گردهمایی غول‌های نفتی‌ بدون حضور ایران

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: در اولین روزهای سال‌جاری میلادی، مقامات عراقی خبر از برگزاری چهارمین دور مناقصات نفتی دادند، تاكنون دو مناقصه نفتی و یك مناقصه گازی در این كشور برگزار شده است. مناقصات بزرگ نفتی شیوه عراقی‌ها برای توسعه سریع صنعت نفت در این كشور به شمار می‌روند. آنگونه كه اللعیبی، وزیر نفت عراق اعلام كرده مناقصه جدید برای اكتشاف 12 بلوک گازی برگزار می‌شود.

به گزارش «جهان صنعت»، نخستین دور مناقصه برای سه میدان زبیر، قرنه غربی فاز یك و رمیله با مجموع ذخایر 30 میلیارد بشكه برگزار شد. قرار است این سه میدان در مجموع 9 / 4 میلیون بشكه به تولید نفت عراق اضافه كنند. در دومین دور، توسعه‌هفت میدان با مجموع ذخایر 7 / 62 میلیارد بشكه برای افزایش تولید به میزان 6 / 9 میلیون بشكه واگذار شد. سومین دور نیز مرتبط با توسعه سه میدان گازی با مجموع ذخایر 300 میلیارد متر‌مكعب و تولید 820 میلیون فوت مكعب گاز طبیعی بود.

چند نكته در مورد مناقصات یادشده مورد توجه است؛ نخست آنكه اغلب شركت‌های بزرگ نفتی جهان در این مناقصات حضور دارند. علاوه بر شركت‌هایی همچون اكسون‌موبیل، شل، توتال و بی‌پی، شركت‌های شرقی همچون پتروناس، شركت نفت چین و گازپروم نیز در این میادین حضور دارند‌ البته حضور این تعداد از شركت‌های خارجی صرفا به دلیل ظرفیت‌های نفتی موجود در این كشور نیست بلكه تغییرات سیاسی عراق و تدابیر مسوولان نفت این كشور را باید دارای سهم عمده‌تری دانست.

همان‌طور كه در نمودار مشخص است، در سه مناقصه نخست در مجموع 18 شركت برنده شده‌اند. بنا به گفته یكی از كارشناسان، در دو دور نخست مناقصات نفتی در مجموع 77 شركت خارجی شركت كرده‌اند كه بسیار كم‌نظیر به شمار می‌رود. متاسفانه با وجود حضور شركت‌های چندملیتی غربی و شرقی، همسایه‌های عراق از جمله كویت و تركیه‌ و حتی شركت سونانگول از آنگولا، شركت‌های ایرانی هنوز نتوانسته‌اند در مناقصات بزرگ بازار نفت عراق مشاركت كنند.

6 سال تا رتبه نخست‌

به نظر می‌رسد تلاش عراق صرفا به منظور بازسازی این كشور و افزایش درآمدهای نفتی نیست. چنانكه در اظهارات مقامات عراقی بارها اشاره شده، این كشور درصدد دستیابی به تولید نفت 12 میلیون بشكه در روز تا شش سال آینده است.

هم‌اكنون بالاترین میزان تولید نفت مربوط به روسیه و عربستان با حدود 10 میلیون بشكه در روز است و این به آن معنی است كه عراق با میزان تولید یادشده،‌ تبدیل به بزرگ‌ترین تولید‌كننده نفت جهان خواهد شد. بر اساس آخرین گزارش جهانی ماهانه نفت كه توسط اداره اطلاعات انرژی آمریكا منتشر شده است، عراق در ماه اكتبر نهمین تولید‌كننده نفت جهان بوده است این در حالی است كه هم‌اكنون نیز چنانچه آمارهای اعلام شده مبنی بر تولید 7 / 2 میلیون بشكه در روز را مبنا بگیریم، جایگاه عراق در این فهرست به ششم ارتقا می‌یابد. با اخبار منتشر شده مبنی بر افزایش تولید نفت این كشور به سه میلیون بشكه در سال‌جاری، قطعا این جایگاه تثبیت خواهد شد.

دیگر آنكه با توجه به بالا نبودن مصرف داخلی نفت عراق، این كشور همزمان با افزایش تولید، بزرگ‌ترین صادر‌كننده جهان نیز خواهد بود. هم‌اكنون اغلب كشورهایی كه تولیدی بیشتر از عراق دارند، مصرف‌كننده بزرگ نفت هستند یا همچون ایالات متحده و چین، خود در زمره واردكنندگان به شمار می‌آیند. از سوی دیگر بجز سه كشور آمریكا، عربستان و روسیه، بقیه كشورها تولیدی كمتر از 5 / 4  میلیون بشكه در روز دارند كه با رشد فعلی، عراق به سرعت آنها را پشت سر خواهد گذاشت بنابراین دستیابی به عنوان چهارمین تولیدكننده نفت جهان برای عراق به هیچ‌وجه دور از دسترس نخواهد بود.

عراق‌ همزمان در پی افزایش میزان ذخایر نفت خود نیزاست. ذخایر فعلی نفت عراق حدود 115 میلیارد بشكه است. گفته می‌شود اغلب اطلاعات مربوط به ذخایر نفتی عراق‌ مبتنی بر لرزه‌نگاری دوبعدی مربوط به چند دهه قبل است‌ بنابراین احتمالا تا حدود یكصد میلیارد بشكه نفت دیگر در جنوب و غرب عراق وجود دارد. در صورت اثبات حتی نیمی از این میزان و بر اساس آخرین گزارش آماری سالانه اوپک، این كشور بالاتر از ایران و بعد از عربستان و ونزوئلا‌ سومین دارنده ذخایر نفت اوپک لقب خواهد گرفت.

البته آمار ذخایر نفتی همواره مورد مناقشه بوده است چنانكه برای مثال، همواره تناقضاتی در آمار منتشر شده از سوی اوپک و اداره اطلاعات انرژی آمریكا‌ به چشم می‌خورد. این مساله در سال‌های اخیر به ویژه در مورد ذخایر نفت سنگین ونزوئلا و نیز ماسه‌های نفتی (بیتومن) در كانادا مورد توجه بوده است و از آنجا كه برداشت از این ذخایر به طور عادی مقرون به صرفه نیست، معمولا در آمارها محسوب نمی‌شوند.

فرصت حضور ایرانی‌ها

بدون شک حضور در مناقصاتی از این دست و رقابت با شركت‌های معظم نفتی توان اجرایی زیادی می‌طلبد‌اما شاید بتوان انتظار داشت در بخش‌هایی از قبیل خدمات جانبی حفاری شاهد حضور شركت‌های ایرانی نیز باشیم.

هر‌چند به نظر می‌رسد با توجه به اولویت حضور در ایران و اینكه حتی در مواردی همچون میدان آزادگان قرارداد با شركت‌های غیرایرانی منعقد می‌شود، نباید چندان منتظر حضور چشمگیر شركت‌های ایرانی در بازار نفت عراق بود.

باید توجه داشت در اغلب موارد شركت‌های برنده مناقصه خود عهده‌دار تمامی مراحل توسعه میدان نیستند و مراحل مختلف توسعه از مطالعات اولیه مخزن تا بهره‌برداری و تكمیل چاه‌ به شركت‌های متعدد و اغلب بومی سپرده می‌شود بنابراین می‌توان پیش‌بینی كرد به تدریج بر تعداد شركت‌های منطقه‌ای حاضر در عراق افزوده شود. در این میان‌ بدون شک جای شركت‌های ایرانی خالی خواهد بود.