دلایل اتخاذ موضع اوباما در مورد مرزهای ١٩٦٧
آفتاب‌‌نیوز : 
آفتاب- سرویس بین‌الملل: دو سخنرانی باراک اوباما که در فاصله زمانی کوتاهی در وزارت خارجه آمریکا در 19 می و در ایپک در 22 می 2011، در مورد مسأله صلح فلسطین و اسرائیل و مسائل خاورمیانه مطرح شد، تحلیل‌ها و موضع‌گیری‌های زیادی را درباره سیاست خاورمیانه‌ای آمریکا به ویژه در ارتباط با صلح اسرائیل و فلسطین موجب شده است. بعد از سخنرانی اوباما در وزارت خارجه آمریکا وی سخنانی نیز در کمیته امور عمومی آمریکا و اسرائیل (ایپک) ایراد کرد که به زعم برخی، عقب‌نشینی از چنین موضعی بود. با این حال سخنرانی اوباما در ایپک بیشتر یک سخنرانی سمبلیک قلمداد می‌شود که بر یک‌سری اصول کلی که همیشه مورد تأکید مقام‌های آمریکایی بوده است، صحه گذاشت.
موضع‌گیری اوباما در مورد ضرورت بازگشت اسرائیل به مرزهای سال ١٩٦٧، واکنش‌های متفاوتی را در پی داشت. از جمله انتقادهای تندی از طرف جناح‌های افراطی یهودی در اسرائیل و دولت نتانیاهو مطرح شد. حتی جمهوری‌خواهان نیز موضع اوباما را زیر سوال بردند.
به طور کلی این صحبت‌ها در میان کشورهای عربی و فلسطینیان نیز مورد استقبال قرار نگرفت. اگر تصور بر این بود که سخنرانی وی در وزارت خارجه آمریکا می‌تواند طرفدارانی در جهان عرب پیدا کند و به هزینه سیاسی آن می‌ارزد، واکنش‌های طرف فلسطینی و یهودی نشان داد که این سخنان نمی‌تواند توجه طرف عربی را جلب کند.
هرچند که واکنش حماس به اظهارات اوباما با نوعی نرمش همراه بود، اما اسماعیل رضوان، سخنگوی حماس، با انتقاد از سخنان اوباما تأکید کرد که رئیس‌جمهور آمریکا بیشتر از این که به دنبال پایان سختی‌های فلسطینی‌ها باشد، به فکر امنیت اسرائیل است. در مقابل، جنبش فتح از صحبت‌های اوباما استقبال کرد و حتی برخی موضع‌گیری‌های اوباما را در واکنش به درخواست محمود عباس دانستند.
عبدالله گل، رئيس‌جمهوری تركيه نيز از اظهارات اوباما برای تشكيل يک كشور مستقل فلسطين، براساس مرزهای سال 1967، حمايت كرد و از اين سخنرانی به عنوان يک گام بسيار مهم ياد كرد.
تحلیل‌های متعددی در مورد چرایی اتخاذ موضع‌گیری اخیر اوباما مطرح شده است که به برخی از آنها پرداخته می‌شود:
١. پیامدهای منفی بحران اعراب و اسرائیل برای منافع آمریکا
استمرار نزاع اعراب و اسرائیل در منطقه خاورمیانه، در نهایت به ضرر منافع آمریکاست. بنابراین اوباما در سخنرانی خود تلاش کرد تا دو طرف اعراب و اسرائیل را به هم نزدیک کند. وی این بار مقصر بودن اسرائیل در مشکلات منطقه را به روشنی مطرح کرد. او در واقع به این واقعیت تصریح داشت که وقتی بهترین شریک آمریکا در منطقه توسط سایر کشورها اشغال‌گر خوانده می‌شود، روابط آمریکا با کشورهای منطقه با چالش روبرو می‌شود و به تبع منافع آمریکا به خطر می‌افتد.
٢. گسترش جنبش‌های آزادی‌بخش در خاورمیانه
یکی دیگر از دلایل اتخاذ موضع اوباما در مورد مرزهای ١٩٦٧، به خاطر شرایط منطقه و جنبش‌های آزادی‌بخش در کشورهای گوناگون عربی به ویژه مصر، متحد اصلی اسرائیل است. این کشور بعد از مبارک موضع نامشخصی در مورد اسرائیل دارد و حمایت برخی شخصیت‌های مصری از فلسطینیان، بر نگرانی‌های آمریکا افزوده است.
احتمال دارد با کنار رفتن رژیم‌های کنونی عرب منطقه، بحث دشمنی با اسرائیل که در بافت مردم عرب منطقه طرفدار دارد، بار دیگر در عرصه دولت‌های آنها نیز مطرح شود؛ که محور آن نیز احقاق حقوق فلسطینیان است. از این رو مقام‌های آمریکایی درصددند تا راه حلی را در کوتاه مدت بیابند.
٣. شرایط داخلی اوباما
شرایط داخلی آمریکا نیز در چنین موضع‌گیری‌ای بی‌تأثیر نیست. اوباما در حوزه سیاست خارجی دستاوردهای بزرگی می‌خواهد تا بتواند تا حدی وضعیت نامناسب داخلی را برای انتخابات پیش رو تعدیل کند. به ویژه که وی از زمان آغاز به کار، یکی از مهمترین دستورکارهای خود را در عرصه خارجی، به نتیجه رساندن صلح خاورمیانه دانسته است.
٤. مسأله بهبود وجهه آمریکا
از ابتدای آغاز به کار اوباما، یکی از اهداف مهم آمریکا بهبود وجهه‌اش در خاورمیانه و جهان بوده است که بعد از نظامی‌گری‌های دوران بوش، به شدت صدمه دیده است. استمرار یکی از مهمترین دلایل خشم کشورهای خاورمیانه از آمریکا یعنی اسرائیل و حمایت بی چون چرای آمریکا دیگر اقدامات مثبت آمریکا را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
نتیجه‌گیری
از زمان آغاز به کار اوباما در ژانویه ٢٠٠٩ تاکنون، یکی از مهمترین مسائل پیش روی سیاست خارجی آمریکا، مذاکرات صلح اسرائیل و فلسطین بوده است که بدون دست یافتن به راه حلی مشخص، متوقف شده است. کارشکنی‌های اسرائیل و ادامه احداث شهرک‌های یهودی‌نشین در اراضی فلسطینیان، باعث شده است تا طرف فلسطینی نیز هرنوع مذاکره‌ای را متوقف سازد. استمرار این وضعیت در دوره کنونی که خاورمیانه با تحول بزرگی در کشورهای گوناگون روبروست، بر نگرانی آمریکا افزوده است.
موج آزادی‌خواهی در کشورهای عرب خاورمیانه و کنار رفتن حاکمان مستبد منطقه یکی پس از دیگری، عرصه‌ای فراهم کرده است که خواسته‌های مردمی کشورهای عربی به شکل پررنگ‌تری مطرح شود که مسلماً یکی از این خواسته‌ها خروج اسرائیل از سرزمین‌های اشغالی و به رسمیت شناخته شدن فلسطین است. این امر در کنار تندروی‌های اسرائیل و عدم توجه این رژیم به مفاد توافق صلح، موجب شده است تا مقام‌های آمریکایی از به خطر افتادن منافع این کشور در خاورمیانه ابراز نگرانی کنند.
به نظر می‌رسد سخنرانی اوباما در وزارت امور خارجه حاوی مطالب مهمی است که آشکارا این نگرانی‌ها را مطرح می‌کند و در کنار اعلام حمایت از اسرائیل خواهان تغییر موضع این رژیم می‌شود. در واقع اظهارات اوباما مبنی بر بازگشت اسرائیل به مرزهای ١٩٦٧ را می‌توان یکی از نشانه‌های تلاش دولت آمریکا برای ترغیب اسرائیل به زمینه‌چینی برای مذاکرات صلح دانست.
آفتاب- سرویس بین‌الملل: دو سخنرانی باراک اوباما که در فاصله زمانی کوتاهی در وزارت خارجه آمریکا در 19 می و در ایپک در 22 می 2011، در مورد مسأله صلح فلسطین و اسرائیل و مسائل خاورمیانه مطرح شد، تحلیل‌ها و موضع‌گیری‌های زیادی را درباره سیاست خاورمیانه‌ای آمریکا به ویژه در ارتباط با صلح اسرائیل و فلسطین موجب شده است. بعد از سخنرانی اوباما در وزارت خارجه آمریکا وی سخنانی نیز در کمیته امور عمومی آمریکا و اسرائیل (ایپک) ایراد کرد که به زعم برخی، عقب‌نشینی از چنین موضعی بود. با این حال سخنرانی اوباما در ایپک بیشتر یک سخنرانی سمبلیک قلمداد می‌شود که بر یک‌سری اصول کلی که همیشه مورد تأکید مقام‌های آمریکایی بوده است، صحه گذاشت. موضع‌گیری اوباما در مورد ضرورت بازگشت اسرائیل به مرزهای سال ١٩٦٧، واکنش‌های متفاوتی را در پی داشت. از جمله انتقادهای تندی از طرف جناح‌های افراطی یهودی در اسرائیل و دولت نتانیاهو مطرح شد. حتی جمهوری‌خواهان نیز موضع اوباما را زیر سوال بردند.
به طور کلی این صحبت‌ها در میان کشورهای عربی و فلسطینیان نیز مورد استقبال قرار نگرفت. اگر تصور بر این بود که سخنرانی وی در وزارت خارجه آمریکا می‌تواند طرفدارانی در جهان عرب پیدا کند و به هزینه سیاسی آن می‌ارزد، واکنش‌های طرف فلسطینی و یهودی نشان داد که این سخنان نمی‌تواند توجه طرف عربی را جلب کند.
هرچند که واکنش حماس به اظهارات اوباما با نوعی نرمش همراه بود، اما اسماعیل رضوان، سخنگوی حماس، با انتقاد از سخنان اوباما تأکید کرد که رئیس‌جمهور آمریکا بیشتر از این که به دنبال پایان سختی‌های فلسطینی‌ها باشد، به فکر امنیت اسرائیل است. در مقابل، جنبش فتح از صحبت‌های اوباما استقبال کرد و حتی برخی موضع‌گیری‌های اوباما را در واکنش به درخواست محمود عباس دانستند.
عبدالله گل، رئيس‌جمهوری تركيه نيز از اظهارات اوباما برای تشكيل يک كشور مستقل فلسطين، براساس مرزهای سال 1967، حمايت كرد و از اين سخنرانی به عنوان يک گام بسيار مهم ياد كرد.
تحلیل‌های متعددی در مورد چرایی اتخاذ موضع‌گیری اخیر اوباما مطرح شده است که به برخی از آنها پرداخته می‌شود:
١. پیامدهای منفی بحران اعراب و اسرائیل برای منافع آمریکا
استمرار نزاع اعراب و اسرائیل در منطقه خاورمیانه، در نهایت به ضرر منافع آمریکاست. بنابراین اوباما در سخنرانی خود تلاش کرد تا دو طرف اعراب و اسرائیل را به هم نزدیک کند. وی این بار مقصر بودن اسرائیل در مشکلات منطقه را به روشنی مطرح کرد. او در واقع به این واقعیت تصریح داشت که وقتی بهترین شریک آمریکا در منطقه توسط سایر کشورها اشغال‌گر خوانده می‌شود، روابط آمریکا با کشورهای منطقه با چالش روبرو می‌شود و به تبع منافع آمریکا به خطر می‌افتد.
٢. گسترش جنبش‌های آزادی‌بخش در خاورمیانه
یکی دیگر از دلایل اتخاذ موضع اوباما در مورد مرزهای ١٩٦٧، به خاطر شرایط منطقه و جنبش‌های آزادی‌بخش در کشورهای گوناگون عربی به ویژه مصر، متحد اصلی اسرائیل است. این کشور بعد از مبارک موضع نامشخصی در مورد اسرائیل دارد و حمایت برخی شخصیت‌های مصری از فلسطینیان، بر نگرانی‌های آمریکا افزوده است.
احتمال دارد با کنار رفتن رژیم‌های کنونی عرب منطقه، بحث دشمنی با اسرائیل که در بافت مردم عرب منطقه طرفدار دارد، بار دیگر در عرصه دولت‌های آنها نیز مطرح شود؛ که محور آن نیز احقاق حقوق فلسطینیان است. از این رو مقام‌های آمریکایی درصددند تا راه حلی را در کوتاه مدت بیابند.
٣. شرایط داخلی اوباما
شرایط داخلی آمریکا نیز در چنین موضع‌گیری‌ای بی‌تأثیر نیست. اوباما در حوزه سیاست خارجی دستاوردهای بزرگی می‌خواهد تا بتواند تا حدی وضعیت نامناسب داخلی را برای انتخابات پیش رو تعدیل کند. به ویژه که وی از زمان آغاز به کار، یکی از مهمترین دستورکارهای خود را در عرصه خارجی، به نتیجه رساندن صلح خاورمیانه دانسته است.
٤. مسأله بهبود وجهه آمریکا
از ابتدای آغاز به کار اوباما، یکی از اهداف مهم آمریکا بهبود وجهه‌اش در خاورمیانه و جهان بوده است که بعد از نظامی‌گری‌های دوران بوش، به شدت صدمه دیده است. استمرار یکی از مهمترین دلایل خشم کشورهای خاورمیانه از آمریکا یعنی اسرائیل و حمایت بی چون چرای آمریکا دیگر اقدامات مثبت آمریکا را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
نتیجه‌گیری
از زمان آغاز به کار اوباما در ژانویه ٢٠٠٩ تاکنون، یکی از مهمترین مسائل پیش روی سیاست خارجی آمریکا، مذاکرات صلح اسرائیل و فلسطین بوده است که بدون دست یافتن به راه حلی مشخص، متوقف شده است. کارشکنی‌های اسرائیل و ادامه احداث شهرک‌های یهودی‌نشین در اراضی فلسطینیان، باعث شده است تا طرف فلسطینی نیز هرنوع مذاکره‌ای را متوقف سازد. استمرار این وضعیت در دوره کنونی که خاورمیانه با تحول بزرگی در کشورهای گوناگون روبروست، بر نگرانی آمریکا افزوده است.
موج آزادی‌خواهی در کشورهای عرب خاورمیانه و کنار رفتن حاکمان مستبد منطقه یکی پس از دیگری، عرصه‌ای فراهم کرده است که خواسته‌های مردمی کشورهای عربی به شکل پررنگ‌تری مطرح شود که مسلماً یکی از این خواسته‌ها خروج اسرائیل از سرزمین‌های اشغالی و به رسمیت شناخته شدن فلسطین است. این امر در کنار تندروی‌های اسرائیل و عدم توجه این رژیم به مفاد توافق صلح، موجب شده است تا مقام‌های آمریکایی از به خطر افتادن منافع این کشور در خاورمیانه ابراز نگرانی کنند.
به نظر می‌رسد سخنرانی اوباما در وزارت امور خارجه حاوی مطالب مهمی است که آشکارا این نگرانی‌ها را مطرح می‌کند و در کنار اعلام حمایت از اسرائیل خواهان تغییر موضع این رژیم می‌شود. در واقع اظهارات اوباما مبنی بر بازگشت اسرائیل به مرزهای ١٩٦٧ را می‌توان یکی از نشانه‌های تلاش دولت آمریکا برای ترغیب اسرائیل به زمینه‌چینی برای مذاکرات صلح دانست.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید