چرا حقوق معلولان رعایت نمی‌شود؟
چرا استیفن هاوکینگ در ایران بیکار می‌ماند؟
مدیرعامل انجمن دفاع از حقوق معلولین ایران می‌گوید: شهردار ایتالیا فقط به خاطر یک دقیقه پارک در جایگاه ویژه معلولان از کار برکنار شد، اما چرا در کشور ما به این موضوع توجهی نمی‌شود؟
آفتاب‌‌نیوز :
آفتاب: کافی است مشکلی برایمان پیش بیاید و سلامتی‌مان کمی به خطر بیفتد تا متوجه شویم و از نزدیک لمس کنیم که تردد در شهر چقدر برای معلولان سخت است و انجام بسیاری از کارها به دلیل تدابیری که می‌شد در نظر گرفت اما برایشان در نظر گرفته نشده چه انرژی و وقت زیادی از آنها می گیرد.
برای بررسی مشکلات این قشر، در سال 92 در روز جهانی معلولان، میزگردی را با حضور دکتر علی‌همت محمودنژاد، عضو اصلی هیات مدیره سازمان جهانی معلولان و مدیرعامل انجمن دفاع از حقوق معلولین ایران؛ مهدیه نجفی‌زاده، معاون مجتمع آموزشی - نیکوکاری رعد و محمدرضا دشتی، کارشناس روابط عمومی و مسئول کارآفرینی اجتماعی موسسه رعد برگزار کردیم تا به نمایندگی از جامعه معلولان، حرف‌ها، مشکلات و خواسته‌های آنها را مطرح کنند.
خلاصه این میزگرد را در ادامه می‌خوانید؛
تردد در شهر چه با وسیله شخصی و چه با وسایل نقلیه عمومی چقدر به معلولان اجازه حضور در سطح جامعه را می‌دهد؟
محمودنژاد: همانطور که در ماده 2 قانون جامع حمایت از حقوق معلولان آمده، الان بزرگترین مشکل معلولان دسترسی است. وقتی یک فرد نتواند وارد دانشگاه شود یا از امکاناتی مانند کتابخانه و فرهنگسرا استفاده کند هیچگاه نمی‌تواند توانایی‌های خودش را نشان دهد، تا نتواند وارد پارک و سینما شود نمی‌تواند از آن امکانات استفاده کند. هنوز پله‌های مترو و اتوبوس‌ها برای معلولان مناسب‌سازی نشده‌اند. خدا را شکر توانستیم پلاک ویژه معلولان را برای خودروی معلولان طراحی و پیگیری کنیم و مسئولان هم با آن موافقت کردند و به نتیجه رسید. این پلاک کمک می‌کند در طرح‌های ترافیک و زوج و فرد حضور پیدا کنیم اما درباره مسائل مربوط به راهنمایی و رانندگی متاسفانه ما با یک چالش بزرگ روبه‌رو هستیم و آن هم این است که در سطح شهر جایگاه پارک ویژه افراد معلول که باید با همکاری شهرداری‌ها و راهنمایی و رانندگی تعبیه شود برای معلولان کم است و حتی همانقدر هم که وجود دارد قوانینی نیستند که از آنها حمایت کنند. در مقابل دفتر خود من شابلون ویژه معلولان به طور دقیق طراحی شده و تابلو هم دارد اما هیچوقت نمی‌توانم در آن فضا پارک کنم چون مجازات کسانی که در آن فضا پارک می‌کنند مبالغ بسیار کمی است و در حد توصیه است. وقتی اعتراض می‌کنیم که چرا آنها را جریمه نمی‌کند می‌گوید من کدی به نام پارک در جایگاه ویژه معلولین ندارم. این موضوعی است که باید ماموران راهنمایی و رانندگی مورد توجه قرار دارند و پیام اعتراض ما را نسبت به این مساله بشنوند و ابلاغ کنند که پارک در جایگاه ویژه معلولان مساوی با جریمه است و به نظر من این جریمه هم نباید کمتر از جریمه ورود به طرح ترافیک باشد. شهردار ایتالیا فقط به خاطر یک دقیقه پارک در جایگاه ویژه معلولان از کار برکنار شد و این خبر خیلی مهمی در رسانه‌ها بود، اما چرا در کشور ما به این موضوع توجهی نمی‌شود؟
غیر از ترددهای درون‌شهری، برای مسافرت معلولان چه تسهیلاتی در نظر گرفته شده؟
محمودنژاد: بلیت هواپیما بر اساس ماده 4 قانون جامع حمایت از حقوق معلولان باید نیم‌بها باشد، در این قانون گفته نشده که سفر خارجی باشد یا داخلی و گفته نشده که شرکت خصوصی باشد یا دولتی اما بلیت هواپیما تا سال گذشته برای معلولان تنها از دو شرکت دولتی نیم‌بها بود و حالا همان دو شرکت هم بلیت نیم‌بها نمی‌دهند و می‌گویند بیایید اینجا و اگر هواپیما صندلی خالی داشت به شما بلیت نیم‌بها می‌دهیم. اینها را بگذارید کنار این که یک شرکت خصوصی در بلیت هواپیمایش نوشته از سوار کردن معلولان معذوریم. نظارت وزارت راه در اینجا کجاست که وقتی چنین شرکتی این کار را کرد او را توبیخ کند؟ این در حالی است که در کشورهای دیگر وقتی وارد فرودگاه می‌شویم می‌بینیم معلولان اتاق معلولان دارند که علاوه بر وسایل پذیرایی، انواع داروهایی که ممکن است مورد نیاز آنها باشد در آنجا وجود دارد؛ اما ما گاهی حتی برای گرفتن ویلچر هم با مشکل روبه‌روییم و در شهرستان‌ها که شاید حتی اصلا ویلچری هم در کار نباشد.
خانم نجفی زاده به نظر شما به عنوان نماینده یکی از ان‌جی‌اوهای فعال در حوزه معلولان، ان‌جی‌اوها چقدر توانسته‌اند در به ثمر رساندن خواسته‌های معلولان و توانبخش کردن آنها موثر واقع شوند؟
نجفی‌زاده: ان‌جی‌اوهایی که در این حیطه فعالند توانسته‌اند در این سال‌ها بسیار موثر واقع شوند به عنوان مثال تعاملی که با دستگاه‌های اجرایی مسئول داریم باعث شده کارها برای معلولان خیلی سریعتر و بهتر انجام شود. همین خیریه ما در منطقه دو قرار گرفته و شهرداری در آن منطقه با کمک گرفتن از خود افراد معلول آن ناحیه را مناسب‌سازی کرده و این پایلوت برای سوئیس هم فرستاده شده است. اما این را هم باید در نظر گرفت که اوضاع درباره شهرستان‌ها و شهرهای کوچک چندان خوب نیست چون بیشتر از این که در زمینه مناسب‌سازی مشکل وجود داشته باشد در برخی مناطق فقر فرهنگی داریم.
دشتی: می‌دانستید ایران خودش یک هاوکینگ دارد؟ خانم بهاره هنرپرور در دوران لیسانس با آقای هاوکینگ آشنا می‌شوند و با او مکاتبه می‌کنند. ایشان به خانم هنرپرور می‌گوید من هم این مشکلات را دارم و بروید در همین رشته تحصیلی من درس بخوانید، خانم هنرپرور هم این رشته را تا مقطع دکترا ادامه می‌دهد. سال 86 که ما با ایشان آشنا شدیم تا مقطع لیسانس تحصیل کرده بودند، سه بار در دوره فوق لیسانس ایشان را به دلیل معلولیت رد می‌کردند تا این که ما برای کنوانسیون یک جلسه با آقای هاشمی در دانشگاه آزاد گذاشتیم و این مورد را گفتیم و ایشان دستور دادند و کار ایشان پیگیری شد و توانستند دوره فوق لیسانس و دکترا را طی کنند. اما مساله‌ای که وجود دارد این است که ایشان الان در افریقا مشغول کار و پژوهش هستند. ایشان به نوعی هاوکینگ ایران است اما با این که جزو افتخارات ماست و اگر ایران باشد می‌توانیم او را به معلولان به عنوان یک نمونه معرفی کنیم، در ایران نیست. چرا؟ به دلیل نداشتن شغل در اینجا.
محمودنژاد: در اینجا باید به تبعیض فاحشی که بین قهرمانان پاراالمپیک و المپیک وجود دارد اشاره کنم. چه فرقی هست بین کسی که با وضعیت جسمی سالم پرچم کشورش را بالا ببرد و کسی که معلولیت داشته باشد؟ چرا میزان جایزه ورزشکاران المپیک ده برابر ورزشکاران پارالمپیک است؟ باید شان کسانی که در این حوزه قهرمان می‌شوند تا آخر عمر حفظ شود. من معلولی را سراغ دارم که قهرمان پارالمپیک بوده و حالا مشغول سیگارفروشی است.
نظرتان را درباره قانون جامع حمایت از معلولین هم بگویید. قانونی که قرار است حامی معلولین باشد و در بسیاری از حوزه‌ها حقوقی را برای آنها ایجاد می‌کند، در این سال‌ها تا چه حد اجرایی شده است؟
محمودنژاد: این قانون در 16 ماده در سال 83 در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید. این قانون باز هم مورد بازنگری قرار گرفته شده و بیش از یک سال و نیم است که اداره حقوقی وزارت رفاه، سازمان بهزیستی و کارشناسان و نمایندگان ان‌جی‌اوها درباره آن نظر داده‌اند و ایرادهای مربوط به آن را گرفته‌اند و الان در کمیسیون اجتماعی دولت است و انتظار داریم هرچه سریعتر آن را برای تصویب به مجلس برسانند. اما از مواردی که در این قانون رعایت نمی‌شود بحث اشتغال معلولان است. در این قانون آمده است که سه درصد استخدام‌ها باید برای معلولان باشد؛ اولا این که این سه درصد بسیار کم است و حتما باید این درصد زیاد شود چون وقتی به مناطق می‌رسد عملا سهمی به معلولان نمی‌رسد ضمن این که وقتی هم به استخدام می‌رسد از واژه‌هایی نامانوس و مخالف با کنوانسیون حقوق جهانی معلولان استفاده می‌کنند و می‌گویند دارای صحت جسمانی کامل. من نامه‌ای نوشته‌ام و خواسته‌ام در جلسه شورای عالی رفاه کلمه صحت جسمانی کامل حذف شود و بنویسند شرایط جسمانی مناسب با کار. به عنوان مثال من که دکترا گرفته‌ام و از کشورهای خارجی فرصت مطالعاتی دارم، نمی‌توانم برای تدریس سر کلاس بروم که می‌گویند باید صحت جسمانی کامل داشته باشی؟ در کنار این مورد دیگری که وجود دارد این است که دولت موظف شده پنجاه درصد مزد کارگران معلول را پرداخت کند ولی این کار را نمی‌کند در حالی که اگر این کار انجام شود کارفرما راغب می‌شود که افراد معلول را به کار بگیرد.
دشتی: همانطور که آقای محمودنژاد اشاره کردند، این سه درصد برای اشتغال بسیار کم است اما مشکل بزرگتر شاید این باشد که یک مسئول به عنوان مثال وزیر آموزش و پرورش قبلی می‌گوید من اجازه نمی‌دهم افرادی که معلولیت دارند استخدام شوند و دیدیم که در دولت قبلی هیچکس نتوانست در این زمینه کاری کند. این مساله برای ما خیلی بغرنج بود و آن را پیگیری کردیم اما نتوانستیم کاری کنیم. این موضوعات است که جای تاسف دارد.
مقایسه‌ای بین وضعیت معلولان در ایران و سایر کشورها انجام داده‌اید؟
محمودنژاد: ما در کشورمان آیین دادرسی خاص ویژه معلولین نداریم در حالی که اگر آن را داشته باشیم هنگامی که قاضی بخواهد برای معلولی که جرمی را مرتکب شده حکم صادر کند می‌تواند بسیاری از موارد و شرایط را در نظر بگیرد یا وقتی علیه کسی که معلول است جرمی را مرتکب شوند باید تشدید مجازات در نظر گرفته شود. در انگلستان و بسیاری از کشورها افرادی که علیه معلولین جرمی را مرتکب می‌شوند با 40 درصد تشدید مجازات مواجه می‌شوند در حالی که این موارد را نداریم. ما هنوز یک بانک اطلاعاتی راجع به معلولان زندانی نداریم در حالی که شرایط زندان برای معلولان بسیار سخت‌تر از شرایطی است که افراد عادی می‌توانند در آنجا تحمل کنند.
نجفی‌زاده: می‌گویند سوئد بهشت معلولین است. در سوئد هر نفر یک شخص حمایتگر دارد، فردی که ممکن است داوطلب باشد یا از ان‌جی‌اوها باشد یا هر شخص دیگری. اصلا رشته‌ای ایجاد شده در حوزه معلولین به همین نام یعنی هر یک نفر معلول را یک نفر باید حمایت کند. در ایران هم ما در موسسه خودمان قرار است روی این رشته کار کنیم و با خانم سوری پناهی که در حال راه‌اندازی یک ان‌جی‌او معلولان ایرانی در سوئد هستند، وارد مذاکره شده‌ایم که این رشته را به دانشگاه‌های ما بیاورند. یا به عنوان مثال در استرالیا و ژاپن کارهای زیادی در حوزه معلولان انجام شده و آنها علاوه بر مناسب‌سازی فضا توانسته‌اند کاری کنند که احترام به معلولان جایگاه خاصی داشته باشد و به یک فرهنگ تبدیل شود. ما هم می‌توانیم از آن کشورها الگوبرداری کنیم و کارهای مفیدی که انجام داده‌اند را در کشورمان پیاده کنیم.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید