چهارمین عامل مرگ و میر دنیا چه بر سر ما می آورد؟

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: شهری -آلودگی هوا، چهارمین عامل مرگ‌ومیر در جهان است. طبق آمار، یک میلیارد و 400 میلیون نفر در جهان در معرض آلودگی هوا قرار دارند و سالانه 3 ملیون نفر در دنیا جان خود را به دلیل عوارض مستقیم یا غیرمستقیم آلودگی هوا از دست می‌دهند که 90درصد آنها در کشورهای توسعه یافته هستند. 

در بعضی کشورها تعداد افرادی که در اثر همین عامل جان خود را از دست می‌دهند ، بیشتر از قربانیان سوانح رانندگی است. این مرگ‌ومیر به‌طور خاصی به آسم، برونشیت، تنگی نفس و حمله‌های قلبی و آلرژی مختلف تنفسی مربوط است. آلودگی هوا به روش‌های گوناگونی می‌تواند آثار زیانبار دراز مدت و کوتاه‌مدتی بر سلامت انسان‌ها بگذارد. معمولا ‌میزان آسیب‌ها به میزان قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی زیانبار بستگی دارد یعنی مدت تماس با آلاینده‌ها و غلظت مواد شیمیایی صدمه‌های ریوی ناشی از هوای آلوده خطری است که هر 5 فرد 3 نفر با آن روبرو هستند.

مبارزه با آلودگی
برای سنجش کیفیت هوا از معیاری به نام ضریب کیفیت هوا (AQI) استفاده می‌شود که بر حسب شده آلودگی، از صفر تا 500 درجه‌بندی می‌شود. این شاخص عمدتاً‌ میزان ازن در سطح زمین و ذرات معلق (به شمار گردهای گیاهی) را می‌سنجد،‌اما ممکن است اندازه دی‌اکسید گوگرد و دی‌اکسید نیتروژن هم در آن در نظر گرفته شود. این شاخص به علت حساسیت بیشتر، امروزه جایگزین یک شاخص قدیمی‌تر به ضریب استاندارد آلودگی (PSI) شده است. AQI بالاتر از 100، نشان‌دهند هوای ناسالم است. در صورتی که در منطقه زندگی‌تان AQI از 100 بالاتر رفت، به‌خصوص در هوای آفتابی به علایمی مثل سنگینی قفسه‌سینه، سوزش چشم یا سرفه دچار خواهید شد.

از نیمه دوم قرن بیستم، آلودگی هوا به خصوص در محدودهای شهری به یکی از دغدغه‌های اصلی دولتمردان در کشورهای پیشرفته و در حال توسعه جهان تبدیل شده است.

اولین گام برای حل مشل آلودگی هوا، ارزیابی است. محققان، آلودگی هوا را بررسی و استاندارهایی را برای اندازه‌گیری نوع و مقدار آلاینده‌های خطرناک تعیین می‌کنند. بعد از آن باید حد مجاز آلاینده‌های هوا مشخص شود. در مرحله بعد می‌توان گام‌هایی برای کاهش آلودگی هوا برداشت مثلاً تنظیم مقرراتی برای موادی که در اثر فعالیت‌های انسانی در فضا منتشر می‌شود، می‌تواند یکی از این گام‌ها باشد. بسیاری و صنایع، محدودیت‌هایی را اعمال کرده‌اند. این کار از طریق سازمان هماهنگ‌کننده که وظیفه نظارت بر محیط زیست و هوا را به‌عهده دارند، ‌انجام می‌شود. در سازمان ملل برنامه مدیریت جو طرح‌های زیست محیطی را در سراسر جهان اجرا می‌کند.

روش‌های جدید
بحث آلوده‌کنندگی بنزین مصرفی در موتور اتومبیل از سال‌ها پیش مطرح بوده است. علاوه بر آن، عواملی مانند کمبود منابع سوختی، گرانی این منابع برای کشورهایی که مجبور به خرید چنین سوخت‌های هستند و نیز بحران‌های آلودگی هوا در شهرهای بزرگ، زمینه طراحی انواع مختلف خودروهای غیروابسته به بنزین را فراهم آورد، اما شاید موفق‌ترین این طرح‌ها به خودروهای گازسوز مربوط باشد. البته گاز طبیعی هم از سوخت‌های فسیلی است ولی ارزان‌تر بودن این سوخت نسبت به بنزین و آلایندگی کمتر آن باعث شده جایگزینی مناسب برای بنزین محسوب شود. در آلمان از آغاز سال 2005 قوانین تصویب شده در اتحادیه اروپا برای مقابله با ذرات معلق آلاینده هوا اجرا می‌شود بر اساس این قوانین حد این ذرات نباید در بیش از 35 روز از سال 50 میکروگرم در متر مربع هوا گذر کند. در آلمان بیش از 400 ایستگاه اندازه‌گیری ذرات معلق وجود دارد.

مسئولیت مقابله با این آلاینده‌ها برعهده خود ایالت‌هاست. مقامات محلی موظف‌اند از مناطقی که در آنها ذرات معلق از حد مجاز عبور کرده‌اند، فهرستی تهیه‌کنند. هنوز به معنی واقعی مجازاتی برای گذر از این حد در نظر گرفته نشده است.

همچنین در راستای کنترل آلودگی هوا ناشی از سوخت خودروها، در سال 1930 برای اولین بار در دنیا، کشور ایتالیا از گاز طبیعی به‌عنوان سوخت خودروها استفاده کرد. پس از آن کشورهای زیادی در دنیا سیستم سوخت موتور اتومبیل را از بنزینی به شکل گازسوز تغییر دادند البته بیشتر این کشورها خود صاحب ذخایر گازی بودند.

دسترسی سریع و ارزان به این سوخت که آلایندگی کمتری هم نسبت به بنزین دارد، عامل اصلی استفاده گسترده از آن است. در حال حاضر در کشورهایی مانند آرژانتین، برزیل، پاکستان،‌ایتالیا و ایران نیز گاز طبیعی سوخت نسبتاً‌رایجی محسوب می‌شود قرار است طبق برنامه‌های جهانی تا پایان سال 2020، بیش از 65 میلیون خودرو در سراسر جهان‌ گازسوز باشند. میزان تولید مونو اکسید کربن در این خودروها 93 درصد کمتر از خودروهایی با موتور بنزینی است و علاوه بر آن اکسید نیتروژن تولید شده از خودروهای گازسوز هم 33 درصد کمتر از انواع بنزینی تخمین زده می‌شود.

هفته نامه سلامت نوشت،چندسال است که خودروهای موتورهای دیزلی در کشورهای اروپایی کاملاً جا افتاده است. به دلیل مصرف کمتر سوخت موتورهای دیزلی و در نتیجه آلایندگی کمتر هوا،‌ بیشتر کشورهای پیشرفته دنیا اقدام به ساخت نسل‌های جدیدی از موتورهای دیزلی کرده‌آند. البته نسل جدید موتورهای دیزلی با آنچه دکتر رودلف دیزل آلمانی در سال 1892 به نام خود به ثبت رساند، تفاوت‌های چشمگیری دارد در برخی از از کشورهای برای جلوگیری از آلودگی هوا برای تردد هواپیماها نیز تدابیری اندیشیده شده است، مثلاً وزیران محیط زیست اتحادیه اروپا چندی پیش تصمیم گرفتند خطوط هوایی را مشمول قانون جلوگیری از آلودگی محیط زیست کنند. هدف از این قانون، تا سال 2020 کاهش دی‌اکسیدکربن به میزان 20 درصد است.