بزرگترین خط لوله اتیلن جهان همچنان درگیر اما و اگر
آفتاب: این روزها مدیران صنعت پتروشیمی در شرایطی از تدوین برنامه ششم توسعه خبر می‌دهند که هنوز بخش‌های مهمی از برنامه‌های چهارم و پنجم توسعه باقی مانده و اصلی‌ترین طرح‌های پتروشیمی کشور از جمله خط اتیلن غرب پس از گذشت چندین سال همچنان بی‌سرانجام مانده است.
نزدیک به یک دهه از تصمیم گیری برای ساخت خط اتیلن غرب می‌گذرد و همچنان این خط با تاخیرهای متعدد در بهره برداری مواجه است.
سال ۱۳۸۱ زمانی که مسئولان امر تصمیم به افتتاح این خط گرفتند، آن را بزرگترین خط لوله اتیلن جهان نامیدند و ایجاد آن را در اشتغال‌زایی و بهره‌گیری هرچه بیشتر از توان بخش خصوصی در واحدهای پتروشیمی بسیار تاثیرگذار دانستند؛ با این وجود با گذشت یک دهه هنوز این پروژه با مشکلات متعدد روبه‌روست.
آغاز طرحی ناتمام
در سال ۱۳۸۲ رئیس‌جمهوری وقت با مقامات وزارت نفت درباره راهکارهای توسعه مناطق محروم غرب کشور نشستی داشت. در آن زمان از طرف وزیر نفت وقت و مدیرعامل وقت شرکت ملی صنایع پتروشیمی پیشنهاد شد که یک خط اتیلن از عسلویه تا مهاباد کشیده شود و از این طریق اتیلن در این خط تزریق تا در نقاط محروم محصولات پلی‌اتیلنی و مشتقات اتیلنی تولید شود.
با توافق به این امر، مقرر شد که دولت هزینه احداث خط لوله را پرداخت کند.
در ابتدا قرار بود یک واحد تولید اتیلن در عسلویه به انضمام پنج واحد پتروشیمی گچساران، لرستان، پلیمر کرمانشاه، پتروشیمی کردستان و پتروشیمی مهاباد با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی بر سر راه این خط ساخته شود.
از این رو در سال ۱۳۸۳ مشارکت نامه‌ای از سوی شرکت ملی صنایع پتروشیمی به امضا رسید که طی آن شرکت پتروشیمی باختر به عنوان شرکت مادر با مشارکت ۳۰ درصدی شرکت ملی صنایع پتروشیمی و بخش خصوصی تاسیس شد. اما هیات دولت در مهرماه ۱۳۸۴ با مصوبه جدیدی مقرر کرد که پنج واحد بروجن، دهدشت، ممسنی، اندیمشک و میاندوآب به مجموعه قبلی اضافه شود.
پتروشیمی باختر هم در این مدت در تلاش بود تا با استفاده از سرمایه بخش خصوصی، این ۱۱ مجتمع را با هزینه ۴٫۴ میلیارد دلار در مسیر این خط لوله احداث کند. اما در حالی که طبق قرار قبلی می‌بایست حداکثر کار لوله‌گذاری این خط حدود ۲۳۰۰ کیلومتری تا سال ۱۳۸۸ به پایان می‌رسید، همچنان این وعده عملی نشده و عمده واحدهایی که قرار است بر سر راه این خط ساخته شوند، به دلیل مسایل مربوط به تامین اعتبار با مشکل مواجه شده‌اند و در نهایت تاخیر چند ساله در خط اتیلن غرب با تاخیر در بهره‌برداری از این مجتمع ها همراه شده است.
اختلاف سلیقه مدیران، منابع مالی یا...؟
عباس شعری مقدم - مدیر عامل وقت پتروشیمی باختر، اواخر سال ۱۳۸۴ دلیل تاخیر اجرایی کار را تغییر مدیریت پتروشیمی و اختلاف سلیقه مدیریت جدید با دیگر سهامداران در تعیین خط مشی اداره امور دانسته و گفته بود که رکود بازار بورس که موجب کاهش درآمد سهامداران شرکت شد و همچنین افزایش تنش بین ایران و اروپا که توقف فرایند اعطای وام‌های خارجی را به دنبال داشت، از دیگر دلایل این تاخیر به شمار می‌رود.
وی در همان زمان از پیشرفت ۹۳ درصدی این خط خبر داده بود و در کنار او سایر مسئولان شرکت ملی صنایع پتروشیمی هم اظهار امیدواری کرده بودند که این پروژه ظرف مدت دو ماه تکمیل شود.
البته در همان زمان هم بیش از هزار کیلومتر برای این پروژه کشیده شده بود، اما تکمیل این عملیات مشکلات متعددی داشت که از جمله آن‌ها می‌توان به عبور آن از رودخانه کارون و برخورد آن به برخی موانع اشاره کرد که در مجموع، این موانع موجب شدند که پس از بازه دو ماهه تعیین شده این خط به سرانجام نرسد.
اما تازه یک سال پس از طرح این وعده‌ها در سال ۱۳۸۵ مدیر عامل وقت پتروشیمی باختر از تعامل بیشتر مدیر عامل پتروشیمی با سهامداران خبر داد و گفت که مشارکت نامه‌های جدیدی با سرمایه‌گذاران این پروژه به امضا رسیده و بدین ترتیب تعداد مجتمع‌های زیر مجموعه پتروشیمی باختر به ۱۱ مورد افزایش یافته و از این پس هر گونه تغییر در تعداد یا ظرفیت این مجتمع‌ها مستلزم تصویب سهامداران است.
وی در عین حال از وام ۱٫۱ میلیارد دلاری دولت به این پروژه از حساب ذخیره ارزی خبر داد واین وام را موجب از سر گرفتن فعالیت‌های متوقف شده این مجتمع دانست.
البته با این وجود شعری مقدم خاطرنشان کرده بود که ساخت تمام مجتمع‌های زیر مجموعه این بخش حدود چهار میلیارد یورو نیاز دارد.
عقب‌ماندگی‌های پیاپی از برنامه
بعدها در سال ۱۳۸۷ و در مصاحبه های مختلف، مسئولان از پیشرفت ۵۱ درصدی این پروژه خبر دادند و معلوم شد که این خط حداقل حدود هشت درصد از برنامه خود عقب مانده است.
در همین سال مدیران پتروشیمی کشور کسری سرمایه را مشکل اصلی این طرح دانسته و بار دیگر وعده دادند که در صورت تامین منابع مالی این پروژه در سال ۱۳۸۸ قابل بهره‌برداری خواهد بود.
در ماه های پایانی سال ۱۳۸۷ هم مصوبه احداث یک واحد پتروشیمی هم در همدان نهایی شد و و اواخر همان سال هم قرار شد احداث خط لوله اتیلن از میاندوآب تا تبریز نیز در دستور کار قرار گیرد.
آیا این بار وعده‌ها عملی می‌شود؟
پس از تمام این حرف و حدیث ها و اما و اگرها در نهایت چندی پیش مدیر عامل شرکت ملی پتروشیمی از بهره‌برداری از فاز اول این خط در نیمه دوم سال جاری خبر داد تا یک بار دیگر هم وعده افتتاح این پروژه حتی اگر شده به صورت نیمه کاره داده شود.
عبدالحسین بیات با بیان اینکه این خط لوله شامل چهار قطعه می‌شود، اظهار کرد: طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته حداکثر تا نیمه دوم امسال اتیلن خط اتیلن غرب به ماهشهر خواهد رسید.
البته اواخر سال گذشته هم یکی از مدیران شرکت ملی پتروشیمی از راه‌اندازی فاز اول این خط لوله تا پایان سال و در بازه‌ای ۲۲ روزه خبر داد.
ناگفته نماند که این طرح در مقاطع زمانی مختلف هم با بحث‌های متعددی درباره اقتصاد بودن مواجه بوده و سودده بودن آن با ابهامات متعدد همراه بود.
تکلیف مجتمع‌هایی که از این خط تغذیه می‌کنند، چه می‌شود؟
طی این سال‌ها مجتمع‌هایی که قرار بوده در مسیر این خط لوله احداث شوند گاه تا مرز راه‌اندازی پیش رفته‌اند، اما از آنجا که قرار است خوراک آن‌ها از طریق این خط لوله تامین شود، با مشکلاتی مواجه شده‌اند و به عبارتی راه‌اندازی آن‌ها هم معطل تکمیل این خط شده است.
مدیر نظارت بر تولید شرکت ملی پتروشیمی اواخر سال گذشته وعده داده بود که تا شهریور ماه امسال (۱۳۹۰) این خط لوله به کرمانشاه برسد و فاز دوم آن هم تکمیل شود، اما اینک آبان ماه هم به پایان رسیده و هنوز حتی فاز اول این خط هم تاسیس نشده است.
حال با توجه به وعده‌های چندین‌باره‌ای که داده و عملی نشده‌اند، بعد از گذشت ۱۰ سال باید منتظر ماند و دید آیا این بار اما و اگرها اجازه می‌دهد که حداقل یک فاز از این پروژه مورد بهره‌برداری قرار گیرد یا این که همچنان قرار است این طرح هم مانند موارد متعدد دیگر در بلاتکلیفی خود باقی بماند.
گزارش از خبرنگار ایسنا محبوبه نقره‌خامه
