ایران و انتخابات ریاست جمهوری آمریکا

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: مبارزات انتخاباتی طولانی و پر افت و خیز ریاست جمهوری آمریکا که معمولاً بیش از یک سال به طول می‌انجامد، به روزهای پایانی خود نزدیک می‌شود و گمانه‌زنی‌ها در مورد میزان موفقیت کاندیداهای رقیب در کنار پیامدهای انتخاب هریک ادامه دارد. در این بین مسائل مربوط به حوزه سیاست خارجی آمریکا و میزان تأثیرگذاری آن بر روند انتخابات مورد توجه قرار دارد. بررسی مسائل مطرح در حوزه سیاست خارجی مبارزات انتخاباتی نشان می‌دهد که ایران مهمترین موضوع کاندیداهای رقیب است و موضوعات گوناگون مانند روابط با روسیه، امنیت اسرائیل، تروریسم و افغانستان نیز به ایران ارتباط دارد. این امر در مناظره آخر دو کاندیدا بیشتر مورد توجه رسانه‌های خبری قرار گرفت. 

در مورد روسیه، بررسی مواضع کاندیداها بیانگر شکافی عمیق میان دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه است؛ به گونه‌ای که دموکرات‌ها همکاری‌های اخیر با روسیه را دستاورد و جمهوری‌خواهان این همکاری‌ها را ضعف سیاسی آمریکا قلمداد می‌کنند. در صورت پیروزی جمهوری‌خواهان، سیاست‌های آمریکا در قبال روسیه به شکل تندتری دنبال می‌شود و ممکن است در بسیاری از موارد مورد اختلاف به افزایش هزینه‌های آمریکا بیانجامد، به ویژه که بسیاری از مورادی که اوباما و پوتین پیشرفت در روابط دو جانبه می‌دانند (نظیر پیمان استارت جدید و همکاری اقتصادی)، از دید میت رامنی، کاندیدای جمهوری‌خواهان، غیرقابل قبول است و باید مورد بازنگری قرار گیرد. بنابراین به نظر می‌رسد روسیه نیز تمایل دارد تا قبل از انتخابات در مورد مسائل مورد اختلاف با آمریکا وارد بحث‌های جنجالی نشود و تا حد امکان شرایط موجود را حفظ کند تا به نوعی به وضعیت اوباما در انتخابات آینده کمک کند. چنین سیاستی تا حدی در مورد سوریه و ایران نیز دنبال شده است. این دو مسئله در فضای سیاسی کنونی در آمریکا دو انتقاد بزرگ را نسبت به سیاست‌های اوباما ایجاد کرده است. جمهوری‌خوهان امتیازدهی اوباما به روسیه در تسهیل ورود این کشور به سازمان تجارت جهانی، در حالی که روسیه در مورد مسائل مطرح در سوریه و ایران مواضعی مخالف آمریکا دارد را نشانه ضعف وی می‌دانند. 

در مورد مواضع کاندیداها در مورد اسرائیل، مسئله ایران به شکل پررنگ‌تری مطرح شده است و هر دو کاندیدا تلاش می‌کنند تا نشان دهند به امنیت اسرائیل به ویژه در برابر ایران، بیشتر از طرف مقابل پایبند هستند. هرچند که نتایج انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا از اواخر قرن نوزدهم نشان می‌دهد که یهودیان به صورت سنتی به دموکرات‌ها رأی می‌دهند، اما جمهوری‌خواهان همواره تلاش کرده‌اند تا بخشی از آرای آنان را به دست آورند. در واقع رهبران حزب جمهوری‌خواه تلاش دارند تا در جذب کمک‌های مالی و آرای یهودیان، از دموکرات‌ها عقب نمانند. از طرف دیگر اثرات مخرب بی‌تفاوتی نسبت به اسرائیل، در شرایطی که کاندیداهای دو حزب فاصله زیادی با یکدیگر ندارند، برای آنها غیرقابل قبول است. در انتخابات سال ٢٠١٢، تلاش جمهوری‌خواهان برای جذب آرای بیشتر یهودیان بیش از پیش شده است که می‌توان مهمترین علت آن را فاصله کم دو رقیب در نظرسنجی‌ها دانست. در آخرین نظرسنجی‌ها میزان محبوبیت باراک اوباما و میت رامنی اختلاف بسیار کمی را نشان می‌دهد که این امر باعث شده است تا جمهوری‌خواهان برای ورود به کاخ سفید انگیزه بیشتری پیدا کنند. در این بین میزان حمایت از اوباما در میان یهودیان نسبت به سال ٢٠٠٨ نیز کاهش قابل توجهی را نشان می‌دهد که شاید مهمترین علت آن استمرار وضعیت اقتصادی نامناسب باشد. یهودیان معمولاً در انتخاب خود به دو مسئله اقتصاد و حمایت از اسرائیل اهمیت می‌دهند. در مورد اول هیچکدام از دو حزب برنامه اقتصادی قابل توجهی ندارند. بنابراین هر دو کاندیدا ترجیح می‌دهند مسائل دیگر به ویژه مسائل سیاست خارجی تا حد امکان بزرگ شوند و اذهان عمومی را به خود جذب کنند. در این بین اسرائیل مسئله کلیدی محسوب می‌شود که بسیاری از مسائل حوزه سیاست خارجی آمریکا به آن پیوند می‌خورد. در این رابطه رامنی تلاش می‌کند مانور زیادی در مورد اسرائیل به ویژه امنیت این رژیم، بدهد. از جمله بحث موافقت وی با حمله اسرائیل به ایران، در حالی مطرح شد که دولت اوباما مخالفت جدی خود را با چنین حمله‌ای ابراز کرده است. 

در کنار دیگر مسائل مطرح در انتخابات آمریکا، ایران نقش پررنگ‌تری دارد. میت رامنی و باراک اوباما چه در مناظره‌های انتخاباتی خود و چه در سخنرانی‌هایشان تلاش دارند تا ایران را تهدیدی علیه امنیت ملی آمریکا تلقی کنند. هرچند که این رویه در انتخابات گذشته در آمریکا نیز مطرح بوده است، در این انتخابات با پررنگ کردن تهدید و فوریت پرداختن به آن، هر دو کاندیدا تلاش می‌کنند تا هرچه بیشتر نظر مردم را جلب کنند. در واقع تنها شیوه‌ای که می‌توان رأی دهنده آمریکایی را قانع کرد که یکی از مسائل حوزه سیاست خارجی از مسائل اقتصادی مهمتر است، این است که تهدید آن برای امنیت ملی آمریکا را بزرگ جلوه دهند. این امر در حالی است که نگرانی‌های مردم از وخامت اوضاع اقتصادی و عدم استقبال از برنامه‌های اقتصادی هر دو کاندیدای رقیب در نظرسنجی‌ها مشهود است. مقایسه تأثیر برنامه‌های اقتصادی دو رقیب بر رأی دهندگان، گویای این است که از دید مردم هیچ یک برنامه جذابی برای آنها ندارند. 

تم بحرانی انتخابات امسال در آمریکا ایران است. این امر مشابه انتخابات ریاست جمهوری سال 1980 در آمریکاست که به خاطر مسئله گروگان‌گیری دیپلمات‌های آمریکایی در تهران، مردم آمریکا توجه خاصی به مواضع دو کاندیدا در این رابطه داشتند. هرچند که در آن زمان تهدید برای آمریکایی‌ها جدی‌تر و ملموس‌تر بود، اما تبلیغات منفی علیه ایران بار دیگر چنین فضایی را ایجاد کرده است. بر این اساس، کاندیدای حزب جمهوری‌خواه با بی‌نتیجه خواندن سیاست‌های اوباما برای متوقف کردن فعالیت‌های هسته‌ای ایران، خواهان برخورد تندتری علیه ایران است که حتی شامل گزینه نظامی نیز می‌شود. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد علی‌رغم جدی نشان دادن توانایی هسته‌ای ایران، گزینه نظامی و آغاز یک جنگ دیگر مورد قبول مردم آمریکا نیست؛ به ویژه که مردم یکی از دلایل بحران اقتصادی آمریکا و استمرار آن را دو جنگ افغانستان و عراق می‌دانند. از این رو کاندیدای جمهوری‌خواه تلاش دارد نشان دهد که تحریم‌های کنونی کافی نبوده و نتوانسته موثر باشد و بنابراین باید به تحریم‌های بیشتری علیه ایران دست زد. رامنی موضع اوباما که خط قرمز برنامه هسته‌ای ایران را تلاش برای ساخت بمب می‌داند، زیر سئوال می‌برد و معتقد است که هر نوع توانایی هسته‌ای ایران امنیت اسرائیل و آمریکا را تهدید می‌کند. 

به عقیده کارشناسان، هر نوع تحول ناگهانی در رابطه با موضوع هسته‌ای ایران، تا حد زیادی می‌تواند بر وضعیت کاندیداها اثر گذارد؛ به ویژه که تا زمان انتخابات مدت کمی باقی مانده و حتی رویدادی با اثری کوتاه مدت نیز مورد توجه است. شاید به همین دلیل باشد که چند روز قبل از آخرین مناظره انتخاباتی اوباما و رامنی، نیویورک تایمز اعلام کرد آمریکا و ایران برای انجام مذاکرات به توافق رسیدند و قرار است این مذاکرات بعد از انتخابات انجام شود. هرچند که مقام‌های ایرانی و آمریکایی این خبر را رد کردند، اما اثر کوتاه مدت آن بر انتخابات پیش رو می‌تواند وضعیت اوباما را نسبت به رقیب جمهوری‌خواهش بهتر کند. طرف جمهوری‌خواه مذاکرات را بی‌نتیجه خوانده و ضعف اوباما در برابر ایران را غیرقابل قبول می‌داند. به عقیده منتقدان، علی رغم تحریم‌های بین‌المللی، برنامه هسته‌ای ایران همچنان در حال پیشرفت است و از طرف دیگر، تجربه نشان می‌دهد که حتی در صورت مذاکره مستقیم ممکن است هیچ نتیجه‌ای حاصل نشود؛ همانطور که مذاکرات مستقیم با کره شمالی در نهایت نتوانست به نتایج قابل قبولی دست یابد. 

با این حال و علی‌رغم تلاش هر دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه برای برجسته کردن یکی از موضوعات حوزه سیاست خارجی، نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد رأی دهندگان بسیار کمتر از دو انتخابات ریاست جمهوری قبلی آمریکا را با تهدید خارجی فوری روبرو می‌بینند. در یکی از نظرسنجی‌های موسسه پیو مشخص شد که تنها 7 درصد مردم معتقدند آمریکا با یک تهدید جدی خارجی روبرو است. در حالی که در سال 2008، این میزان 25 درصد و در انتخابات سال 2004، 41 درصد بود. تشدید شرایط نامناسب خارجی و افزایش میزان بی‌کاری، شاید از عمده‌ترین دلایل توجه کم مردم به مسائل حوزه خارجی باشد. 

همچنین در نظرسنجی چند روز قبل این موسسه در مورد رتبه بندی موضوعات مهم از دید مردم آمریکا از بین 18 موضوع مهم و مطرح در انتخابات ریاست جمهوری امسال، ایران در جایگاه دوازدهم قرار داشت. در واقع 86 درصد مصاحبه شوندگان مهمترین موضوع را مسائل اقتصادی دانستند. 

در این نظرسنجی نکته قابل توجهی نیز وجود داشت. در برابر این سئوال که کدام کاندیدا قادر خواهد بود مسئله هسته‌ای ایران را بهتر مدیریت کند؟، 40 درصد اوباما و 54 درصد رامنی را ترجیح دادند. در این رابطه می‌توان گفت مواضع خشن و قاطعانه رامنی در برابر مواضع اوباما در برابر ایران بیشتر مورد توجه قرار گرفته که نتیجه موج بسیار منفی تبلیغاتی علیه ایران است.
مسئله مهمی که در مورد پرداختن به ایران در مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری آمریکا به چشم می‌خورد، چگونگی تأثیرگذاری ایران بر نتایج انتخابات است. 

در گذشته و در زمان مبارزات انتخاباتی جیمی کارتر و رونالد ریگان که ایران به خاطر استمرار بحران گروگان‌گیری مورد توجه رأی دهندگان بود نیز چگونگی عملکرد ایران بر نتیجه انتخابات موثر بود. اگر قبل از انتخابات گروگان‌های آمریکایی آزاد می‌شدند، این امر امتیاز مهمی برای دولت کارتر محسوب می‌شد و شاید حتی می‌توانست باعث پیروزی وی شود. اما آزادی گروگان‌ها بعد از انتخابات، به زعم برخی تمایل ایران برای شکست کارتر در انتخابات بود. در انتخابات امسال نیز هرنوع موضع‌گیری و عملکرد ایران می‌تواند تأثیر مهمی بر انتخابات داشته باشد. 

در واقع اتخاذ سیاست یا اقدامی حساب شده در این انتخابات می‌تواند تا حدودی نتیجه انتخابات را متأثر سازد، به ویژه که مواضع کاندیدای جمهوری‌خواه بسیار ضد ایرانی‌تر از رقیب دموکراتش است و احتمال دارد بعد از پیروزی، سیاست‌های تندروانه‌ای ضد ایران اتخاذ کند.