چرا همسرکشی؟
یافته‌ها هم‌چنین تفاوت‌هایی را در الگوی ارتکاب قتل زنان و مردان و عوامل دخیل در ارتکاب قتل توسط آنان نشان داده‌اند. علاوه بر این، متغیرهای جمعیت شناختی و اجتماعی چون پایگاه اقتصادی - اجتماعی زن و شوهر و خانواده، سن زن و شوهر و تعداد و سن فرزندان نیز بر ارتکاب همسرکشی تاثیر داشته‌اند.
"حسین میرزابیگی" بازپرس ویژه دادسرای عمومی و انقلاب کرمان در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا با اشاره به وقوع قتل‌های پی در پی که مهم‌ترین آنها قتل‌های خانوادگی بوده است، گفت: نگاهی به چند قتل خانوادگی که از نخستین روزهای سال جاری در کرمان اتفاق افتاده حکایت از افزایش رو به رشد جنایت‌های خانوادگی دارد.
وی همسرکشی را بیشترین نرخ وقوع قتل خانوادگی در سال جاری عنوان کرد و افزود: متاسفانه وقوع قتل چهار زن توسط همسر بیشترین آمار قتل خانوادگی را در سال جاری به خود اختصاص داده است.
میرزابیگی اظهار کرد: با اتفاقات پیش آمده باید بگویم که خانواده به عنوان جامعه‌ای کوچک و محل آسایش افراد به وظایف ذاتی خود به درستی عمل نمی‌کند و به محل وقوع جرائم خشن تبدیل شده است.
بی‌توجهی و تشنج در روابط زناشویی مهم‌ترین عامل قتل
وی تشنج و بحران در زندگی زناشویی را مهم‌ترین عامل قتل همسر دانست و اظهار کرد: بی‌شک افزایش تشنج‌ها و بحران‌ها در زندگی زناشویی یکی از مهم‌ترین علل وقوع قتل‌های خانوادگی است که متاسفانه زوجین به جای حل این موضوعات مشاجره و نزاع را ترجیح می‌دهند.
بازپرس ویژه قتل دادسرای عمومی و انقلاب کرمان با اشاره به آخرین قتل خانوادگی در کرمان تصریح کرد: در آخرین جنایت رخ داده فردی به نام «ج» در پی مشاجره لفظی با همسرش «ص»، وی را با ضربات متعدد مشت و لگد در خیابان به قتل می‌رساند.
میرزابیگی ادامه داد: تحقیقات حاکی است که نامبردگان با هم اختلاف داشته و در 12 شهریور سال جاری برای حل مشکل خود قصد ملاقات یکدیگر را کرده‌اند که نهایتا در اثر عصبانیت آنی متهم، این حادثه تلخ رقم خورده است.
وی افزایش همسرکشی در کرمان را زنگ خطر جدی دانست و گفت: این قتل، چهارمین جنایتی است که منجر به همسرکشی توسط شوهر شده و این آمار باید زنگ خطری جدی برای خانواده‌ها و مسئولین امر باشد.
بازپرس ویژه قتل دادسرای عمومی و انقلاب کرمان به ایسنا گفت: روابط بیمارگونه اعضای خانواده به اشکال مختلف در وقوع چنین حوادثی نقش عمده‌ای دارد.
میرزابیگی ناهنجاری‌های اجتماعی و پایبند نبودن خانواده به اصول اخلاقی را مهم‌ترین علل و عوامل قتل‌های خانوادگی دانست و گفت: نبود اعتقادات مذهبی، وجود تضادهای فرهنگی فاحش، تفاوت دیدگاه‌ها و سلایق، تعصبات غیرمنطقی و کورکورانه، مشکلات مالی و اقتصادی، اعتیاد، لجاجت و فقدان روحیه گذشت و ایثار از دیگر موارد مهم و تاثیرگذار در این رابطه است.
وی به دغدغه دیگری از جمله تاثیر این حوادث بر روحیه فرزندان اشاره کرد و گفت: تاثیرگذار بودن این موضوع بر سرنوشت فرزندان مشترک قاتل و مقتول نیز بر کسی پوشیده نیست و از نظر روحی و روانی این کودکان در معرض آسیب‌های زیادی قرار خواهند گرفت.
میرزابیگی افزود: احتمال ناهنجاری‌های اجتماعی در آینده از سوی فرزندان قربانی کاملا متصور است.
فرهنگ استفاده از مشاوره در جامعه متروک مانده است
بازپرس ویژه قتل دادسرای عمومی و انقلاب کرمان تصریح کرد: متاسفانه فرهنگ استفاده از مشاوره متروک مانده است و مردم استفاده از مشاوره و مراجعه به کارشناسان خانواده را عیب دانسته که خود باعث افزایش چنین جرائمی می‌گردد.
وی خاطرنشان کرد: جا دارد مسئولین مربوطه فرهنگ استفاده از مشاوره را در جامعه گسترش دهند تا با استفاده از مراکز مشاوره و میانجیگری بزرگان از وقوع چنین جرائم خشنی جلوگیری شود.
دکتر" مجید شعبانی" عضو هیات مدیره انجمن ایرانی جرم شناسی مرکز کرمان به ایسنا گفت: همسرکشی پدیده‌ای است که در جوامع و کشورهای مختلف ارتکاب یافته و مختص به جامعه ایرانی نیست.
وی افزود: هنگامی که در جرم قتل عمد، بزه دیده و قاتل، طرفین زندگی مشترک و خانوادگی در قالب همسر هستند با پدیده همسرکشی مواجه هستیم.
شعبانی ادامه داد: این پدیده از یکسو مرتبط با قتل عمد به عنوان جرمی عمومی و از سوی دیگر مرتبط با کانون خانواده و روابط زوجین از حیث عوامل اختصاصی و انگیزه قتل می‌باشد، بنابراین همسرکشی در قوانین ایرانی جرمی خاص با مجازات مستقل از قتل عمد نبوده، بلکه اطلاق این عنوان به لحاظ شخصیت و موقعیت بزهکار و بزه دیده و انگیزه خاص در قتل عمدی است.
عضو هیات مدیره انجمن ایرانی جرم شناسی مرکز کرمان افزود: عمدتا قتل‌های ارتکابی از ناحیه زوجین و در کانون خانواده نسبت به یکدیگر، همسرکشی نام گرفته است، در سایر کشورها علاوه بر رابطه زوجین، هم زیستی طرفین تحت عنوان همسرکشی بررسی می‌گردد.
سیر نزولی همسرکشی در ایران
شعبانی افزود: آمارهای منتشر شده از سوی پلیس در سالیان اخیر حکایت از سیر نزولی این پدیده اجتماعی - جرم شناختی دارد و استان کرمان نیز خوشبختانه جزو استان‌هایی است که در رتبه پایینی از حیث ارتکاب آن قرار دارد.
وی با اشاره به چهار پرونده قتل که در پنج ماه گذشته در استان کرمان رخ داده است، گفت: نگاهی به چهار پرونده اخیر ارتکابی در استان کرمان و صفحه حوادث روزنامه‌ها و اخبار منتشر شده در سراسر کشور، حکایت از لزوم توجه بیشتر به این پدیده از حیث علل و عوامل ارتکاب آن از جنبه‌های مختلف نظیر جامعه شناختی، جرم شناختی، آسیب شناسی، روانشناسی و علوم رفتاری دارد.
همسرکشی از سوی زنان شایع‌تر از مردان است
این وکیل دادگستری استان در ادامه افزود: تحقیقات نشان می‌دهد که در پدیده همسرکشی ارتکاب جرم از سوی زنان معمولا شایع‌تر از مردان است، و به عبارتی مردان بیشتر بزه دیده بوده‌اند، هرچند در یکسال اخیر در چند پرونده‌ای که به عنوان وکیل اولیاء دم حضور داشته‌ام ارتکاب قتل از سوی شوهر و بزه‌دیدگی زنان نمود بیشتری پیدا کرده که نیاز به آسیب‌شناسی و یک تحقیق میدانی در استان کرمان دارد.
شعبانی تصریح کرد: علت شوهرکشی از سوی زنان را می‌توان در عوامل متعددی جستجو کرد، چرا که قتل‌های ارتکابی از ناحیه زنان معمولا با سبق تصمیم و آگاهانه بوده و شریک جرم و معاونت در جرم نیز در آنها بیشتر است، اما در نقطه مقابل یعنی مردان بدون سبق تصمیم و به اصطلاح " آنی" و ناگهانی مرتکب این جرم می‌شوند.
قتل‌های مخفیانه دیگر کنار رفته و زوجین با انگیزه بیشتری قاتل می‌شوند
وی با اشاره به تغییرات عمده در شیوه ارتکاب همسرکشی در سالیان اخیر گفت: اگر در گذشته بیشتر ارتکاب قتل‌ها به صورت مخفیانه و از طریق مسموم نمودن، خفه کردن و نظیر آنها بوده است، اخیرا در ارتکاب این نوع قتل‌ها، استفاده از آلت قتاله همچون سلاح گرم و سرد مانند اسلحه و چاقو و ... بیشتر شده که حکایت از این دارد، این پدیده بی‌محاباتر و باانگیزه‌تر دارد.
ندامت و پشیمانی پس از قتل دیگر سودی ندارد
عضو هیات مدیره انجمن ایرانی جرم شناسی مرکز کرمان با اشاره به قتل‌های اخیر استان کرمان در زمینه همسرکشی تاکید کرد: در پرونده‌ای که در یکسال اخیر در استان کرمان اتفاق افتاد آمده است حتی با وجود یک فرزند در خانواده، شوهر با ضربات متعدد چاقو از پشت سر همسرش را به قتل رسانده است.
وی ادامه داد: قاتل انگیزه این قتل را شرایط اقتصادی حاکم بر خانواده، بیکاری و توقعات مالی همسرش می‌داند.
شعبانی افزود: ندامت و پشیمانی بعد از ارتکاب قتل بلافاصله سراغ قاتل آمده و وی در حالی که همواره اشک می‌ریزد خواستار قصاص خویش و پیوستن به همسرش است.
وی گفت: این موضوع حکایت از نبود کنترل در هنگام عصبانیت از سوی شوهر و آنی بودن قتل دارد، به طوری که وی بدون سبق تصمیم در یک لحظه کاردی را که در دست داشته از پشت سر بر سر و بدن همسرش فرود می‌آورد که ضربات متوالی بعدی نیز منجر به قتل وی می‌گردد و اولیاء دم نیز با وجود این‌که به نبود مشکل خاصی در زندگی فرزندان اذعان دارند، خواستار قصاص قاتل هستند.
قتل ناباورانه نوعروس در هاله‌ای از ابهام ...
وی به پرونده دیگری اشاره کرد و گفت: بر اساس این پرونده باز هم شاهد به قتل رسیدن همسر از سوی شوهر هستیم.
شعبانی افزود: زوجی با وجود این‌که به تازگی ازدواج کرده بودند و در طول دوران عقد و نامزدی کوچکترین سابقه درگیری و زد و خوردی نداشتند، حتی شب قبل از ارتکاب قتل در مهمانی بسر می‌بردند، شوهر پس از بازگشت به آپارتمان شخصی‌شان، در یک اقدام ناباورانه با سلاح گرم مبادرت به شلیک چند گلوله به همسرش می‌کند.
وی ادامه داد: انگیزه قتل در هاله‌ای ابهام قرار گرفته چرا که هیچ گونه سابقه درگیری یا مشکل حادی بین آنها نبوده و قاتل صرفا ادعای اختلالات روانی در هنگام قتل کرده است.
به گزارش ایسنا، عضو هیات مدیره انجمن ایرانی جرم شناسی مرکز کرمان افزود: با وجود صدای مهیب اسلحه هیچ یک از همسایگان متوجه ارتکاب قتل در آپارتمان نشده بودند و به علت بوی ناشی از فساد جسد، چند روز بعد این قتل از سوی پلیس کشف شد که تحقیقات از طریق تشکیل کمیسیون پزشکی و بازسازی صحنه دستورات بازپرس ویژه قتل ادامه دارد.
وی با اشاره به علل و عوامل ارتکاب همسرکشی گفت: علل ارتکاب قتل از ناحیه همسر را می‌توان مرهون عوامل متعددی دانست که به دو دسته روانی و فرهنگی و اجتماعی تقسیم می‌شود.
گسترش موادمخدر صنعتی و روانگردان عوامل عمده قتل
شعبانی ادامه داد: گسترش و مصرف موادمخدر صنعتی و روانگردان نظیر شیشه به لحاظ ایجاد توهم بالا می‌تواند یکی از عوامل عمده ارتکاب قتل از ناحیه همسر باشد.
این وکیل پایه یک دادگستری تصریح کرد: در سالیان اخیر ارتکاب قتل تحت تاثیر توهم و هیجانات ناشی از مصرف مواد مخدر رو به افزون بوده است که بررسی آن در گرو تحقیق راجع به علت مصرف این نوع مواد مخدر و اعتیاد می‌باشد و افرادی که در این گروه قرار می‌گیرند معمولا فاقد انگیزه معقولانه و لازم هستند که در اثر همان توهمات گفته شده دچار سوءظن گردیده و مرتکب قتل همسر می‌شوند.
80 درصد مردان مرتکب قتل، موادمخدر استفاده کرده‌اند
وی تصریح کرد: برخی تحقیقات نشان می‌دهد که 80 درصد مردانی که مرتکب قتل همسرشان می‌شوند، مواد مخدر و روانگردان مصرف کرده‌اند.
عضو هیات مدیره انجمن ایرانی جرم شناسی مرکز کرمان حسادت را شایع‌ترین عوامل روانی ناشی از اختلالات روانی دانست و گفت: در این نوع اختلال که در مردان وجود دارد، مرد و یا همان زن در حالت شک به سر برده و گمان می‌کنند که همسرشان خیانتکار است؛ کنترل، تعقیب، ضبط صدا، شنود مکالمات و ... نشانگر این وسواس از سوی زوجین است.
شعبانی افزود: انتقام حاصل از این اتفاق می‌تواند به همسرکشی منتهی شود، زیرا در یک لحظه شخص کنترل خود را از دست می‌دهد و تحت تاثیر حسادت و تعصباتی که بر او فائق آمده قرار می‌گیرد و حادثه‌ای تلخ را رقم می‌زند.
وی مراجعه به مراکز مشاوره و مددکاران را از عوامل پیشگیرانه قتل‌های ناشی از اختلالات روانی دانست و اظهار کرد: متاسفانه غالب افراد احساس و تفکر خود را منطقی و صحیح دانسته و بدون بازگو کردن این احساس درصدد انتقام برمی‌آیند، در حالی که بازگو کردن احساسات و تفکر به یک شخص ثالث، بویژه متخصص می‌تواند بسیار موثر و پیشگیرانه باشد.
عضو هیات مدیره انجمن ایرانی جرم شناسی مرکز کرمان تصریح کرد: نبود سلامت افراد از جهات مختلف و ضعف کانون و بنیان خانواده و شکستن اقتدار مرد و زن در خانواده با توجه به تغییر فضای سنتی حاکم بر خانواده‌ها، تغییر فرهنگ ناشی از مهاجرت، شهرنشینی و ترویج زندگی صنعتی، فضای مجازی و سایبری می‌تواند از عوامل فرهنگی و اجتماعی در به وجود آمدن قتل باشد.
فضای مجازی شدت ارتکاب جرم را بالا برده است
وی ادامه داد: امروز فضای مجازی جایگزین فضای حقیقی و سنتی در بین افراد شده است، آپارتمان نشینی در شهرهای کوچک، معاشرت‌ها و ارتباط های حاصل از فضای مجازی در سال‌های اخیر نظیر اینترنت، تلفن همراه و سایت‌های به اصطلاح اجتماعی و .... عامل تشدید در جهت سوق دادن زوجین به سمت ارتکاب جرم گردیده است.
شعبانی افزود: افراد در عوض شرکت در معاشرت‌های خانوداگی و فامیلی بیشتر به افراد غریبه در فضای مجازی اعتماد نموده و همواره افرادی در این فضاها مترصد سوء‌استفاده از برخی موقعیت‌های خانواده هستند.
عضو هیات مدیره انجمن ایرانی جرم شناسی مرکز کرمان گفت: تبادل افکار واهی، ترویج فرهنگ‌های نامناسب، تبادل تصاویر و نوشته‌ها و در نهایت دوستی‌های مجازی و وجود بزهکاران بالقوه در این فضاها در فرهنگ و ارزش خانواده تاثیر گذاشته و منجر به گمراهی می‌شود.
وی تصریح کرد: توجه نکردن زوجین به محیط خانواده و عدم سپری نمودن اوقات لازم در کانون خانواده منجر به پناه بردن و اتکاء زوجین به افراد دیگر در فضای مجازی می‌شود، اگر چه در وهله اول هدف از تبادل افکار، ارتباط نامشروع و یا تاثیرگذاری منفی نیست، اما به تدریج در برخی مواقع منجر به پدید آمدن آثار سوئی در تفکر و احساسات زوجین می‌شود.
شعبانی گفت: دیده شده که در برخی از موارد همسرکشی تحت تاثیر فردی بوده که فرسنگ‌ها از خانواده آن فرد دور بوده اما هدایت‌گر منش و رفتار زوجین و در نتیجه سبب ارتکاب قتل می‌شود، در حالی‌که قاتل حقیقی در پشت کامپیوتر خویش و کاملا ناشناس و بدون حتی لحظه‌ای حضور فیزیکی، آسوده به زندگی خویش ادامه می‌دهد.
وی ناآگاهی زنان از حقوق قانونی خودشان را نیز از دیگر عوامل اجتماعی دانست و گفت: ناآگاهی از قوانین باعث توسل به راه‌های غیرقانونی و خشن می‌شود، هم‌چنین در برخی از موارد از طریق دوستی و ایجاد روابط نامشروع منجر به شوهرکشی می‌شود.
عضو هیات مدیره انجمن ایرانی جرم شناسی مرکز کرمان ادامه داد: تحقیقات در یک جامعه آماری نشان می‌دهد حدود 70 درصد از موارد شوهرکشی از سوی افراد غیر از همسر بوده و همسر صرفا به عنوان معاون و شریک در ارتکاب جنایت نقش داشته است.
مردان 100 درصد عامل مستقیم قتل همسر هستند
شعبانی افزود: در تحقیقات دیگری که در موسسه جرم شناسی دانشگاه تهران به عمل آمده مردان 100 درصد به عنوان مباشر و عامل مستقیم ارتکاب قتل و خانم‌ها 33 درصد عامل مستقیم هستند و 22 درصد به عنوان شریک جرم و 28 درصد به عنوان معاونت جرم نقش دارند، که این خود نیازمند آسیب شناسی جداگانه و جدی است.
وی اظهار کرد: ازدیاد پرونده‌های طلاق و پایین آمدن آستانه صبر بانوان در زندگی مشترک، سختی مسیر طلاق از سوی زن و اتکاء و اعتماد به افراد بزهکار، انگیزه قتل را تقویت کرده است، در حالی که در غالب موارد این قتل‌ها در نهایت کشف و مرتکب علاوه بر قتل همسر خویش و برهم زدن کانون خانواده، هم‌چنین توجه نکردن به آینده فرزندان، خود را در معرض صدور و اجرای قصاص نفس قرار می‌دهد.
عضو هیات مدیره انجمن ایرانی جرم شناسی مرکز کرمان به ایسنا گفت: تدوین و اجرای یک سیاست صحیح و کاربردی از سوی مبادی و سازمان‌های ذیربط با توجه به سقوط ارزش‌های اخلاقی و تغییرات حاصله در کانون خانواده‌ها از طریق گذر از سنت و قدم برداشتن به سوی مدرنیته که مسیری غیرمتعارف و خارج از فرهنگ حاکم را می‌پیماید، می‌تواند کمک شایانی در جهت بهسازی روابط و تداوم ارزش‌های اخلاقی بنماید.
شعبانی در پایان خاطرنشان کرد: دسترسی نداشتن به سلاح گرم و سرد، تفوق بر عصبانیت و کنترل احساسات در هنگام مشاجره و درگیری و ترک منزل در این هنگام، مشاوره با مددکار و روانشناس و متخصصین علوم رفتاری، ترک اعتیاد، گسترش و تداوم ارزش‌های اخلاقی و مذهبی در محیط خانواده از طریق مختلف، توجه به آینده فرزندان مشترک و ... از عوامل پیشگیرانه قتل‌های خانوادگی است.
