل نداد، اما کاری کرد اثرش بزرگ‌تر و ماندگارتر از تشکیل حکومت بود.
◄ دعوت ابی‌عبدالله(ع) برای قیام دعوت برای رسیدن به قدرت نیست، دعوت به شهادت است.
◄ رجزها و خطبه‌هایی که ابی‌عبدالله در روز یا شب عاشورا خوانده، سراسر پند و نصیحت و حماسه و تربیت است.
◄ رفتار امام حسین(ع) و رفتار دشمن در صحنه کربلا نشان‌دهنده تفاوت مکتب حسینی و مکتب یزیدی است.
◄ فضیلت زیارت حضرت سیدالشهداء(ع) و گریه بر شهادتش از همه‌چیز بیش‌تر است.
◄ سراسر نهضت حسینی درس احسان و گذشت است.
◄ شهادت ابی‌عبداللله(ع) مسئله مظالم بنی‌امیه را زنده نگهداشت.
◄ اگر شهادت ابی‌عبدالله(ع) نبود، زمینه کار ائمه فراهم نبود.
◄ شهادت ابی‌عبدالله(ع) عملی بود که نظر تمام ادیان، لامذهبان، مورخین و دانشمندان عالم را به خود جلب کرد.
◄ شهادت ابی‌عبدالله(ع) مردم مسلمان را بیدار کرد.
◄ شهادت حسین بن علی(ع) شوکی بر عالم اسلام وارد کرد و آن را از مرگ حتمی نجات داد.
◄ شهادت حسین(ع) سرمشق کامل و جالبی برای همه عالم است.
◄ شهادت حضرت ابی‌عبدالله(ص) معلول حوادثی بود که از صدر اسلام آغاز شد.
◄ قیام امام حسین(ع) سبب شد تا حکومت بنی‌امیه و بنی‌عباس به حساب اسلام گذاشته نشود.
◄ قیام حسین(ع) تا قیامت جریان دارد.
◄ قیام حضرت سیدالشهدا(ع) از لحظه بیعت نکردن با یزید شروع شد.
◄ قیام مسلحانه امام حسین(ع) برای تشکیل حکومت اسلامی نبود زیرا زمینه‌اش فراهم نبود، بلکه قیام او زمینه تشکیل حکومت اسلامی را برای اعصار بعد فراهم ساخت.
◄ ما هر چه داریم، از مجالس عزاداری حسین(ع) است.
◄ مصلحت‌جویان و نصیحت‌کنان حسین(ع) را به بیعت با یزید توصیه می‌کردند اما حسین(ع) کسی نبود که سند از بین رفتن اسلام را امضا کند.
◄ نخستین نتیجه قیام حضرت سیدالشهدا(ع) رسواکردن جبهه کفر و نفاق بود.
◄ نهضت حضرت سیدالشهداء(ع) باعث بقا و پیشرفت اسلام و سرمشق شد برای هر کسی که می‌خواهد ترویج اسلام کند.
◄ هدفی که حسین بن علی(ع) از قیام خود داشت بسیار فراتر از تشکیل حکومت بود، او در پی نمایاندن حقیقت دین بود.
◄ همه حرکات، رفتارها و گفتارهای سیدالشهدا(ع)، از ابتدای حرکتش از مدینه تا روز عاشورا، نشان می‌دهد که مبتنی بر نقشه از قبل طرح شده عمل کرده است.
◄ همه کلمات ابی‌عبدالله(ع) در کربلا حماسه است.
◄ هیچ‌کس در دنیا به اندازه حسین(ع) بر کشته شدنش یقین نداشته است.
◄ وقتی امام حسین(ع) از مدینه به سوی کوفه حرکت کرد، همه کسانی که بر سر راهش قرار گرفتند او را از رفتن به کوفه نهی کردند، اما امام فقط می‌فرمود: «من باید بروم، آن‌چه خدا بخواهد می‌شود».
◄ ارزش شهادت سیدالشهدا(ع) در روز عاشورا به کلماتش در خطبه‌ها، به روحیه اصحابش و به صبوری زینب پس از عاشورا است.
◄ اینکه گفته شود حسین(ع) کشته شد برای کفاره گناهان امت، جز ترویج گناه نیست.
◄ در هیچ‌یک از خطبه‌هایی که حضرت سیدالشهداء(ع) بین راه کربلا یا در صحرای کربلا ایراد فرمود، اثری از ضعف و عجز دیده نمی‌شود، برای اینکه او از همان ابتدا میدانست چه میکند و چه چیزی در انتظارش است.
◄ شهادتی مانند شهادت ابی‌عبدالله(ع) نخواهد آمد.
◄ قدم به قدم حرکت ابی‌عبدالله(ع) از مکه تا کوفه همه‌اش نمایش جوانمردی، توحید، عرفان، راضی به رضای قضاء خدا بودن، صبر، شهامت و شجاعت است.
◄ مظلومیت حسین(ع) افکار همه عالم را در طول تاریخ متوجه کرد به اینکه مکتب اسلام که جدش پیغمبر(ص) آورده، اصلا متباین است با آن‌چه به نام خلافت اسلامی عمل می‌کنند.
◄ معجزه شهادت ابی‌عبدالله همین است که بعد از شهادتش هر چه دشمنان سعی کردند که این قضیه در تاریخ فراموش شود، نتوانستند.
◄ شهادت ابی‌عبدالله(ع) پشتوانه‌ای شد برای معرفی مکتب اسلام در عالم.
◄ نهضت حضرت سیدالشهداء(ع) دائماً در جریان تاریخ با مردم پیش می‌آید و روزبه‌روز هم جدیدتر و عظیم‌تر می‌شود و روزبه‌روز هم عظمتش بیش‌تر برای مردم آشکارا می‌شود.
◄ معجزه دیگر قیام حضرت سیدالشهداء(ع) این است که هیچ‌یک از دروغ‌ها و خرافاتی که دوستان حسین(ع) به او بستند، نتوانست آن را نابود کند.
زینب بنت علی (س)
◄ حضرت زینب (س)، سر خیل انقلابیون عالم هستند.
◄ بهترین نمونة تجاهل عارف همان تجاهل زینب در قتلگاه است.
◄ پایه زیارت را حضرت زینب خاتون(س) در گودال قتلگاه گذارد.
◄ پایه عزاداری حسین(ع) را حضرت زینب(س) در گودال قتلگاه گذارد.
◄ حضرت ابی‌عبدالله(ع) در شب عاشورا زینب را چنان آماده کرد که در عصر عاشورا دیگر گریه زینب گریه عادی نیست، گریه تبلیغ اسلام است.
◄ دربارة زینب کاری جز سر فرود آوردن و تعظیم نمی‌توان کرد زیرا ایشان مکمل هدف حضرت سیدالشهدا(ع) بودند.
◄ زینب بعد از عاشورا، غیر از زینب قبل از عاشورا است.
◄ گفت‌وگوی حسین(ع) با زینب در شب عاشورا سبب شد تا زینب شب عاشورا با زینب روز عاشورا و پس از عاشورا از زمین تا آسمان فرق کند.
◄ پسندیده‌ترین خصلت مؤمن آن است که هر قدمی که برمی‌دارد و هر اندیشه‌ای که از سر می‌گذراند، همراه با ژرف‌نگری باشد.
علی بن حسین(ع)، امام چهارم
◄ حضرت امام سجاد(ع) با گریه‌هایش، با فرمایشاتش، با گوشه‌گیری و خانه‌نشینی‌اش، جنایات بنی‌امیه را برملا کرد و شهادت ابی‌عبدالله(ع) را زنده نگاه داشت.
◄ حضرت امام سجاد(ع) از همان لحظه‌ای که سر ابی‌عبدالله(ع) را از بدن جدا کردند، به نفع اسلام عمل کرد و قیامش را ادامه داد.
عباس بن علی(ع)، ابوالفضل
◄ آبدهی در کربلا از هر مقامی بالاتر است، برای اینکه ارزش آب در کربلا عجیب بود. ارزش کربلا با خون علی اصغر و دهان خشک علی اکبر بود. این است که سقای کربلا، ابوالفضل(ع)، خیلی مورد توجه حضرت سیدالشهداء(ع) است.
◄ افتخارآمیزترین القاب حضرت عباس(ع) سقایت است.
◄ حضرت ابوالفضل(ع) فضایلی همچون بزرگی روح و شجاعت و دلاوری و زیر بار ظلم نرفتن و حمایت حق کردن و جوانمردی و وفا همه را در یک روز نشان داد.
◄ گریه بر ابوالفضل، مثل گریه بر حسین است.
قاسم بن حسن(ع)
◄ قاسم واقعی همان کسی است که پس از شنیدن خطبه معروف حضرت سیدالشهدا(ع) در شب عاشورا، نزد عمویش می‌رود و می‌پرسد: ای عمو جان آیا من هم جزو کشته‌شده‌ها خواهم بود؟ وقتی هم حضرت از ایشان می‌پرسد که مرگ در دهان تو چه مزه‌ای دارد؟ پاسخ می‌دهد: به خدا قسم مرگ در مذاق من از عسل شیرین‌تر است. این قاسم قاسم واقعی عاشوراست.
◄ گریه‌ای که شهید هنگام شهادت دارد، گریه شوق وصال است، مانند گریه قاسم پس از آن که خبر شهید شدنش را از سیدالشهدا شنید.
◄ مسئله عروسی قاسم در کربلا قیام حسین(ع) را از آن مرتبه بالا می‌آورد پایین و به نهضتش لطمه می‌زند.
◄ واقعاً این عروسی قاسم که در تعزیه‌ها درمی‌آوردند، به مراتب از سینماهایی که به اصطلاح فحشاء و منکر را پخش می‌کنند بدتر بود.
معاویه ابن ابی‌سفیان
◄ تمام سعی و کوشش معاویه در از بین بردن و کوبیدن شخصیت علی ابن ابی طالب(ع) و اولاد او بود.
◄ معاویه برای مقابله با علی(ع) برخی اصحاب را خرید و مزدور خود ساخت، برخی را تهدید کرد و برخی دیگر را از میان برداشت و کشت.
◄ در نظام خلافت معاویه، هیچ جرمی بالاتر از دوستی علی(ع) نبود، به تمام ممالک اسلامی بخشنامه کرد که حتی اگر کسی اتهام دوستی علی(ع) هم دارد ولو ثابت نشده باید از بین برود.
◄ اسلام مردم شام اسلامی بود که معاویه برایشان تشریح کرده بود و اسلام بنی‌امیه‌ای بود.
◄ معاویه نخستین‌بار ترور شخصیت را در اسلام ترویج کرد.
◄ بالاترین سیئه معاویه این بود که یزید را بر مردم مسلط کرد.
◄ به فرمایش امیرالمؤمنین(ع)، در زمان فتنه معاویه ملت اسلام بر دنیا و آخرتش عزادار بود.
◄ جعلیات معاویه در دین برای ترور شخصیت علی(ع) و وارونه کردن اسلام صورت گرفت.
◄ معاویه دستگاه خلافت را طوری کرده بود که به مراتب از دستگاه‌های طاغوتی قیصر و کسری مفصل‌تر بود.
بنی‌امیه
◄ بنی‌امیه دشمنی شدیدی به بنی‌هاشم داشت، چنان‌که امکان نداشت بتوانند خود را راضی کنند زیر بار اسلامی بروند که از خانواده بنی‌هاشم است.
◄ بنی‌امیه که در رأس‌شان ابوسفیان بود، تا آن دم آخر که توانستند با اسلام جنگیدند.
◄ دستگاه بنی‌امیه فهمیده بود که وقتی می‌خواهد میزان اسلام را بکوبد اول باید علی(ع) را بکوبد.
◄ اولین اصل اسلامی که بنی‌امیه پایمال کردند، اصل مساوات و زیرپا گذاشتن ارزش تقوا بود.
◄ بنی‌امیه به طور کلی کوشش داشتند که همه ارزش‌های اسلامی را در اطراف و اکناف ممالک اسلامی به‌خصوص شام از بین ببرند و به جای آن ارزش‌های جاهلیت را جایگزین کنند.
◄ بنی‌امیه پس از فتح مکه رسمآ لباس نفاق را به تن کردند.
◄ بنی‌امیه در تاریخ در فساد، در نقشه کشیدن و در توطئه کردن باهوش و زیرک بودند ولی هوشی که در راه شر مصرف می‌کردند.
◄ بنی‌امیه وقتی دید که حضرت علی(ع) یگانه کسی است که می‌تواند مکتب اسلام را در ادامه نهضت پیامبر(ص) پیش ببرد، شروع به از بین بردن شخصیت او کردند.
◄ بنی‌امیه، صرف‌نظر از وابستگی‌های نژادی و نژادپرستی، یک حزب و تشکیلات تمام عیار بودند.
◄ تنها چیزی بنی‌امیه را شکست داد و نابود کرد، شهادت حضرت ابی عبدالله(ع) بود.
◄ زمان فتنه بنی‌امیه مردم دو دسته بودند یا اهل دنیا بودند یا اهل دین، اهل دنیا بر دنیایشان گریه می‌کردند یعنی از فشارهای ظلم بنی امیه و از پایمال شدن حقوق‌شان و از نرسیدن بیت‌المال به آن‌ها و اهل دین از بین رفتن دین‌شان گریه می‌کردند.
◄ مخالفت بنی‌امیه با اسلام از همه گروه‌ها و طوایف دیگر بیش‌تر، قدیمی‌تر و ریشه‌دارتر بود.
◄ مهم‌ترین ضربه را به اسلام طایفه بنی‌امیه زدند.
◄ ویژگی خاص بنی‌امیه این بود که با کمال نقشه و توطئه در برابر اسلام ایستادند و مخالفت کردند و حتی بعد از پیروزی اسلام نیز تا وقتی که زنده بودند، سرسختانه با اسلام حقیقی مخالفت کردند.
