«‌ظالم و مظلوم را یاری کن‌!»

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: انسان ها براي رسيدن به كمال حقيقي و تقرب به بارگاه الهي بايد افرادي را به عنوان سرمشق و الگو در زندگي انتخاب كنند كه تمام اصول انساني را رعايت كرده و به كمال حقيقي نايل شده باشند.والاترين و برترين مصداق اين افراد، رسول خدا صلي الله عليه واله وسلم مي باشند. ايشان به تصريح قرآن كريم رحمت الهي براي تمام انسان ها هستند. پروردگار متعال مي فرمايد:«و ما ارسلناك الا رحمة للعالمين»ما تو را جز براي رحمت جهانيان نفرستاديم.همچنين خداوند در آيه اي ديگر مي فرمايد: «فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ اللّهِ لِنتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنتَ فَظّاً غَلِيظَ الْقَلْبِ لاَنفَضُّواْ مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ» [1]. به بركت رحمت الهى در برابر آنان نرم و مهربان شدى و اگر خشن و سنگدل بودى از اطراف تو پراكنده مى‏شدند ، پس آنها را ببخش .با توجه به اهميت اين مسئله لازم است گوشه اي از رفتارهاي اخلاقي و اجتماعي مورد بحث قرار گيرد.

ريشه‏هاى رفتار رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم 

يكي از رفتارهاي برجسته ي. پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم عدل محوري و دادگسترى مي باشد . از سلوك رسول اللّه‏ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم برداشت مى‏شود اين است كه همه مردم حق دارند عدالت را از رسول اللّه‏ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم مطالبه كنند . پيامبراكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم نيز به عنوان رهبر جامعه اسلامى با روى گشوده برخورد نموده، پاسخ اين مطالبه مردمى را مى‏دهند . در نتيجه رسول گرامى اسلام صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم به عنوان سفير الهى، به وضوح هدف خداوند متعال از فرستادن انبياء عليهم‏السلام را پياده نموده وخود را در مقابل مطالبه مردمى براى عدالت ، پاسخ‏گو مى‏دانند.

ابلاغ پيام خداوند بدون اعمال ظلم 

رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم وظيفه داشتند آنچه را از خداوند متعال به ايشان رسيده بود بدون هيچ تغييرى به مردم برسانند ؛ امّا براى انجام اين عمل ، هرگز به ظلم و ستم يا بهره‏گيرى از قدرت رو نياوردند ؛ چرا كه خداوند از ايشان چنين نخواسته بود . ايشان براى رساندن پيام الهى هيچ تبعيضى قائل نشدند و دستور يافتند كه خود را همچون آنان بدانند . تمام كوشش پيامبر صلى‏الله ‏عليه‏و‏آله‏ وسلم اين بود كه احساس امتياز و برترى ميان خود و مردم را بر طرف كنند و آثار كبريايى و جبّاريت را از مباحث عظمت معنوى ومقام نبوّتش دور نمايند .خداوند سبحان از زبان رسول اللّه‏ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم مى‏فرمايد : «قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِّثْلُكُمْ يُوحَى إِلَيَّ»[2] . بگو من هم بشرى مانند شما هستم ، تنها به من وحى مى‏شود . همه اصحاب رسول اللّه‏ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم اجراى عدالت صحيح را با چشمان خودشان مشاهده مى‏كردند . پيامبرى كه خدا برگزيده و مقام خاتميّت را از ميان همه انبيا عليهم‏السلام، به ايشان بخشيده ، همه آثار و علائم برترى جويى خويش را كنارمى‏گذارد و به حكم قرآن مى‏فرمايد : «من مثل شما هستم ، مادرم مثل مادران شما و پدرم نيز مانند پدران شما بوده و هيچ امتيازى بر شما ندارم .» ايشان با اين سيره مى‏خواهند اولين گام در درس عملى خود را بردارند و تفوّق و تمايز را كه زشت‏ترين وزننده‏ترين نشانه ظلم به ديگران است ، از بين ببرند. 

الگوهاى رفتارى 

با اندكى تأمّل و تدبّر در زندگى رسول گرامى اسلام صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم به رفتارهاى زيبا و خدا پسندانه‏اى از ايشان دست خواهيم يافت كه همه و همه نشان از روح بلند و آسمانى ايشان دارد و شايسته است شيعيان و پيروان واقعى حضرت بدين الگوها رو آورند و آنها را در رأس رفتار و اعمال خود قرار دهند . لذا خداوند متعال،ايشان صلي الله عليه وآله وسلم را اسوه اي نمونه براي تمام انسان ها معرفي مي نمايد و مي فرمايد:«لقد كان في رسول الله اسوة حسنة»[3]بي گمان براي شما در زندگي رسول خدا سرمشق نيكويي بود.رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم در مورد شيوه ي رفتاري خود مي فرمايند: « خمسٌ لا أدعهنّ حتّى الممات ، الأكل على الحضيض مع العبيدوركوبي الحمارَ مؤكفا وحلبى العنزَ بيدي ولبس الصوفِ والتسليمَ على الصبيانِ لتكون سنّةً من بعدي »[4] . پنج چيز است كه تا هنگام مرگ از آن دست بر نمى‏دارم : 1 . روى زمين مى‏نشينم و با بردگان غذا مى‏خورم . 2 . بر چارپای بدون يراق و زين سوار مى‏شوم . 3 . با دست خودم بز را مى‏دوشم . 4 . لباس پشم مى‏پوشم . 5 . به بچه‏ها سلام مى‏كنم تا بعد از من هم ديگران ياد بگيرند همين گونه عمل كنند . كسى كه شيوه رفتارى او با ديگران اين چنين است ، او مى‏تواند شعار عدالت خواهى دهد و پرچم مبارزه با ظلم را به اهتزار در آورد .پيغمبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم در مسير عدالت خواهى خويش هيچ لغزشى نداشتند ؛ چون مطابق با فطرتشان عمل مى‏كردند . تصوير رسول اللّه‏ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم از عدالت يك فضيلت بشرى نيست ؛ بلكه تخلّق به اخلاق الهى است ؛ چون خدا عادل است ،عدالت را دوست دارد . 

پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم و زن بيابان نشين 

در كتب معتبر روايتى از ابن مسكان با واسطه از حضرت امام جعفر صادق عليه‏السلام نقل شده است :« مرَّت امرأةٌ بذية برسول اللّه‏ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم وهو يأكل وهو جالس على الحضيض ، فقالت يا محمّد صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم ! واللّه‏ إنّك لتأكل أكل العبد وتجلس جلوسه ، فقال لها رسول اللّه‏ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم : ويحك أيّ عبد أعبد منّي ؟ قالت : فناولني لقمةً من طعامك فناولها ، فقالت : لا واللّه‏ الّتي في فمك ،فأخرج رسول اللّه‏ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم اللقمة من فمه فناولها فأكلتها . قال أبوعبداللّه‏ عليه‏السلام : فما أصابها داءٌ حتّى فارقت الدّنيا روحها »[5] . روزى زن بد زبانى از كنار پيغمبر گذر كرد در حالى كه پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم روى زمين نشسته و مشغول غذا خوردن بودند . پس گفت : يا محمّد صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم ! به خدا سوگند همانند برده‏ها نشسته‏اى و غذا مى‏خورى و مثل آنها مى‏نشينى و بلند مى‏شوى . پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم فرمودند : كدام بنده‏اى را سراغ دارى كه بندگى‏اش از من بيشتر باشد ؟ آن زن عرض كرد : يك لقمه از آن نانى كه مى‏خوريد به من بدهيد . حضرت يك لقمه گرفتند و به دست آن زن دادند ، عرض كرد : نه يا رسول اللّه‏ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم ! همان لقمه‏اى كه در دهانتان هست مى‏خواهم . حضرت لقمه را از دهان مبارك بيرون آوردند و زن آن لقمه را خورد . حضرت امام جعفر صادق عليه‏السلام مى‏فرمايند : وى تا زنده بود هيچ بيمارى سراغش نيامد .

علاقه پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم نسبت به یاری دیگران 

يكى از رفتارهاى آسمانى رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم و نيز ائمّه اطهار عليهم‏السلام اين بود كه هميشه و در همه حال به انسان‏ها مدد مى‏رساندند و به اشكال مختلف آنان را يارى مى‏كردند . رسول اللّه‏ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم مى‏فرمايند : « اُنصر أخاك ظالما أو مظلوما . قيل : كيف أنصرُه ظالما ؟ قال صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم :تحجزه عن الظلمِ ، فإنّ ذلك نصرُه »[6] . برادرت را يارى كن چه ظالم باشد و چه مظلوم . گفته شد : يارسول اللّه‏! ظالم را چگونه مى‏توان يارى كرد ؟ حضرت فرمودند : يارى او اين است كه او را از ظلم كردن بازدارى .همچنين مى‏فرمايند : « إنّ النّاسَ إذا رأوا الظالمَ فلم يأخذوا على يديه ، يوشك أن يعمّهم اللّه‏ُبعقابِه »[7] .اگر مردم ظالمى را مى‏ببينند كه ظلم مى‏كند و جلوى او را نگيريدند ، نزديك است كه خداوند همه آن مردم را عذاب نمايد. رسول اللّه‏ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم مى‏فرمايند : اگر دستگاهى و صاحب قدرتى ظلم كرد و دروغ گفت و ديگران هم او را تصديق كردند ، من از آنها بيزارم و آنها از من نيستند من هم از آنها نيستم ، حتّى اگر اسم مسلمان بر خودشان بگذارند . جامعه‏اى كه معاويه بر آن حكومت مى‏كند ، جايگاه ستم بر مردم است و داعيه مسلمانى هم دارد ، آيا واقعا اينها رهروان راه رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم هستند ؟ رسول اللّه‏ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم با تمامى مظاهر ظلم به مبارزه برخاستند چه ظلمى كه با حركت ناپسند يا سخن زشت اتّفاق بيفتد وچه ظلمى كه ضمير پاك انسان منزّهى را آلوده كند . اميدواريم سيره ي عملى رسول اللّه‏ صلي ‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم درس بزرگ وارزنده‏اى براى ما مدّعيان پيروى و رهروان واقعي ايشان باشد.

1.سوره آل عمران،آيه 59.
[2] . سوره كهف ، آيه 110 .
3.سوره احزاب،آيه 21.
[4] . أمالى صدوق قدس‏سره ، صفحه 72 .
[5] . بحارالأنوار ، جلد 63 صفحه 430 .
[6] . جامع السعادات ، جلد 2 صفحه 174 و از منابع اهل سنّت : كنز العمّال، جلد 3 صفحه 414 .
[7] . التمهيد ، جلد 24 صفحه 315 .